Vịnh cái quạt
Mười bảy hay là mười tám đây,[1]
Cho ta yêu dấu chẳng rời tay.
Mỏng dày chừng ấy, chành ba góc,
Rộng hẹp dường nào, cắm một cay.[2]
Càng nóng bao nhiêu thời càng mát,
Yêu đêm không phỉ lại yêu ngày.
Hồng hồng má phấn duyên vì cậy,[3]
Chúa dấu vua yêu một cái này.
Chú giải
[sửa]Chú giải của Nguyễn Bỉnh Khôi, in trong sách nguồn.
- ▲ "Mười bảy", mười tám": Số lượng nan của cái quạt giấy, ý nói tuổi của người thiếu nữ.
- ▲ "Cay" (đầy đủ là "cay quạt", là từ chuyên biệt, ít dùng): Cái suốt định vị một đầu các nan quạt, hai đầu có hai mảnh kim loại hình tròn (nhài quạt) để chốt các nam con phía trong hai nan cái.
- ▲ "Cậy": Một giống cây họ "hồng" (loài cây ăn quả), quả nhỏ và chát, nhựa cây này thường được dùng để dán quạt giấy. Câu này trong bài lấy ngụ ý ở câu: "Má hồng không chuốc mà say" trong "Cung oán ngâm khúc".
Tài liệu nguồn
[sửa]Thơ Hồ Xuân Hương. NXB Văn học. Hà Nội. 1993. (Lữ Huy Nguyên tuyển chọn và giới thiệu)