nghiệp bản-triều bây giờ, thế mà lại có sự phản-nghịch là tại làm sao? Có phần là tại vua Thánh-tổ không dong thứ cho những kẻ cựu-thần, có phần là tại những người gian-nịnh, muốn chiều ý vua để lấy công, làm ức-hiếp người ta, cho nên mới thành ra sự loạn lớn ấy.
Nguyên mấy năm trước, Lê văn Duyệt làm Tổng-trấn 總 鎮 ở Gia-định thành, có uy-quyền lắm, mà lòng người ai cũng kính-phục. Chỉ vì ông ấy là quan võ, tính-khí nóng-nảy, lắm khi ở chỗ triều-đường tấu đối không được hợp thể, vua Thánh-tổ lấy làm không bằng lòng, nhưng ông ấy là bậc khai-quốc công-thần, cho nên ngài cũng làm ngơ đi. Đến khi ông ấy mất, thì vua Thánh-tổ bãi chức Tổng-trấn thành Gia-định, và đặt chức tổng-đốc, tuần-phủ, bố-chính, án-sát, lĩnh-binh, như các tỉnh ở ngoài Bắc.
Tỉnh Phiên-an (tức là tỉnh Gia-định) có Nguyễn văn Quế 阮 文 桂 làm tổng-đốc, Bạch xuân Nguyên 白 春 元 làm bố-chính, Nguyễn chương Đạt 阮 章 達 làm án-sát. Nhưng Bạch xuân Nguyên vốn là người tham-lam tàn-ác; khi đến làm bố-chính ở Phiên-an, nói rằng phụng mật-chỉ truy-xét việc riêng của Lê văn Duyệt, rồi đòi-hỏi chứng cớ, trị tội bọn tôi-tớ của ông Duyệt ngày trước.
Trong bọn ấy có Lê văn Khôi 黎 文 儴. Nguyên trước tên ấy gọi là Nguyễn hữu Khôi 阮 祐 儴, người ở Cao-bằng, nhân cớ khởi binh làm loạn, bị quan quân đuổi đánh, mới chạy vào Thanh-hóa, gặp Lê văn Duyệt làm kinh-lược ở đấy, nó xin ra thú. Ông Duyệt tin-dùng cho làm con nuôi, đổi tên họ là Lê văn Khôi, rồi đem về Gia-định cất nhắc cho làm đến chức phó-vệ-úy.
Bấy giờ Lê văn Khôi bị bắt giam, phần thì tức giận, phần thì sợ tội, bèn mưu với mấy người đảng của nó để dấy loạn; ở Gia-định lại có những người có tội ở Bắc-kỳ đem đày vào, hoặc cho làm-ăn với dân-sự, hoặc bắt làm lính gọi là hồi-lương 回 良; những lính ấy đều theo tên Khôi cả.
