Kinh Kha cố lý

by Nguyễn Du

Nguyên văn chữ Hán	Phiên âm Hán Việt	Dịch nghĩa
白虹貫日天漫漫 風蕭蕭兮易水寒 歌聲慷慨金聲烈 荊軻從此入秦關 入秦關兮持匕首 六國深仇一引手 殿上卒然一震驚 左右手搏王環柱 階下舞陽如死人 神勇毅然惟獨君 縱然不殺秦皇帝 也算古今無比倫 怪底行蹤原市隱 曾與燕丹無夙分 殺身只為受人知 徒得田光輕一刎 可憐無辜樊於期 以頭借人無還時 一朝枉殺三烈士 咸陽天子終巍巍 燕郊一望皆塵土 秋日秋風滿官路 市上歌聲不復聞 易水波流自今古 故里枳棘縱復橫 只有殘碑猶未傾 莫道匕首更無濟 楬竿斬木為先聲	Bạch hồng[1] quán nhật thiên man man Phong tiêu tiêu hề Dịch Thủy[2] hàn Ca thanh khảng khái kim thanh liệt Kinh Kha tòng thử nhập Tần quan Nhập Tần quan hề trì chủy thủ Lục quốc thâm cừu nhất dẫn thủ Điện thượng thốt nhiên nhất chấn kinh Tả hữu thủ bác vương hoàn trụ[3] Giai hạ Vũ Dương[4] như tử nhân Thần dũng nghị nhiên duy độc quân Túng nhiên bất sát Tần hoàng đế Dã toán cổ kim vô bỉ luân Quái để hành tung nguyên thị ẩn Tằng dữ Yên Đan[5] vô túc phận Sát thân chỉ vi thụ nhân tri Đồ đắc Điền Quang[6] khinh nhất vẫn Khả liên vô cô Phàn Ô Kỳ Dĩ đầu tá nhân vô hoàn thì Nhất triêu uổng sát tam liệt sĩ[7] Hàm Dương[8] thiên tử chung nguy nguy Yến giao nhất vọng giai trần thổ Thu nhật thu phong mãn quan lộ Thị thượng ca thanh bất phục văn Dịch Thủy ba lưu tự kim cổ Cố lí chỉ cức tung phục hoành Chỉ hữu tàn bi do vị khuynh Mạc đạo chủy thủ canh vô tế Yết can trảm mộc[9] vi tiên thanh	Cầu vồng trắng vắt ngang mặt trời, bầu trời mênh mang Gió thổi hắt hiu, chừ, sông Dịch lạnh Tiếng ca khảng khái, tiếng thép rít Kinh Kha vào ải Tần ở chỗ này Vào ải Tần, chừ, cầm chủy thủ Thù sâu sáu nước gửi vào một tay Trên cung điện bỗng nhiên kinh động Quan tả hữu tay không bắt, vua chạy vòng quanh cột Dưới thềm, Vũ Dương như người đã chết Thần dũng hiên ngang chỉ có mình ông Dù chẳng giết được Tần hoàng đế Tính xưa nay không có người sánh bằng Lạ thay, vốn dấu kín hành tung giữa chợ Không từng có duyên nợ gì với Yên Đan Liều thân chỉ vì được người biết đến mình Luống được Điền Quang nhẹ đâm cổ chết Khá thương Phàn Ô Kỳ chẳng tội tình gì Cho mượn đầu không hẹn kỳ trả lại Một sớm ba liệt sĩ chết oan Mà ngôi thiên tử ở Hàm Dương cuối cùng vẫn cao ngất ngưởng Đất Yên nhìn toàn đất bụi Nắng thu gió thu đầy quan lộ Trong chợ không còn nghe tiếng ca nữa Sông Dịch chảy mãi xưa nay Làng cũ cây chỉ, cây gai mọc ngang dọc Chỉ có cái bia tàn chưa đổ Chớ nói rằng cây chủy thủ chẳng ích gì Nó dẫn đầu cho việc trương sào, chặt cây (làm cờ, làm giáo khởi nghĩa)

   

---

---

Chú thích

1. ▲ Cầu vồng (mống) trắng. Tục ngữ Việt Nam: "Mống vàng thời nắng, mống trắng thời mưa. Mống cao gió táp, mống rạp mưa dầm"
2. ▲ Sông phát nguyên từ Dịch Huyện, tỉnh Hà Bắc, chảy về phía đông, đến địa phận huyện An Định. Kinh Kha hát: "Gió vi vu chừ, sông Dịch lạnh tê, Tráng sĩ một đi chừ, không trở về" (Phong tiêu tiêu hề Dịch Thủy hàn, Tráng sĩ nhất khứ bất phục phản 風蕭蕭兮易水寒, 壯士一去不復返)
3. ▲ Bị Kinh Kha đuổi theo để đâm, vua Tần chạy quanh cái cột
4. ▲ Tần Vũ Dương được Thái tử Yên Đan 燕丹 cử đi theo giúp sức Kinh Kha. Tới trước bệ rồng, Vũ Dương thất sắc run rẩy
5. ▲ Thái tử Đan, con của Yên Vương Hỉ 燕王喜, bị đưa sang Tần 秦 làm con tin, giận Tần Vương là bạn chơi hồi nhỏ, bỏ trốn về nước
6. ▲ Người tiến cử Kinh Kha với Thái tử Đan. Tự đâm cổ chết để khích lệ Kinh Kha và tỏ chữ tín với Yên Đan
7. ▲ Tức Điền Quang, Phan Ô Kỳ và Kinh Kha
8. ▲ Kinh đô nước Tần. Tức Vị Thành cũ, ở phía đông bắc Trường An Thị 長安市, tỉnh Thiểm Tây 陝西 bây giờ. "Hàm Dương thiên tử" chỉ vua Tần
9. ▲ Tần Thủy Hoàng vô đạo. Trần Thiệp cùng Ngô Quảng khởi nghĩa. Dân hưởng ứng chặt cây làm gậy, trương sào làm cờ