Độ Hoài hữu cảm Hoài Âm hầu tác

Độ Hoài hữu cảm Hoài Âm hầu tác - 渡淮有感淮陰侯作
của Nguyễn Du

Hoài Âm hầu 淮陰侯: tức Hàn Tín 韓信 đời Hán. Ông người đất Hoài Âm, nhờ Tiêu Hà tiến cử, được phong đại tướng, trong năm năm giúp Hán Cao Tổ lập được nhiều công trạng, được phong Tề vương, sau đổi thành Sở vương. Về sau có người tố cáo oan cho ông là mưu phản, Hán Cao Tổ giả vờ đi chơi đất Vân Mộng, bắt về giáng làm Hoài Âm Hầu. Sau bị Lã Hậu giết ba họ.

Nguyên văn chữ Hán	Phiên âm Hán Việt	Dịch nghĩa
尋常一飯報千金五載君臣分誼深推食解衣難背德藏弓烹狗亦甘心百蠻谿峒留苗裔兩漢山河變古今惆悵江頭思往事斷雲衰草滿淮陰	Tầm thường nhất phạn báo thiên câm (kim)^[1] Ngũ tải quân thần phận nghị thâm Thôi thực giải y nan bội đức^[2] Tàng cung phanh cẩu diệc cam tâm^[3] Bách man khê động lưu miêu duệ^[4] Lưỡng Hán sơn hà biến cổ câm (kim) Trù trướng giang đầu tư vãng sự Đoạn vân suy thảo mãn Hoài Âm	Được cho một bữa cơm thường, đền ơn ngàn vàng Năm năm trời, tình nghĩa vua tôi thật thắm thiết Ơn đức nhường cơm sẻ áo thật khó quên Dù chịu nạn "cất cung giết chó" cũng cam lòng Trong khe động đất Bách Man còn để lại dòng giống Núi sông hai nhà Hán thay đổi theo thời gian Qua bến sông, ngậm ngùi nhớ chuyện cũ Mây rời rạc, cỏ úa tàn tràn đầy đất Hoài Âm

Chú thích

▲ Hồi trẻ, Hàn Tín nhà nghèo, gặp bà Phiếu Mẫu cho ăn một bữa cơm. Lúc làm Sở vương, Tín vời Phiếu Mẫu đến trả ơn nghìn vàng
▲ Nhắc lại câu nói của Hàn Tín: "Vua Hán trao ấn thượng tướng cho ta, cấp cho mấy vạn quân, cởi áo cho mặc, nhường cơm cho ăn, ta nói điều gì vua đều nghe, bàn kế gì vua đều dùng, nên ta mới được như thế này"
▲ Đây là thủ đoạn của các ông vua gian hùng đời phong kiến. Đánh bại địch rồi thì giết các công thần, sợ họ cướp mất ngôi vua, cũng như săn được mồi rồi thì cất cung giết chó, không dùng nữa
▲ Tương truyền khi Hàn Tín bị nạn, hai người bạn là Tiêu Hà và Khoái Triệt giấu nàng hầu của Tín đã có mang vào trong rừng núi phương nam, nên sau này họ Hàn mới còn nòi giống

[1] ▲ Hồi trẻ, Hàn Tín nhà nghèo, gặp bà Phiếu Mẫu cho ăn một bữa cơm. Lúc làm Sở vương, Tín vời Phiếu Mẫu đến trả ơn nghìn vàng

[2] ▲ Nhắc lại câu nói của Hàn Tín: "Vua Hán trao ấn thượng tướng cho ta, cấp cho mấy vạn quân, cởi áo cho mặc, nhường cơm cho ăn, ta nói điều gì vua đều nghe, bàn kế gì vua đều dùng, nên ta mới được như thế này"

[3] ▲ Đây là thủ đoạn của các ông vua gian hùng đời phong kiến. Đánh bại địch rồi thì giết các công thần, sợ họ cướp mất ngôi vua, cũng như săn được mồi rồi thì cất cung giết chó, không dùng nữa

[4] ▲ Tương truyền khi Hàn Tín bị nạn, hai người bạn là Tiêu Hà và Khoái Triệt giấu nàng hầu của Tín đã có mang vào trong rừng núi phương nam, nên sau này họ Hàn mới còn nòi giống

[1]

[2]

[3]

[4]