Tam quốc diễn nghĩa (Phan Kế Bính dịch, Bùi Kỷ hiệu đính)/Hồi 7
HỒI THỨ BẢY
Viên Thiệu qua cầu đánh Công-tôn;
Tôn Kiên sang sông đả Lưu Biểu.
Tôn Kiên bị Lưu Biểu vây lại, đã tưởng chết, may đâu lại có Trình Phổ, Hoàng Cái, Hàn Đương, ba tướng cố sức cứu được thoát nạn, nhưng quân sĩ mất già nửa. Kiên kéo quân về Giang-đông, từ đấy Kiên với Biểu hai người thù nhau.
Đây nói chuyện Viên Thiệu kéo quân về đóng ở Hà-nội, lương thảo túng thiếu. Quan mục Ký-châu là Hàn Phức thấy vậy sai người đưa lương đến giúp để nuôi quân.
Mưu sĩ Thiệu tên là Phùng Kỷ bảo với Thiệu rằng:
- Đại trượng phu, tung hoành thiên hạ, việc chi phải đợi người đỡ lương. Ký-châu là đất giàu, lắm lương, Tướng quân lấy quách đi có được không?
Thiệu nói:
- Ta cũng muốn lắm, nhưng chưa nghĩ được kế gì.
Kỷ nói:
- Nay tướng quân nên mật sai người đưa thư cho Công tôn Toản, bảo y tiến binh lấy Ký-châu; tướng quân hẹn với Toản rằng hai bên cùng đánh. Toản tất thế nào cũng tiến binh. Hàn Phức là đứa vô mưu, tất sẽ mời tướng quân đến coi đỡ việc châu; Tướng quân thừa dịp lấy Ký-châu dễ như trở bàn tay.
Thiệu mừng lắm, viết ngay thư cho Công tôn Toản.
Toản xem thư thấy Viên Thiệu bàn cùng đánh lấy Ký-châu rồi chia đôi đất, mừng lắm. Ngay hôm ấy khởi binh.
Thiệu sai người mật báo cho Hàn Phức biết.
Phức bèn gọi hai mưu sĩ tên là Tuân Thầm và Tân Bình để bàn. Thầm nói:
- Công tôn Toản đem quân nước Yên, nước Đại kéo lại đông lắm, thế mình không đương nổi, vả Toản có Lưu Bị, Quan Vũ, Trương Phi giúp đỡ, ta địch sao được? Nay Viên Thiệu trí dũng hơn người, thủ hạ nhiều, danh tướng lắm. Tướng quân nên mời Viên Thiệu lại để cùng coi việc châu. Tôi chắc Thiệu sẽ hậu đãi, tướng quân sợ gì Công tôn Toản.
Phức liền sai quan biệt-giá tên là Quan Thuần sang mời Viên Thiệu.
Trưởng-sử là Cảnh Vũ can rằng:
- Viên Thiệu bây giờ đương thân cô thế cùng, chỉ trông nhờ vào ta, ví như đứa trẻ con ở trên bàn tay không cho bú mớm thì chết ngay, việc gì lại đem châu mình mà đưa cho nó, khác gì đưa cọp vào đàn dê.
Phức nói:
- Ta cũng là đấy tớ cũ họ Viên, tài ta lại kém Thiệu. Người ngày xưa từng chọn người hiền để nhường ngôi, sao các ngươi bây giờ hay ghen ghét thế?
Cảnh Vũ than rằng:
- Ký-châu hỏng mất!
Vì việc đó có hơn 30 người bỏ chức mà đi. Cảnh Vũ với Quan Thuần, hai người rủ nhau ra phục ở ngoài cửa thành để đợi Viên Thiệu đến.
Sau vài hôm, Viên Thiệu kéo binh lại. Cảnh Vũ, Quan Thuần rút dao nhảy ra chực đâm Viên Thiệu. Tướng Thiệu là Nhan Lương chém chết Cảnh Vũ; Văn Sú chém chết Quan Thuần.
Thiệu vào Ký-châu, cho Phức làm phấn-uy tướng quân, rồi cho Điền Phong, Thư Thụ, Hứa Du và Phùng Kỷ chia tay nhau ra giữ việc trong châu, đoạt cả quyền của Hàn Phức.
Phức bấy giờ mới hối lại, nhưng đã quá mất rồi; bực mình bỏ cả cửa nhà vợ con, sang với thái-thú Trần-lưu tên là Trương Mạc.
Công tôn Toản thấy Thiệu giữ được Ký-châu, liền sai em là Công tôn Việt đến thăm Thiệu và giục Thiệu chia đất theo như lời đã ước với nhau.
Thiệu bảo Việt:
- Về mời anh ngươi lại đây, ta sẽ nói chuyện.
Việt về, đi chưa được 50 dặm, bỗng gặp một cánh quân mã ở cạnh đường xông ra, nói rằng: “Ta là gia tướng nhà Đổng thừa tướng đây!” rồi tên bắn ra tua tủa. Việt bị thương chết. Đầy tớ trốn được về báo với Công tôn Toản.
Toản tức lắm, nói rằng:
- Viên Thiệu nhủ ta đem binh đến đánh Hàn Phức, chẳng qua là dụng mưu lừa dối. Nay lại giả trá là quân Đổng Trác để giết em ta. Thù này thế nào cũng phải báo!
Nói rồi đem hết cả quân bản bộ mình kéo sang Ký-châu.
Thiệu thấy Toản kéo quân đến cũng dẫn quân ra. Hai bên gặp nhau ở trên sông Bàn-hà. Thiệu dàn quân bên đông cầu, Toản dàn quân bên tây cầu.
Toản cưỡi ngựa đứng trên cầu, mắng to lên rằng:
- Thằng bội nghĩa kia! Sao mày dám lừa tao?
Thiệu cũng thúc ngựa đến cạnh cầu, trỏ tay vào Toản nói rằng:
- Hàn Phức hèn hạ, tự xin nhường Ký-châu cho tao, có việc gì đến mày?
Toản lại nói:
- Ngày trước tao tưởng mày là đứa có nhân nghĩa, bầu mày làm minh chủ. Bây giờ, xem những điều mày làm khác gì chó má. Mày còn mặt mũi nào đứng trên cõi đời?
Viên Thiệu giận lắm, thét rằng:
- Ai vào nắm cổ nó ra đây cho ta!
Nói chưa dứt lời, Văn Sú vác giáo, thúc ngựa xông thẳng lên cầu. Toản đánh nhau với Sú chưa được mười hợp thua chạy. Sú đuổi theo. Toản chạy vào trong trận. Sú cũng phi ngựa xông vào giữa đám quân. Thủ hạ Toản có bốn tướng giỏi, kéo ùa cả ra đánh với Văn Sú, Sú đâm trúng một người ngã ngựa, còn ba người kia đều chạy. Sú đuổi Toản chạy ra đằng sau trận, Toản nhìn vào một cái hang núi để chạy trốn. Sú thúc ngựa quát lên rằng:
- Xuống ngựa hàng đi, mau mau!
Toản cung tên rơi mất cả, mũ lăn xuống đất; đầu tóc tả tơi; phi ngựa cứ chạy quanh rặng núi. Chẳng may ngựa vấp quỵ hai chân trước, Toản cũng ngã quay xuống dưới bờ núi, Sú cầm ngọn giáo, xô lại để đâm. Bỗng đâu bên cạnh bờ cỏ có một tướng, người trẻ trung, vác ngọn giáo phi ngựa ra đâm Văn Sú.
Công tôn Toản lẻn trèo lên bờ núi, trông thấy tướng ấy mình cao tám thước, mày rậm, mắt to; mặt rộng môi dầy; uy phong lẫm liệt. Đánh nhau với Văn Sú năm sáu mươi hợp, chưa rõ bên nào thua bên nào được. Quân cứu của Toản kéo đến. Sú quay ngựa lui về, tướng trẻ tuổi ấy không đuổi theo.
Toản vội vàng xuống bờ đất hỏi tên họ, tướng ấy vái một vái thưa rằng:
- Tôi là người ở Chân-định, xứ Thường-sơn, họ Triệu tên Vân, tên chữ là Tử-long; nguyên tôi là người ở địa hạt Viên Thiệu, nhân thấy Thiệu không có bụng trung vua cứu dân, nên tôi bỏ xứ ấy đến đây theo ngài. Không ngờ lại gặp ngài ở chỗ này!
Toản mừng lắm mời Triệu Vân về trại, sửa sang lại áo giáp và đồ khí giới.
Hôm sau, Toản chia quân mã ra làm hai cánh, ngựa hơn năm nghìn con, quá nửa toàn ngựa trắng. Vì khi xưa Toản có đánh nhau với người rợ Khương, chọn tuyền ngựa trắng làm tiên phong, gọi là Bạch mã tướng quân. Người rợ Khương trông thấy ngựa trắng là chạy. Từ đó Toản có rất nhiều ngựa trắng.
Thiệu sai Nhan Lương, Văn Sú làm tiên phong, mỗi người đem một nghìn quân cung nỏ cũng chia làm hai cánh tả hữu; truyền rằng cánh quân tả bắn hữu quân của Toản, cánh quân hữu bắn tả quân của Toản. Lại sai Khúc Nghĩa đem tám trăm tay cung, một vạn rưởi quân bộ dàn ở giữa trận. Viên Thiệu đem quân mã, bộ vài vạn, đi sau để tiếp ứng.
Công tôn Toản mới được Triệu Tử-long, chưa biết bụng dạ thế nào, sai lĩnh riêng một toán quân đi về mặt sau, tiên phong giao cho đại tướng Nghiêm Cương. Toản tự lĩnh cánh trung quân, cưỡi ngựa đứng trên cầu, bên mình dựng một lá cờ đỏ, thêu một chữ SÚY, bằng kim tuyến. Từ giờ thìn, đánh trống đến mãi giờ tỵ không thấy Viên Thiệu tiến binh.
Khúc Nghĩa sai những tay cung phục cả ở dưới mộc đỡ tên, hẹn đến lúc nào thấy phát một tiếng súng mới được bắn tên ra.
Nghiêm Cương đánh trống, reo hò tiến lên, xông thẳng vào đánh Khúc Nghĩa. Quân Nghĩa thấy Cương vào cũng mặc ý, cứ để cho vào. Khi Cương đến gần sát quân Nghĩa, mới có một tiếng súng vang lên, tám trăm cung nỏ cùng bắn ra một lúc. Cương định chạy trở về, Nghĩa đã tế ngựa đến chém chết lăn quay xuống chân ngựa.
Quân Toản thua. Hai bên tả hữu trổ ra để cứu, lại bị Nhan Lương, Văn Sú dẫn quân cung nỏ bắn sang, không thể nào cứu lại được nữa.
Quân Thiệu bấy giờ mới tiến lên, đến mãi cạnh cầu. Khúc Nghĩa phi ngựa lên trước, chém ngay tướng cầm cờ của Toản, chặt ngọn cờ gẫy đôi rơi xuống đất.
Toản thấy cờ đổ, vội vàng quay ngựa xuống cầu chạy, Khúc Nghĩa đem binh xông vào đến tận hậu quân của Toản; gặp Triệu Tử-long. Triệu cầm ngọn giáo xông vào đánh Khúc Nghĩa, đánh có vài ba hợp, đâm Khúc Nghĩa chết ngay.
Tử-long cưỡi một con ngựa, phi vào đám quân Viên Thiệu, xông xáo như đi vào chỗ không người. Toản kéo quân đánh lại. Quân Thiệu lại thua.
Giữa lúc Khúc Nghĩa chém được tướng cầm cờ của Toản, Viên Thiệu sai quân thám mã ra xem, quân thám về báo rằng: Nghĩa chém được tướng, chặt được cờ, đương đuổi Toản. Vì thế Thiệu không chuẩn bị gì cả, cùng với Điền Phong dẫn vài trăm quân vác kích, vài mươi tay cung, cưỡi ngựa ra xem, cười ha hả, rằng Toản là hạng hèn hạ chẳng làm trò gì được. Trong khi đang cười cười nói nói bỗng thấy Triệu Tử-long xông đến tận trước mặt. Những tay cung vội vàng bắn. Triệu Tử-long đâm luôn mấy đứa, chúng khiếp sợ bỏ chạy cả. Đằng sau thì quân Toản cuồn cuộn tiến lên vây bọc lại.
Điền Phong vội vàng bảo Thiệu rằng:
- Chúa công nên lánh vào trong bức tường kia.
Thiệu liền cầm mũ đâu-mâu quăng xuống đất quát to lên rằng:
- Đại trượng phu muốn chết ở chiến trường, chứ lại núp vào tường cầu sống làm gì!
Quân Viên Thiệu cố sức liều chết chống cự, Triệu Vân không thể xông vào được nữa, lúc ấy đại quân của Thiệu vừa kéo đến kịp; Nhan Lương cũng dẫn quân lại, hai bên xô xát đánh nhau. Triệu Vân bảo vệ Công tôn Toản, đánh ra được khỏi vòng vây. Lúc về đến đầu cầu bên này, quân Thiệu lại tiến lên, sang qua cầu. Quân Toản sa xuống sông chết rất nhiều.
Viên Thiệu xông thẳng lên trước, chưa được năm dặm, đã nghe thấy mé sau núi có tiếng hò reo, một toán quân mã kéo ra. Ba tướng đi trước là Lưu Bị, Quan Vũ, Trương Phi. Ba anh em đang ở Bình-nguyên nghe thấy Toản đánh nhau với Thiệu, đem quân đánh giúp.
Ba người vừa đến nơi gặp Thiệu đương đuổi Toản, liền tế ngựa chạy lại cứu. Thiệu trông thấy ba người, hồn vía lên mây cả, con dao quý đang cầm trong tay rơi ngay xuống đất, chỉ vừa kịp thúc ngựa quay đầu chạy. Được quân mã cố sức ra cứu, Thiệu mới về được khỏi cầu.
Công tôn Toản cũng thu quân về trại. Lưu, Quan, Trương vào chào, cùng nhau hỏi han trò chuyện.
Toản nói:
- Huyền-đức giá không đến cứu ta, ta còn bị khốn đốn nhiều.
Rồi Toản bảo ba người vào gặp Triệu Tử-long; Lưu Bị mới thấy Triệu Vân, đã có bụng yêu mến ngay, không muốn rời xa nhau.
Viên Thiệu thua một trận, giữ trại, không ra đánh. Hai bên cầm cự hơn một tháng, có người về Trường-an báo với Đổng Trác. Lý Nho nói với Trác rằng:
- Viên Thiệu với Công tôn Toản đều là hào kiệt bây giờ; nay hiện đương đánh nhau ở trên sông Bàn-hà. Thái sư nên giả làm hạ chiếu của vua sai người ra giải hòa. Hai người ấy được hòa thuận với nhau, tất cảm ơn thái sư, và quy phục thái sư.
Trác nghe Lý Nho. Ngay hôm sau, sai thái-phó là Mã nhật Đê và thái-bộc là Triệu Ky, đem chiếu mệnh đi dụ hai người.
Hai sứ đi đến Hà-bắc, Viên Thiệu ra ngoài một trăm dặm đón rước, lạy hai lạy, vâng mệnh chiếu dụ.
Hôm sau Mã nhật Đê và Triệu Ky lại đến dinh Công tôn Toản để dụ. Toản cũng vâng chiếu, liền sai sứ đưa thư sang cho Thiệu. Hai bên giảng hòa, Mã, Triệu về Tràng-an.
Toản rút quân về, rồi tiến Huyền-đức làm tướng ở Bình-nguyên.
Lưu Bị khi từ giã Triệu Tử-long, hai người cầm tay nhau rỏ nước mắt khóc, ngần ngừ không muốn xa nhau.
Vân than rằng:
- Trước kia tôi cũng nghĩ Công tôn Toản là người anh hùng. Nay xem việc làm, thì bất quá cũng là một tuồng Viên Thiệu.
Lưu Bị nói:
- Thôi, xin ông hãy chịu khó náu thân ở đây. Hai chúng ta thế nào cũng có ngày gặp nhau!...
Hai người rời nhau ra, nước mắt chứa chan.
Lại nói đến Viên Thuật ở Nam-dương nghe tin Viên Thiệu mới được Ký-châu, sai sứ lại xin một nghìn ngựa. Thiệu không cho. Thuật giận. Từ đó hai anh em ghét nhau. Thuật lại sai sứ đến Kinh-châu hỏi vay Lưu Biểu hai vạn tạ lương. Biểu cũng không cho vay. Thuật cũng giận, sai người mật đưa thư cho Tôn Kiên đánh Lưu Biểu.
Thư rằng:
“Trước kia Lưu Biểu chẹn đường ông, là mưu anh Bản-sơ tôi cả. Nay tôi lại thấy anh tôi bàn riêng với Lưu Biểu muốn nuốt cả Giang-đông. Ông nên chong chóng khởi binh đánh Lưu Biểu đi. Tôi thì xin đánh Bản-sơ hộ ông. Có thế thì hai mối thù mới báo được. Ông lấy Kinh-châu; tôi lấy Ký-châu. Ông đừng để mất cơ hội”.
Kiên được thư nói rằng:
- Lưu Biểu trước chẹn đường ta, nay không nhân dịp này báo thù, còn đợi đến bao giờ?
Bèn họp những tướng Trình Phổ, Hoàng Cái, Hàn Đương để bàn. Phổ nói:
- Viên Thuật là người trí trá lắm. Không nên tin vội.
Kiên nói:
- Ta muốn đánh báo thù. Cần gì Viên Thuật giúp.
Rồi sai Hoàng Cái đến trước bên sông, sắp sẵn chiến thuyền và chở nhiều quân lương khí giới, thuyền lớn thì chứa ngựa chiến để một ngày nào đó cất quân.
Quân thám dò biết tình hình, về báo với Lưu Biểu, Biểu sợ lắm, kíp họp các tướng lại bàn.
Khoái Lương nói:
- Lo gì việc này. Chúa công nên sai Hoàng Tổ lĩnh quân ở Giang-hạ đi trước, làm tiền khu. Chúa công đem quân Kinh Tương đi sau làm hậu viện. Tôn Kiên còn phải qua nhiều sông mới đến đây, còn dụng võ làm sao được?
Biểu cho là phải, sai Hoàng Tổ chuẩn bị sẵn sàng, rồi đưa đại quân ra nghênh địch.
Lại nói đến Tôn Kiên có bốn con, đều là vợ cả Ngô phu nhân sinh ra. Con cả tên là Sách, tên chữ là Bá-phù; con thứ hai tên là Quyền, tên chữ là Trọng-mưu, con thứ ba tên Đức, tên chữ là Thúc-bật; con thứ tư tên Khương, tên chữ là Quý-tá.
Vợ thứ hai Kiên, là em ruột vợ cả, đẻ được hai con, một trai một gái. Con trai tên là Lang, tên chữ là Tảo-an, con gái tên là Nhân.
Kiên lại nuôi một người con họ Du làm con nuôi, tên là Thiều, tên chữ là Công-lễ.
Kiên có một người em, tên là Tĩnh, tên chữ là Ấu-đài.
Khi Kiên sắp đi, Tôn Tĩnh, dắt cả các con, sắp hàng ở trước ngựa, lạy mà can rằng:
- Nay Đổng Trác chuyên quyền; thiên tử hèn yếu, bốn bể loạn lạc; mỗi người giữ một phương. Giang-đông ta vừa mới yên được ít lâu, nay chỉ vì một chút giận nhỏ, mà đưa đại quân đi đánh, tôi tưởng không nên. Xin anh xét lại.
Kiên nói:
- Chú đừng nói nhiều. Ý tôi muốn tung hoành trong thiên hạ, có thù, lẽ nào lại không báo?
Con cả là Tôn Sách nói:
- Nếu cha quyết đi, con xin đi theo.
Kiên cho đi, rồi hai bố con kéo quân đến Phàn-thành.
Hoàng Tổ phục cung nỏ ở bên sông, thấy thuyền Kiên gần đến bờ, tên bắn ra như mưa. Kiên truyền quân sĩ không ai được bắn vội, hãy cứ nấp ở trong thuyền, chở đi chở lại dụ địch luôn ba hôm, thuyền cứ lượn vào bờ đến vài mươi lượt. Quân Hoàng Tổ thi nhau bắn ròng rã, bắn đến hết sạch tên. Đến hôm thứ tư, Kiên sai quân ra rút những tên giắt đầy cả hai ria thuyền, ước được vài mươi vạn. Nhân lúc thuận gió, bắn cả vào bờ. Quân Hoàng Tổ chống đỡ không nổi, phải bỏ chạy.
Kiên kéo quân lên bờ. Trình Phổ, Hoàng Cái chia binh ra làm hai đường, đến đánh trại Hoàng Tổ. Đằng sau thì Hàn Đương kéo binh tiến lên. Ba mặt đánh dồn lại, quân Hoàng Tổ thua, bỏ Phàn-thành chạy về Đặng-thành.
Kiên sai Hoàng Cái ở lại giữ lấy thuyền bè; mình thì đem binh đuổi theo.
Hoàng Tổ đem quân nghinh địch bày trận ở giữa cánh đồng. Kiên cũng dàn thành thế trận, rồi cưỡi ngựa ra đứng dưới cửa cờ. Tôn Sách mặc áo giáp gọn ghẽ, cầm ngọn mác cũng cưỡi ngựa đứng bên cạnh bố.
Hoàng Tổ dẫn hai tướng cưỡi ngựa ra, một tướng là Trương Hổ ở Giang-hạ, một tướng là Trần Sinh ở Tương-dương. Hoàng Tổ trỏ roi mắng:
- Đàn chuột ở Giang-đông kia! Sao dám xâm phạm vào đất của tôn thân nhà Hán?
Nói rồi sai Trương Hổ ra đánh.
Bên đám quân của Kiên, Hàn Đương ra nghênh địch. Hai bên đánh nhau chưa được ba mươi hợp, Trần Sinh thấy Trương Hổ đuối sức cũng phi ngựa ra đánh giúp. Tôn Sách trông thấy, cắp chặt ngọn mác ở nách, giương cung đặt tên bắn tin ngay vào giữa mặt Trần Sinh. Sau tiếng dây cung bật, Trần Sinh ngã ngựa ngay. Trương Hổ thấy thế, giật nẩy mình, bị ngay Hàn Đương giơ dao chém một nhát, Hổ đỡ không kịp, bị Đương chém mất nửa đầu.
Trình Phổ xông ngựa vào trận để bắt Hoàng Tổ. Tổ bỏ cả mũ lẫn ngựa, chạy vào đám bộ quân để lẩn trốn.
Tôn Kiên đánh tràn cánh bại quân, đuổi thẳng mãi đến sông Hán-thủy, sai Hoàng Cái đem thuyền tiến lên đóng ở Hán-giang.
Hoàng Tổ thu quân thua lại, vào ra mắt Lưu Biểu, nói rằng:
- Thế Tôn Kiên to quá, không sao địch được.
Biểu vội gọi Khoái Lương ra bàn.
Lương nói:
- Nay mới thua, binh lính ngã lòng cả. Bây giờ chỉ nên thành cao hào sâu, giữ cho vững vàng, rồi mật sai người sang cầu cứu Viên Thiệu, có thể giải được vòng vây này.
Sái Mạo nói:
- Tử-nhu bàn mưu ấy thực vụng. Nay binh địch tới ngoài thành, tướng địch đã đến bên hào, có lẽ đâu lại ngồi khoanh tay chịu chết! Tôi tuy không có tài cán gì, nhưng dám xin lĩnh quân ra ngoài thành, quyết chiến một trận.
Lưu Biểu nghe lời, cho Sái Mạo đem hơn một vạn quân ra ngoài thành Tương-dương, dàn trận ở dưới núi Nghiễn-sơn.
Tôn Kiên đem quân vừa thắng trận, kéo bừa lên đánh Sái Mạo. Mạo thúc ngựa ra. Kiên thấy Mạo hô:
- Thằng này là anh vợ bé Lưu Biểu đây, ai ra bắt lấy nó cho ta!
Trình Phổ vác ngay ngọn mâu chuôi sắt, tế ngựa ra đánh. Mới đánh nhau được vài hợp, Mạo đã thua chạy. Kiên thúc quân vào, giết chết quân Mạo vô số, thây người ngổn ngang khắp cả cánh đồng. Mạo trốn về Tương-dương. Khoái Lương thấy Mạo thua chạy về, liền nói rằng:
- Tôi đã bày một chước hay, Mạo không nghe, ra đánh để đến nỗi thua to. Nên chiếu quân pháp đem chém.
Lưu Biểu vừa lấy em gái Sái Mạo, không nỡ chém.
Tôn Kiên chia ra bốn mặt, vây bọc thành Tương-dương để đánh.
Một hôm, bỗng nổi một cơn gió giật đổ lá cờ “SÚY” ở trung quân. Hàn Đương nói:
- Điềm này là điềm gở. Xin hãy rút quân về.
Kiên nói:
- Ta đánh trận nào được trận nấy, chỉ sớm tối hôm nay thì lấy được Tương-dương. Sao lại vì một việc gió thổi gẫy cờ mà bãi binh.
Kiên không nghe lời Hàn Đương, càng thúc quân đánh giết.
Khoái Lương một hôm xem thiên văn, bảo Lưu Biểu:
- Tôi trông thiên văn, thấy một ngôi tướng tinh, chừng muốn sa, cứ chia phương hướng mà tính ra, thì ngôi sao ấy là Tôn Kiên. Chúa công nên lập tức đưa thư cho Viên Thiệu để cầu cứu.
Lưu Biểu viết thư xong, hỏi có ai dám xông ra vòng vây; có tướng khỏe là Lã Công xin đi.
Khoái Lương bảo Lã Công rằng:
- Người đã có gan dám đi, nên nghe kế ta: ngươi đem năm trăm quân mã đi, phải kén những tay bắn cung giỏi. Ra được khỏi vòng vây rồi, lập tức chạy lên núi Nghiễn-sơn. Đằng kia tất nó đem quân lại đuổi. Ngươi phải lấy ra một trăm người, lên núi tìm đá chất sẵn; một trăm người nữa mang cung nỏ nấp ở trong rừng. Hễ quân đuổi đến nơi chớ có chạy đường thẳng, cứ chạy quanh co, dử cho nó đến chỗ mai phục, rồi ở trên cùng bắn tên và ném đá xuống. Nếu thắng trận lập tức nổi hiệu súng liên châu, trong thành sẽ cho quân ra tiếp ứng. Nếu nó không đuổi thì đừng nổ súng báo hiệu làm gì, cứ đi xấn đi thôi. Đêm nay trăng không sáng lắm. Chiều tà có thể ra khỏi thành.
Lã Công vâng lĩnh kế ấy, sắp sẵn quân mã, buổi chiều xâm xẩm tối, bí mật mở cửa phía đông, kéo quân ra khỏi thành.
Tôn Kiên đang ở trong trướng, nghe có tiếng reo, kịp cưỡi ngựa đem ba mươi tên kỵ mã ra cửa trại xem. Quân sĩ lại báo rằng:
- Có một toán quân mã ở trong thành kéo ra, chạy về mé núi Nghiễn-sơn.
Kiên không kịp gọi các tướng chỉ dẫn ba mươi tên kỵ mã đuổi theo.
Lã Công bấy giờ đã đưa quân vào núp ở trong rừng rậm mai phục sẵn sàng. Một mình Kiên phóng ngựa chạy nhanh tới thấy quân đằng trước không còn cách xa mấy, Kiên gọi to lên rằng:
- Đừng chạy nữa!
Lã Công quay ngựa lại đánh. Đánh được một keo, Lã Công lại chạy, lẻn vào trong đường núi. Kiên đằng sau theo hút, nhưng đi đến núi không thấy Lã Công nữa. Toan trèo lên núi, nghe thấy một tiếng cồng rồi đá đâu ở trên núi ném xuống như mưa. Trong rừng tên bắn ra tua tủa. Kiên bị tên bắn trúng vào đầu, phọt óc ra. Người và ngựa cùng chết cả ở chân núi.
Lúc ấy Tôn Kiên mới có 37 tuổi.
Lã Công xuống chẹn đường bắt được ba mươi tên kỵ mã, giết tuốt cả rồi nổi hiệu súng liên châu. Trong thành nghe thấy, Hoàng Tổ, Khoái Việt, Sái Mạo cùng chia làm mấy ngả ra đánh. Quân Giang-đông xôn xao cả lên.
Hoàng Cái giữ thuyền ở dưới sông, nghe thấy tiếng reo rầm rĩ, cũng dẫn thủy quân kéo lên bờ, gặp ngay Hoàng Tổ. Đánh nhau được vài keo thì Hoàng Cái bắt sống được Hoàng Tổ.
Trình Phổ bảo vệ Tôn Sách, vội tìm đường chạy, vừa gặp ngay Lã Công đến. Phổ tế ngựa ra, hai bên đánh nhau được vài hợp, Phổ đâm một ngọn mâu, Lã Công chết ngã xuống chân ngựa.
Hai bên đánh nhau mãi đến tận sáng mới thu quân về.
Quân Lưu Biểu rút vào thành. Tôn Sách về đến Hán-thủy mới biết tin bố chết, quân Lưu Biểu đã khiêng xác vào thành mất rồi. Sách khóc lóc thảm sầu, quân sĩ cũng rền rĩ than khóc.
Sách khóc:
- Xác chết còn ở bên địch, làm thế nào mang về quê được!
Hoàng Cái nói:
- Nay ta bắt sống được Hoàng Tổ ở đây. Nên sai người vào thành giảng hòa, đổi Hoàng Tổ lấy thi thể của chúa công.
Nói chưa dứt lời có quân lại tên là Hoàn Khải bước ra nói rằng:
- Tôi với Lưu Biểu có quen biết cũ, xin nhận đi sứ vào thành.
Sách cho Khải đi. Lúc giáp Lưu Biểu, Biểu nói:
- Hài cốt Văn-đài ta đã nhập quan tử tế. Ngươi về nói bên ấy tha Hoàng Tổ ra ta sẽ trả hài cốt cho mà đem về. Hai bên cùng bãi binh, từ sau không xâm phạm nhau nữa.
Khải từ tạ sắp đi. Dưới thềm Khoái Lương nhảy ra ngăn rằng:
- Không nên! Không nên! Tôi có một kế này làm cho quân Giang-đông mảnh áo giáp cũng không còn. Nhưng trước hết xin hãy chém Hoàn Khải đi đã.
Thế rõ thực là:
Tôn Kiên đuổi giặc vừa toi mạng;
Hoàn Khải cầu hòa lại gặp nguy.
Chưa biết tính mệnh Hoàn Khải ra sao, xem hồi sau sẽ rõ.