𡀯娘𡢐唉群𥹰
𡀯払吀呐自頭劄𦋦
云仙自月娥
𡧲塘吏﨤𠊛𦋦京畿
賖䀡𪖫顛痴
𠇮高路匕異奇叱凶
汝句泙水相逢
䧺吏﨤雄𠬠欺
咍名姓之
𠬠𠇮芒笈麻𠫾役之
答浪些拱𠖈詩
漢明姓字水支圭茄
云仙別理正邪
係異相乙才高
𡦂浪朋友之交
情箕㐌﨤理爫𢗃
𨑗棱𧯶易𠬠核
悶朱固妬固低森𡆫
箕尼庙宇𧵆低
𠄩些𠓨妬𢬥𢬣卞𡎢
共饒排户𠸜耒
謝辞庙宇卞𨆢𦋦塘
漢明𠫾畧就塲
云仙群唉囬鄕咏茄
𢜠浪𧡊昆些
吒仍想媄仍
闭𥹰畑册固功
昆它𢧚𡦂䘮蓬庒
云仙逵䜹浪
欣几古朋𠊛今
敢吀父母安心
鄧昆呂女袄𩚵朱耒
双親𦖑呐𢚸盃
吏卢𡽫渃賖吹𠦳重
朱𠫾𠬠妸小童
曰书𠬠幅吲云仙
畧它定𡦂良縁
昆官休致扵沔寒江
昆𠊛武彩鵉
歲𣃣𠄩容顔𠼦麻
𡦂浪胡越一家
昆𠫾細妬𢭂戈书尼
昆油𨀈鄧湯𩄲
嗔㐌産固𦀊絲紅
双親吲保𣃣衝
云仙妸小童移蹎
澄買淡山
𩙌西𣈙㐌迻春創夏
盆䀡淡柳塘槐
信蜂魚菫㗂蟡𠼪
盆䀡渃奴𡽫尼
渃滈㳥演𡽫𡆫𥒥高
𥒅戈買𩈘別
𨑗梗𪀄呐𠖈唭
戈堆森景𠊛
景撑如𡳒𠊛鮮如
寒江丿㐌細耒
云仙暫住𠬠囬𢭂书
武公䀡𧡊信书
𢜠縁琴瑟䋦絲鄧連
䀡戈相貌云仙
呵𠸦户陸福䝨生昆
眉蠶鳳𠶣崙
𨑮分骨格𣃱𧷺𨑮分
仍𠲖几晋𠊛秦
咍𡦂鄧連𡦂佳
𥄮它𢢲胣和𠄩
尼妯南澗怒𤳆東麻
公浪郎
悶卢役渃沛筭役茄
仙浪𢘾量岳爺
大科嗔及小科卢夷
公浪昆篤𠖈詩
牢空結伴麻𠫾𠓨塲
𧵆低固𠬠户王
𠸜子文章捽𠁀
吒浪差几戈𨑮
朱昆妸此制𠬠排
湿高買別所才
丕𡢐客竹伴枚買牟
𠫾兜子細侯
武公産達𠬠瓢𨢇唁
公浪𩈘𠄩昆
詩咍爫𨢇唁賞連
悶朱仙
𥙩句泙水有縁爲題
双離堆妸交掑
陸王𠄩户都芸𠬠欺
朱咍奇吏﨤奇
白函妬易劔夷朱生
公浪丹桂𠄩梗
榜鐄𥮋泊㐌仃𤎜𢭂
如鍾打牢呌
𦰟畑鄧𤏣畧挑罷𠇮
尼莊樑棟㐌仃
呵𠰙𠄩妸才苓奇𠄩
浪仙本高才
固鴻鵠𦢳𠬠排
情棋麻﨤饒低
浪嗔讓仙爫英
它結弟兄
嗔𧗱埋仕上程饒
𠫾𦖑鼔㐌點頭
云仙𠓨准書楼𢪀安
武公阻吏後堂
店𢇡代𡁹彩鵉每𢈱
枚𣃣𤎜蹎𡗶
彩鵉荘點𦋦尼梨庭
哙𡮇送情
防𡢐朱塊不平𢚸饒
𦝄𣃣格梗橷
云仙𠓨謝午欧出行
移蹎𣃣課平明
彩鵉𨅸畧𡑝庭欽容
踈浪君子赴京
説身要𡦂情㝵𠸗
𢚸惨切如湄
塘賖𠦳淡嗔迻𠬠𢈱
㝵圣主治𠁀
願朱灵鳳及尼梧桐
管包𡮇分𦟐紅
𣎃迡 坤掣㝵苦量
払油﨤𣅶顯荣
妾吀汝𡦂糟糠朱仃
嗔仃貪妬補䔲
制梨涓㩅制𦝄涓畑
仙浪如買燃
易冲𠬠𤇮麻𢷆𠄩
埋縁𦇒女渚哺
唉吀朱汝𡀯卢買神
鵉浪史馬經𡑝
固句正節固韻整躬
𤾓𢆥𢚸庄差𢚸
另盆荘子房王
彩鸾倍且𨆢蹎
云仙拮梗澄長安
賖匕𣃣𠬠淡塘
﨤王子崩𠦳調𠫾
戈水秀山岐
𡶀高䟢及其𪀄悲
𠊛咍吏及景咍
恪仙子﨤㝵蓬萊
饒写𡮇情𢙇
𠄼𠀧𠬠𢽼句詩
浪悶𡮇溇𨱽
默油鐄𧺀默油制𩄲
仙浪鴻鵠高
𠲖欺麻瘼落排𧗱兜
莽群盘泊共饒
澄京地㐌候細尼
征匕𣃣熾西𡗶
𠄩𠊛尋舘待期
丿﨤伴故知
調排𠸜户𠬠欺買詳
𠬠𠊛扵府潘章
𠸜歆户郑尋常業文
𠬠𠊛扵府楊春
户裴𠸜儉索澄堆𨑮
𠄩𠊛吏﨤𠄩𠊛
調𠓨𠬠舘盃唭語迎
儉浪𦖑㗂仙
它及﨤鄧匪願約
歆浪渚別湿高
爫书買𤑟幅才能
卞呌翁舘𠰺浪
呵筭所物咹朱皮
舘浪𨢇𦧘𠲖兮
姑鱗鯺鳯少夷物
箕茦𦲿𨢇橷
尼䃣白雪怒瓢菊椿
防欺待客雄
待荘䝨右的弓
彼盘茶𨢇𣃣衝
𦊚𠊛𡎢吏𠬠𣳔爫詩
儉歆群𢪀菫𠽐
丿仙𠬠徐調衝
儉歆䀡𧡊𨔍𨓡
𢴾詳仙曰從古詩
咍翁舘唭之
撫𢬣摺昭𠬠欺唭𨱽
仙浪翁舘唭埃
舘浪唭几不才𠁀𠸗
唭孫殯空𩢬
畧它𧡊買龎涓
浪𢈱呐有縁
冲經史固全庒
舘浪經史㐌曾
䀡耒吏遣𢚸恒㤕車
哙辰些沛呐𠚢
爲蒸咍咭罷麻咍傷
仙浪冲濁渚詳
傷咭匕傷理
舘浪咭尋抛
咭荄咭𨐸咭𠓨細心
咭𠁀傑紂多滛
底民細浽沙𡌢𤇧𧯄
咭𠁀厲多端
遣民𨻫𠹾凛湯分
咭𠁀五伯紛紜
乱臣多僣爫民嗕咽
咭𠁀叔季分崩
頭最打凌絖民
傷傷圣人
欺𧗱渃魯傑陳道王
傷柴顔子揚
𠀧𨑮𠬠歳惜塘功名
傷翁諸葛才苓
﨤欺漢末㐌仃配波
傷柴童子高賒
志皮固志嵬皮空嵬
傷𤽗元諒嵬匕
㐌咍𢩾渃吏𨆢𧗱𦓿
傷翁翰子埋
𤼸𢈱表最苔𠫾賖
傷柴廉洛㐌
被𡗶欧𠲝𧗱茄𠰺民
䀡戈册𡲈買𨁮
姅分吏咭姅分吏傷
浪厨瀝佛鐄
埃咍冲舘固藏經綸
傷民牢立身
当欺𣌝夏筭分爫湄
舘浪堯舜課𠸗
苦垠巢父坤魚許由
夷齊併𢩾周
𠬠𨉓𠬠𡶀埃候之埃
翁伊翁傅揞才
几𦓿𠊛兑𢙇之饒
太公𠸗𠬠勤鈎
埋𣳔渭墨油盃制
嚴陵㐌買都排
袄𥯒𩂏𡗶俸橷
陳平㐌𠇍卢欧
𦝄𠬠會公候占包
𠊛固恪𠸗
悶𠚢埃禁悶𠓨埃垠
歆浪老舘呐咽
油朱拱繩半𩚵
蹺分
固湿麻淡𨖲高
舘浪𩅀𤎜湄滛
螠𡎢𦨢汫𧡊包饒𡗶
滝溇𣷮請台
䀡𠄩昆㐌碍如珠
拠嘹弹𢭮𦖻
渃滈頭𪇴𢪀𥹰𠽋唭
仙浪翁舘渚唭
低它𤑟別仍𠊛竹林
饒結伴同心
欺棋欺𨢇欺琴欺詩
功名富貴爫之
朋從且點欺盃𢚸
舘浪妬別𧘇低
𢈱箕㐌罕𨢇尼賞朱
郑歆都
𧡊仙𦍛意侵卢冲𢚸
科尼仙乙𢧚功
歆油固杜拱空𢧚耒
𠇮群𢪀細𨆢
𠫾䀡榜𨴦傕𠓨塲
几硯𠊛笈質塘
潦滈屡罷𣳔𣳔屢𠀧
云仙𣃣𨀈蹎𦋦
丿𠫾﨤信茄书
封䀡幅书
𨉓沙𠖈坦𠬠徐𠻨𠽐
伴皮埃乃巴潙
哙𦋦買別母慈𧗱圭
浪渚𠶑𠲖
嗔𠓨冲舘定皮家
小童咀問嘆𨱽
𡗶牢女負仍才𠊚𣦍
浪㐌細浽尼
小童𤽗唉爫𢗃渚繁
卢𡨹役茦湯
除些𨅌𣇊𦋦塲𠱊咍
闭徐急逴署埋
懺成服内㝵朱衝
𦀊篮帽袄縫
拠蹺冲礼文公麻爫
嘆浪媄北昆南
渃瀋匕㐌甘𥐧
冲𠇮空𦑃空𡆫
𥙩之㳻淡𥙩夷奔䘮
尋官麻吏﨤䘮
𠻨𠽐𠊛扵呂廊𠊛𠫾
𠬠𠇮𡗶坦禁之
移物𠲝群夷麻蒙
𠄩行渃𣳔匕
想包饒吏𤴬𢚸闭饒
競包𩙌漂
𢪀浪渃沚𠃩朝𦛌𤴬
傷台九字劬劳
三年乳哺別包饒情
舘浪𡗶坦清明
湄丿核梗天香
埃匕䀡𧡊傷
呂皮報孝呂皮立身
埃咍斫鬼謀神
塵埃拱塵如埃
喓離埃窖達排
𡦂才扵貝𡦂災𠬠韻
塘𠫾𠬠𣎃𧵆
欺戈欺吏買路衝波
𠫾伴作𣃣
歆儉合麻迻仙
歆浪㧅煩
科尼㐌呂些願科𡢐
𧡊饒折苦貝饒
𠬠彙巾泊油匕呵傷
云仙拮挭塘
郑歆卞𥄭𠄩行淚沙
𠫾𣃣𠬠淡賖匕
𠫾翁舘奔波蹺
舘浪傷等䧺
迻𠀧茦底防身
埋麻﨤𣅶
當欺过対咹𠓨拱𩛂
仙浪𠹾𥙩恩朱
𢚸匕唉卢賖𧵆
舘浪些拱傾
𧡊丕𢧚買避塵除低
𡽫𣛟渃碧盃𡆫
𠬠瓢枯酒𠬠潙金
隐身蹺准安閒
渚尼名利另塘是非
呐耒乖果𠫾
云仙䀡𧡊卞冲𢚸
澄淡紫𣦎冬
𢪀隊干吏𠼦麻隊干
𢧚庒𡮇分之麻
汝句養育卢恩生成
芒句不孝㐌仃
𢪀𠇮麻𢢆朱𠇮爫昆
嵬匕𠬠𢚸崙
仍啉呂浽渃𡽫朱耒
咍渃沚花㵢
咍分泊如尼
𠬠𠇮魚菫塘𩄲
恪𪀄鴈落排呌霜
旦買別訴詳
䝨之柴𠰺科塲群賖
小童𧡊丕踈戈
自低朱細圭茄群𥹰
尼弋胣愁
𠇮𠫾㐌痗𣳔珠添油
𠲖欺芒病姅澄
冲𡽫苦料𡨌棱苦筭
仙浪枯㭳肝
喂傕昆㐌芒愁愁
𤻻瘼𧡊之
蹎𠫾㐌痗𠇮𤴬如寅
固身吏苦貝身
身喂身別𠇍吝埋
童浪𡗶坦固咍
𠫾買邒𨑮㝵吏𤴬
𠬠𠇮畧𡢐
𣛟匕坡油匕枯核
本空廊𥯎之低
嗔吝細畧尋柴茦湯
𣃣埋﨤客戈塘
𠊚調指裊𠓨廊同文
𢩮饒欺意哙𠽄
﨤柴爫茦𠸜浪趙昂
昂浪唉暫𢪀安
𤎜㝵䀡脉投湯買仃
﨤柴辰病乙苓
泊鐄冲産爭包饒
童浪钱泊饒
嗔柴𢪀量邒條茦湯
埋麻病𧘇邒安
泊群𠄼𢭂郎朱柴
昂浪柴扵準尼
𠀧𠁀業爫柴奇𠀧
𠰌 之拱冲茄
内經㐌産外科添牟
畧䀡尋世爫頭
𡢐䀡医斈次求東医
𡄎冲銀漢精溦
拱綱目收夷青東
𡄎冲集驗良方
拱御製𣥱塘回生
味之産達君臣
茦它炮製𨑮分𤑟𤉜
脉辰讀賦矑山
達𢬣𠓨病別塘死生
六君四物湯名
十全八味産仃内傷
吏通八陣奇方
内傷外感投湯五柴
童浪柴寔固才
嗔柴䀡脉朱排茦之湯
昂浪六部調散
部边左脉昂浽紅
拠冲册畧麻通
𠇮門相火㐌衝𨕭頭
三焦積热㐌𥹰
悶朱降火沛投資隂
黃連黃栢黃苓
加𠓨朱倍热心買平
外辰朱點萬灵
冲辰朱㕵还情買衝
呵𢭂𠄩月泊𣳔
補添味茦低防投湯
戈爫福朱払
埃隊局隊𡊨之埃
小童卞想固才
倍鐄𥙩潙𢭂
𨑮㝵叭𡮇
添𤴬冲胣如炮如𢬗
童浪𠓨妬柴𥋳
病牢叭麻隊泊添
昂浪𦣰𧡊欺店
祖師覔保𠬠恬占包
鬼神𠊚扵𨑗高
𠲖欺塘詫理別
小童𤽗呵戈求
拱翁柴𧴤扵頭西
小童𦖑呐𠫾連
﨤翁柴𧴤達钱䀡𥋳
𧴤浪渚邒牢
㨿牢𢧚浽達𥋳尼
些低沛各柴
𧴤爲𧴤曰呐之𠰃
温潤經易𠇍𢆥
𦒹𨑮𦊚卦𠀧𤾓餘爻
黃金野鶴册高
六壬六甲𡊲咍
干支調扵冲𢬣
㐌通天地吏咍𠁀
現钱貫𠬠𦊚𨑮
𣛣蔞 𨢇朱鮮𢚸誠
達𨑗𠳿貝神灵
感𠸜歳𧘇路程莫之
哙𠸜戸之
朱柴達卦𠬠欺買詳
童浪𠊚扵東方
𠫾奔拌塘安
固茄戸陸払
歲𣃣𠄩糁群塘踈
扑浪丁卯𢆥
䝨之甲子㝵𣈙安
𠇮金吏扵宮乾
歲尼歲油廊𨑗𠁀
固奔半賖𧵆
牢𤽗窖劎忍𢈱嘹些
扲钱招𠖈䀡戈
𠬠交𠄩册麻𠀧爻重
荘成卦六衝
𧡊爻父母克子孫
化爫卦遊𩲉
吏添世動克屯細官
㨿 冲卦意麻盘
歲尼買𠹾母䘮扵𠇮
吹𢧚芒病声灵
爲烝麻鬼路程叱千
悶朱病意邒安
沛尋柴法渚專朱
童浪法扵低
扑浪拱扵准尼𨀈戈
法咍㗂曳吨賖
𠸜道士扵茶青村
小童本別坤
𠫾𦖑𢈱呐吏奔墫尋
士浪𥙩扵尋
咍㐌莫𥙩恬之低
童浪𦖑呐吨柴
除邪掩鬼符柴叱咍
士浪印㐌高𢬣
吏添符注𠸗埃皮
戈滝𧡊摄𡆫
𠓨棱𤜯𧡊調跪𥛉迻
法咍爫爫湄
差𪀄遣猿𠲝𩢬物
法咍念咒𠬠句
總收物𠓨瓢壼灵
法咍洒豆成兵
变形爫相破城阎王
法咍𠫾道火場
𡎢劎𠫾教塘天寬
固𠀧月泊𢭂郎
邒柴韯所立𡊨渚專
童浪碎㐌欧
空茄渚別𠓨悲除
塘𠳝語逸徐
泊仃𠄩月防除卢筭
專渚病意邒安
耒辰碎仕𢭂郎朱柴
士浪𧗱𥙩泊低
待朱筭料排𡊨
童浪碎㐌卢賖
卢爲𠊚病扵茄空安
泊碎沛迻郎
吀柴論法卢筭
士浪固苦之牢
𤽗𦣰些渚符𢭂𧗱耒
童浪碎本䋲兮
𤴬之細浽筭皮渚專
士浪些沛用權
病南渚北麻痊買才
小童𦖑律𠓨𦖻
𢚸𢜠倍𡲤𦣰𨱽吁專
士浪谷匕呼連
𨑮翁盘古坐前證明
𨑮翁大圣天
共武后調連細低
𨑮翁元帥征西
共妑漂母森𡆫𠬠欺
𨑮翁佛祖它弥
共妑故喜調𡆫𠄩房
𨑮妑公主五竜
平蛮五虎会同安
吏𨑮千將千兵
𨑮位三府洞廷赤鱗
𨒒它泣歇鬼神
饒准下塵𠫾制
朱𤽗𠀧道符𡗶
㕵𠓨跬孟如𢈱差
小童𨻫仍𧼋𢙇
領符阻吏筭排茦湯
𠓨茄疎貝趙昂
法符㐌𨇜柴筭理
昂浪冲群包
𤽗𠓨麻𢭂朱柴
童浪碎决𢈱尼
病箕油呵𠇮尼半𠫾
趙昂別群之
劎𢈱到啅吹𠫾塊忘
扵低廊渃苦𢚸
𠲖欺湄埃紅拖𩂏
童浪冲咏潙
罷信𢧚莫罷𦖑𢧚啉
買卢併歇𠬠𤾓
𠇮蟡枯蝎𦛌蚕㭳敦
傷台钱𠅍疾芒
巴爲坦客鄕村尼
傕匕直強塊低
碎嗔勸教餒饒
云仙之掣浽愁
小童𢴿𢩮橋埋滝
當欺湄𩙌竜冬
𠊚盆吏﨤景盆添傷
掣包咹雪𦣰霜
幔𡗶詔坦塘長劳刀
油朱才智叱高
﨤干危𣷷別牢邒常
嘵嗷𦍛客他鄕
埃匕訴別空傷包徐
仙浪𠫾㐌吃𠽐
尋尼溪𣷮培坡𢪀蹎
童浪𡮇汝塊棱
尋尼舘舍仕仃𢪀蹎
𡽫西𣃣格𩈘𡗶
伵柴𢩮細尼大堤
徒詩𠬠屡𦋦𧗱
郑歆䀡𧡊吏掑哙深
𧗱㐌𠄩𢆥
故牢莫病群𦣰扵底
仙浪碎㐌埋
台伴科尼
歆浪子杜高
碎裴儉調𠓨人
𠬠碎𧗱畧省親
裴儉群吝𠫾𥹰
当欺患难﨤饒
𠊚苓𦬑補𠊚𤴬牢仃
自低𧗱旦東城
𠬠𠇮病重步行牢衝
吝囬細准江中
尋船些仕論盘饒
仙浪情畧𡢐
﨤饒𧯶易補饒畨尼
歆浪暫𡎢底
小童細畧尼貝些
𠓨棱𥙩茦外科
防欺滝𣷷風波不期
小童倍𡲤𦋦𠫾
悶朱𢧚役詫夷劳刀
郑歆扵胣劎刀
扒𤽗童子𠓨冲核
畧朱𤜯𤞻咹眉
害仙𡢐用謀尼買衝
云仙仍[?] 待
郑歆𧗱呐小童扱咹
云仙嘆哭我凌
固坦呂𡗶崩声灵
閉𥹰坦客流令
𠬠柴𠬠伵路程餒饒
它𠄩我格饒
群埃㨢畧拖𡢐朱𨉓
歆浪渚情
碎嗔迻細東城辰傕
云仙之掣洡
它蹺𩙌𧼋吹𠬠皮
小童被坤𧗱
哭仍𧡊𦊚皮棱荒
分𠇮群𠅍嘆
傷台户六𣷮鐄巴爲
掣包仍浽逸除
波滝別培坡咍
云仙魂固灵𤍌
碎蹺貝拖𢬣
嘵耒淚𡮈𣳔匕
店𣅘𡎢預桧松𥄭涓
山君踦吏𠬠边
哏卞迻𦋦塘
小童式曳𢠩芒
䀡戈𧡊坦𠓑𤉜買咍
姅𢜠姅吏𢜝台
徒 𦋦准尋柴云仙
𩈘𡗶𣃣絡𣛠軒
𠊚奔几半𢄂畨闰闲
童浪妑舘𡧲塘
戈固𧡊𠊚䘮庒
舘浪傕㐌𠚢魔
欺埋廊𡌽踣它墫𠫾
童浪別注𦋦
舘浪𠫾塊鄕村𧡊𠳒
𢬣捞渃澄
𠫾𦖑㗂呐頭棱劳嗃
小童倍𡲤钱𠓨
麻民調哙細低
童浪碎細尋柴
咍𠊚馬尼埃
民浪𧡊几昆𤳆
扵別洛淶細低
𢬣蹎𩈘𪖫卒咍
𤴬之𢧚浽渃尼呵傷
小童及哙㗍
𦣰陵边馬哭嘆徘徊
民䀡𧡊傷喂
呌饒博調𨆢𧗱茄
小童䀡𧡊㤕車
𩂏僚𡨺馬𢚸些論
𠬠𠇮扵坦大提
𠫾勸教最𧗱掛
歇𢚸者𦬑襖𩚵
𤯩卢报補群𦹳名
次尼細𠬠云仙
𠄼更預幔船咀嘆
巾𣓿汔淚渚
𢪀傷分伵莫欺空
冷丁船𡨌渡東
感傷𠄩𡦂[辜]蓬菫 𠽐
店𣅘吝理如詞
𨒖昂星木𤻻𢠩霜
郑歆欺𧘇𠚢𢬣
云仙被婍堆𠖈潙
郑歆𠬠㗂呌𡗶
朱𠊛式曳𥙩𢈱配波
冲船埃乃調𦋦
調傷户六㤕車冲𢚸
云仙𠇮𠖈𡧲𣳔
蛟神𢴿𠓨冲滝拖
皮埋𡗶㐌𤎜㝵
翁蕉䀡𧡊𢵼𨑗坡
遣昆𡆫𠬠徐
翁爐䏾胣妑𩈘眉
云仙披𤋾𢬣
𠻨𠽐𩲉魄如醝買耒
語𠇮沛渃㵢
咍群唉邒陽間
魚翁欺𧘇哙㗍
云仙䜹訴每塘𧵆賖
魚翁𤽗扵些
㝵𤋾供𠬠茄朱盃
仙浪翁𥙩之餒
碎恪菓味𨑗核
埋麻㵢浽細低
𥙩之报答𠇮老猪匕
魚浪𢚸老𢠩
篤役沛除呂恩
老洳浡渃拱欣
仍句名利𢚸低
𥮉𨱽卷興盃𡆫
店箕興𩙌最尼制𦝄
㝵匕通且爫咹
欺辰紂䋥欺𢬥鈎淫
僥嗷𣷷埋潭
𠬠瓢𡗶坦盃埃咍
經綸㐌産冲𢬣
語迎冲渃盃醝冲𡗶
船难𠬠隻扵𠁀
沁湄沚𩙌𡨌寒江
仙浪汝細寒江
武公茄扵𧵆塘低庒
魚浪户武扵𧵆
塊𠀧曲咏辰吝細尼
仙浪𠸗固呵前
𡢽爺包𦬑対移傷
𡟱糟糠
之朋細妬尋方改𠇮
林𢆥悶論恩情
﨤欺患难牢仃補饒
汝句救死恩溇
吀迻細妬畧𡢐朱𧷺
魚浪分昆
恪𥿥𥿗麻𠓨針
𠲖𢒎麻痗𦑃𪀄
巴爲景坤尋核𠸗
𠲖欺踸𨀈細猪
渚信滝𣷷𠸗麻啉
埃扵特好心
亨𢩾笠湄淫𢩾𥯒
埃咍𢪀役𠁀
涓尼危苦𢖵尼郎𢀭
老𧈧𣦆役奔鈎
𡄎冲役渃恪役茄
云仙畧㐌約麻
魚翁𡢐沛㳻潙迻朗
𢩮仙𠓨准前堂
武公䀡𧡊𢚸強虎𤽗
戈𢜝世间唭
𢈱亘強嘲𠊚㝵𠸗
鱼翁㐌固功迻
𧗱𡢐些沛卢𩢬𡊰恩
鱼浪碎𥉩恩
朱𧷺仁辰欣泊鐄
𢖵𠸗冲𡶀山
固翁鱼父迻払五員
旦𡢐亭長艤船
迻翁項羽於沔烏江
𠸗群几莫
况包𦬑垃塘姻緣
鱼浪辞謝𠖈船
武公䀡𧡊𢚸煩悶台
雲仙𤽗唉低
朱些阻吏𡢐尼料
公浪媒唉瓊荘
共愛女彩鵉世
默悲料牢
本空押𡞕理押昆
鵉浪𨃴如
𠸗埃𦬑墫𡎛
埃朱蓮𣑁𠬠盆
埃朱𣔥楔𤯭共榴梨
他空律𠹾𠬠皮
𧯶𨉓玉預㘛武夫
荘浪官品名儒
壻固壻𥊖瞙世尼
𦖻𦖑𠊛呐会尼
固王子杜首科
些油悶結𡢽爺
户王户武𠬠茄買𠰮
公浪悶論𨉓
排𠬠斫弋情朱衝
荘浪𦖑𡶀倉松
固𡎟深匕莂蓬坤𦋦
東城𠦳淡群賖
払捕妬埃麻別
核𦝄㐌拮頭
雲仙畧茄求咀嘆
武公𦋦畧誘払
𠖈船朱𥙩迻郎東城
𦋦𠫾皮𣅶散更
𢩮𠓨𧯄補仃雲仙
補耒練匕𨀈連
𠖈核𢴿桂措㐌賖
仙浪各注迻些
功恩吀旦圭茄仕咍
𢭄𢚸篤論討𣦍
𠬠畨朱塊𠦳㝵涓
咏𦖻㗂呐𠄩边
冲𡎟沁最𥒥質重
雲仙欺𧘇咳䧺
𢪀𦋦買別武公害𨉓
𠶗唭昆造詐貞
𡦂緣到啅𡦂情対𢭂
計𦋦灾掣包
買𨕭塊𣷷吏𠓨冲𧯄
𦀊愁埃窖同王
另尼䋥兎﨤塘𣷭橷
冲𧯄畧乙𡢐囂
悶𦋦朱塊埃𢴿些𠫾
寃家埃窖畧排
喂傕身体群夷麻
㐌停賖𡎝人間
預𠇮𠓨准石盘𦣰孤
店𣅘𦰟𩙌𠺙
霜𢒎洛達𦣰孤冷
五更𠹾𣳔匕匕
如𠀧风茦拖𢚸歆枚
𨒣神䀡𧡊傷𢙇
察冲𠇮妸固排符天
買咍事六雲仙
共饒𢴿𢩮調連阻𦋦
塊𧯄𠬠淡㐌賖
細尼大鹿𡗶它𤑍東
遊神阻吏山中
雲仙群唉聀燶迷曼
老樵粓産床
枚捇鈽𠫾昂𠓨棱
涓塘大麗澄
𦋦𠫾皮𧡊𨁪蹎𨀈𠓨
喂傕𤜯扒𠊛
𠊛𤜯扒𠓨底低
吁𩲉吁魄老尼
迻猪𡮇姅扽核𧵆耒
雲仙𠬠聀𣃣耒
侈𦖑㗂呐亘𡎢𨱽呌
老樵𦖑㗂埃呌
真𨃝恪如𨅹𨖲核
𣃣𨁏𣃣𨀺𣃣
畨尼莫沛禍魔害
仙浪碎本𠊚些
爲蒸莫買𦋦世尼
語𥉩量𢌌高苔
救碎𠬠𣅶恩再生
老樵欺意歇驚
吏𧵆連哙事情買咍
郑𢚸傷細𠊚𣦍
尼又迻老𢩮𢬣𧗱茄
仙浪𩛜㐌㤕車
它𠯿𣇊庄和味之
吏添列四支
悶𠫾蹺妬麻𠫾坤移
老樵底仰𥶄𥯒
嗎𦋦粓𨑮勸雲仙
冲𨉓咹㕵㐌安
老𦋦飭孟仙𧗱茄
塊棱𦋦細頭塘
埋侈﨤𠬠払漢明
老樵栗達奔呈
漢明蹺哙事情𠬠欺
雲仙𦖑㗂故知
姅𢜠姅𢜝姅衣分𨉓
明浪哙人兄
㨿牢𢧚浽身形世尼
仙浪庄掣呐之
身尼固恪之𣘃㵢
泠汀摺㳥洡
滝枚𣷷囬
明浪低苦哙㗍
𠓨厨些仕論盘饒
樵浪庄呵呐𥹰
𠓨棱扽桧半𢄂番
漢明蹺哙𥛉連
恩翁救鄧 雲仙姅
尼𠄩月泊冲𨉓
碎吀报答情朱翁
樵浪些本庄用
𠬠𨉓嗷喭𧀒松𣋚枚
沁𢚸庄悶𧵑埃
祿𣘃梗博𠄩泥
伴𤿤貝鹿麋
𣌋𠫾猿逴最𧗱兎迻
默油𩛷𩛜𩛷𩛂
埃垠隊𦬑埃𡐚扒搜
冲𨉓領公侯
𣋚枚𡽫嶺默油盃醝
雲仙𦖑別𠊛𣦍
𠳨𠽄𠸜户防𣈗𡊰恩
老樵阻吏林山
仙明𠄩𡥚調𧗱庵𩄲
仙浪㐌﨤科尼
故牢玉友於低夷
明浪𠸗篤𠖈詩
﨤饒庙宇調𠫾𠬠吝
英時回貫省親
㛪芒劄册畧吝𦋦京
𠫾𣃣細郡鵉灵
﨤昆知府鄧生払
𢀭郎涓退荒堂
﨤昆𡛔卒昂庄爲
碎卞浽陣𠬠欺
勿払𠖈妬𢯏𠫾𠬠𨃝
𨉓𨉓底埃𢗼
执𢬣𠹾納朱縣堂
𣃣苔𦋦郡朔方
碎卞破獄尋塘𧗱低
𣃣埋吏﨤厨尼
埋名隱跡闭迡𤍇𢭗
雲仙𦖑呐郑傷
調排各冲𨉓
漢明𦖑呐動情
沙紇淚如瓶渃迎
仙浪𢖵桧松天
索高歲𡘯𠹾煩劳刀
𥉩昆如𥉩
𨉓尼𧯶易方別
𠬠彙巾𩂏頭
𠀧𢆥渚論𠬠勾生誠
顕荣渚𧡊顕荣
小童畧㐌爲𨉓托寃
想𦋦如割𦛌肝
想包饒吏渚滇隊吝
明浪𠊚於冲
固欺富貴固吝
𥰊高鐄別歲鐄
﨤欺牟強添稽
悲除英渚倍𧗱
於低𢭗𤍇皮茦湯
包除歇𣅶灾
饒些仕立塘功名
甘來否吏亨
𨅸頭士子共荣𠇍𠁀
𢧚庄固坦固𡗶
𦋦𢬣康濟役𠁀共衝
雲仙欺意安𢚸
於尼奄寺伴漢明
武公𥙩詐貞
𢩮情户六結情户王
計自𡎟瀋害払
鵉仃胣𢚸強添盃
㝵匕荘点粉𥅦
防欺﨤𨅸𡎢朱吹
丿子𣃣𧗱
𠓨茄户武探皮雲仙
公浪汝浽雲仙
奴㐌臨病黄泉賖制
傷払分泊於𠁀
共爲月老車𦀊𥿗紅
𦖑戈子動𢚸
𠄩行渃𣳔匕如湄
嘆浪汝灵𠸗
它結情渚訴情
𡗶牢𦬑害𠊚苓
榜鐄渚占眉𣛟㐌
共㛪渚特𧷺
𠊚苓辰𠅍些群爫之
冲𠁀幅己知
荘同道同心
公浪些共𢢇
𢢇緣昆𥘷瑟琴揚
崔匕妬渚咀嘆
低它併特𠬠塘叱咍
細低辰於吏低
𡥵𡛔老森𡆫室家
防欺最𠓨𦋦
𧡊王子共雲仙
浪筆𡥵
英㛪畧㐌結願饒
𡞕仙姉妯
姉妯㛪伴固𥐧饒
咍𠊚之
呐𦋦仍傳異奇苦𦖑
咍𠺙渃
𡟱𤽗子紏迻𧗱桓公
咍斈𠺙唐宮
𡟱𤽗剿刺制共世民
武公𪖫暢珍
𠰘猪如𧍉咹啉沛
鵉冲帳𦋦
𠲶嘲柴新魁買𧗱
妾㐌論𠳒誓
呂皮拖笈呂皮能巾
惜台𢚸𤟛康匕
𦀼簾除待𦝄闭迡
應辰拱爫虧
𦬑㗂呐爫𡆫堅
浪埃𨔍奉仙
防筭𠺙彫船嘹𤽗
𡏢𦰟𦹵群鮮
𢚸𢚸𦬑𠳒月花
𧘇䀡丕拱𠊚些
推𩑛禽獸恪之
雲仙英唉故知
𣷮鐄固別役尼朱些
𢬣捞渃阻𦋦
𧗱茄懺所尋戈京城
武公虎𢢆冲𨉓
𠄼𣈜𦣰病失情托寃
鵉共媒瓊荘
媄昆凍底䘮冲茄
|
Truyện nàng sau hãy còn lâu,
Truyện chàng xin nói từ đầu chép ra[1].
Vân Tiên từ cách Nguyệt Nga,
290Giữa đường lại gặp người ra kinh kì,
Xa xem mặt mũi đen sì,
Mình cao lồ lộ dị kì rất hung.
Nhớ câu bình thủy tương phùng[2],
Anh hùng lại gặp anh hùng một khi:
295"Chẳng hay danh tính là chi,
Một mình mang cặp mà đi việc gì?"
Đáp rằng: "Ta cũng xuống thi,
Hán Minh tính tự Thủy Chi quê nhà".
Vân Tiên biết lẽ chính tà,
300Hễ là dị tướng ắt là tài cao.
Chữ rằng: "Bằng hữu chi giao[3],
Tình kia đã gặp lẽ nào làm khuây?
Trên rừng há dễ một cây,
Muốn cho có đó có đây xum vầy.
305Kia nơi miếu vũ gần đây,
Hai ta vào đó giang tay bèn ngồi...".
Cùng nhau bày họ tên rồi,
Tạ từ miếu vũ bèn lui ra đường.
Hán Minh đi trước tựu trường,
310Vân Tiên còn hãy hồi hương viếng nhà.
Mừng rằng: "Nay thấy con ta,
Cha già những tưởng mẹ già những trông.
Bấy lâu đèn sách có công,
Con đà nên chữ tang bồng cùng chăng?"
315Vân Tiên quỳ gối thưa rằng:
"Chẳng hơn kẻ cổ cũng bằng người kim.
Dám xin phụ mẫu an tâm,
Đặng con trả nợ áo cơm[4] cho rồi".
Song thân nghe nói lòng vui,
320Lại lo non nước xa xôi nghìn trùng.
Cho đi một gã tiểu đồng,
Viết thư một bức dặn cùng Vân Tiên:
"Trước đà định chữ lương duyên,
Con quan hưu trí ở miền Hàn-giang,
325Con người là Võ Thái Loan,
Tuổi vừa hai bảy[5] dung nhan mặn mà.
Chữ rằng Hồ Việt nhất gia[6],
Con đi tới đó trao qua thư này.
Con dầu bước đặng thang mây,
330Dưới xin đã sẵn có dây tơ hồng".
Song thân dặn bảo vừa xong,
Vân Tiên cùng gã tiểu đồng dời chân.
Trông chừng mấy dặm quan sơn,
Gió tây rày đã đưa xuân sang hè.
335Buồn xem dặm liễu đường hòe,
Tin ong ngơ ngẩn tiếng ve vang dầy.
Buồn xem nước nọ non này,
Nước xao sóng dợn non vầy đá cao.
Trải qua mấy mặt biết nào,
340Trên cành chim nói xuống ao cá cười.
Trải qua đồi rậm cảnh người,
Cảnh xinh như vẽ người tươi như giồi[7].
Hàn-giang phút đã tới rồi,
Vân Tiên tạm trú một hồi trao thư.
345Võ công xem thấy tin thư,
Mừng duyên cầm sắt[8] mối tơ đặng liền.
Xem qua tướng mạo Vân Tiên,
Khá khen họ Lục phước hiền sinh con.
Mày tằm mắt phụng môi son,
350Mười phân cốt cách vuông tròn mười phân.
Những e kẻ Tấn người Tần[9],
Nào hay chữ rể đặng liền chữ giai[10].
Nhắm đà đẹp dạ hòa hai,
Này dâu nam giản nọ trai đông sàng[11].
355Công rằng: "Nay nghĩa[12] rể sang,
Muốn lo việc nước phải toan việc nhà".
Tiên rằng: "Nhờ lượng nhạc gia,
Đại khoa xin kịp tiểu khoa[13] lo gì".
Công rằng: "Con dốc xuống thi,
360Sao không kết bạn mà đi vào trường?
Gần đây có một họ Vương,
Tên là Tử Trực văn chương tót đời[14].
Cha rằng sai kẻ qua mời,
Cho con cùng gã thử chơi một bài.
365Thấp cao mới biết sở tài,
Vầy sau khách trúc bạn mai mới màu[15]".
Đi đâu Tử Trực tới hầu,
Võ Công sẵn đặt một bầu rượu ngon.
Công rằng: "Đủ mặt hai con!
370Thơ hay làm xuống rượu ngon thưởng liền.
Muốn cho Trực sánh cùng Tiên,
Lấy câu bình thủy hữu duyên[16] vì đề".
Song li đôi gã giao kề[17],
Lục Vương hai họ đua nghề một khi.
375Cho hay kì lại gặp kì[18],
Bạch Hàm đó dễ kém gì Châu Sinh[19].
Công rằng: "Đơn quế hai cành,
Bảng vàng thẻ bạc đã đành rạng trao.
Như chuông chẳng đánh sao kêu,
380Ngọn đèn đặng tỏ trước khêu bởi mình.
Nay trang lương đống[20] đã đành,
Khá khen hai gã tài lành cả hai".
Trực rằng: "Tiên vốn cao tài,
Có đâu hồng hộc[21] sánh vai một bầy.
385Tình cờ mà gặp nhau đây,
Trực rằng xin nhượng Tiên rày làm anh.
Nay đà kết nghĩa đệ huynh,
Xin về mai sẽ thượng trình[22] cùng nhau".
Đi nghe trống đã điểm đầu,
390Vân Tiên vào chốn thư lầu nghỉ an.
Võ công trở lại hậu đường,
Đêm khuya dạy dỗ Thái Loan mọi lời:
"Sớm mai vừa rạng chân trời,
Thái Loan trang điểm ra nơi lê đình[23].
395Gọi là chút nghĩa tống tình[24],
Phòng sau cho khỏi bất bình lòng nhau".
Bóng trăng vừa cách cành dâu,
Vân Tiên vào tạ ngõ âu xuất hành.
Dời chân vừa thuở bình minh,
400Thể Loan đứng trước sân đình khâm dung[25].
Thưa rằng: "Quân tử phó kinh[26],
Thoát thân liễu yếu chữ tình ngày xưa.
Tấm lòng thảm thiết như mưa[27],
Đường xa ngàn dặm xin đưa một lời:
405Ngày nay thánh chúa trị đời,
Nguyền cho linh phụng gặp nơi ngô đồng[28].
Quản bao chút phận má hồng,
Tháng chầy khôn xiết ngày trông khó lường.
Chàng dầu gặp lúc hiển vinh[29],
410Thiếp xin nhớ chữ tao khang[30] cho đành.
Xin đừng tham đó bỏ đăng[31],
Chơi lê quên lựu chơi trăng quên đèn".
Tiên rằng: "Như lửa mới nhen,
Dễ trong một bếp mà chen hai lò.
415May duyên rủi nợ chưa phô[32],
Ai xin cho nhớ chuyện lo Mãi Thần[33]".
Loan rằng: "Sử mã kinh lân,
Có câu chính tiết có vần chỉnh cung,
Trăm năm lòng chẳng sai lòng.
Lánh buồn Trang tử trực phòng Vương Ngưng"..
Thể Loan vội vã lui chân,
Vân Tiên cất gánh trông chừng Trường-an.
Xa xa vừa một dặm đường,
420Gặp Vương Tử Trực băng nghìn đều đi.
Trải qua thủy tú sơn kì[34],
Núi cao cá nhảy gặp kì chim bay[35].
Người hay lại gặp cảnh hay,
Khác nào tiên tử gặp ngày Bồng-lai.
425Cùng nhau tả chút tình hoài[36],
Năm ba chén rượu một vài câu thơ.
Công danh ai chẳng ước mơ,
Ba tầng cửa Võ[37] một giờ nhảy qua.
Cùng nhau bàn bạc gần xa,
430Chữ tài chữ mạng xưa hòa ghét nhau.
Trực rằng: "Muốn chút lâu dài,
Mặc dầu vàng thắm mặc dầu chơi mây[38]".
Tiên rằng: "Hồng hộc cao bay,
E khi mà mỏi lạc bầy về đâu[39]".
435Mảng còn bàn bạc cùng nhau,
Trông chừng kinh địa[40] đã hầu tới nơi.
Chênh chênh vừa xế tây trời,
Hai người tìm quán nghỉ ngơi đợi kì.
Phút đâu gặp bạn cố tri,
440Đều bày tên họ một khi mới tường.
Một người ở phủ Phan-chương,
Tên Hâm họ Trịnh tầm thường nghề văn.
Một người ở phủ Dương-xuân,
Họ Bùi tên Kiệm tác chừng[41] đôi mươi.
445Hai người lại gặp hai người,
Đều vào một quán vui cười ngửa nghiêng.
Kiệm rằng: "Nghe tiếng anh Tiên,
Nay đã gặp đặng phỉ nguyền ước ao".
Hâm rằng: "Chưa biết thấp cao,
450Làm thơ mới rõ bậc nào tài năng".
Bèn kêu ông quán dạy rằng:
"Há toan sắm sửa vật ăn cho bề[42]".
Quán rằng: "Rượu thịt ê hề,
Cô lân chả phượng thiếu gì vật đâu.
455Kìa là thuốc lá rượu dâu[43],
Này vò bạch tuyết nọ bầu cúc xuân[44].
Phòng khi đãi khách anh hùng,
Đãi trang hiền hữu sánh cùng đích cung".
Bẽ bàng[45] trà rượu vừa xong,
460Bốn người ngồi lại một dòng làm thơ.
Kiệm Hâm còn nghĩ ngẩn ngơ,
Phút đâu Tiên Trực một giờ đều xong.
Kiệm Hâm xem thấy lạ lùng,
Bày tường Tiên Trực viết tùng cổ thi[46].
475Chẳng hay ông quán cười chi,
Vỗ tay đập chiếu một khi cười dài.
Tiên rằng: "Ông quán cười ai?"
Quán rằng: "Cười kẻ bất tài đời xưa[47],
Cười người Tôn Tẫn không lừa.
470Trước đà thấy mới chẳng ngừa Bàng Quyên[48]".
Trực rằng: "Lời nói hữu duyên,
Thế trong kinh sử có tuyền cùng chăng[49]?"
Quán rằng: "Kinh sử đã từng,
Xem rồi lại khiến lòng hằng xót xa.
475Hỏi thì ta phải nói ra,
Vì chưng hay ghét bởi mà hay thương[50]"
Tiên rằng: "Trong đục chưa tường,
Chẳng hay thương ghét ghét thương lẽ nào?"
Quán rằng: "Ghét việc tầm phào[51],
480Ghét cay ghét đắng ghét vào tới tâm.
Ghét đời Kiệt Trụ đa dâm[52],
Để dân tới nỗi sa hầm sảy hang.
Ghét đời U Lệ đa đoan[53],
Khiến dân luống chịu lầm than muôn phần.
485Ghét đời ngũ bá phân vân[54],
Loạn thần đa tiếm làm dân nhọc nhằn.
Ghét đời thúc quí phân băng[55],
Sớm đầu tối đánh[56] lăng quàng rối dân.
Thương là thương đức thánh nhân,
490Khi về nước Lỗ Kiệt Trần đạo vương[57].
Thương thầy Nhan tử[58] dở dang,
Ba mươi mốt tuổi tiếc đường công danh.
Thương ông Chư-cát tài lành,
Gặp khi Hán mạt đã đành phôi pha[59].
495Thương thầy Đồng tử[60]cao xa,
Chí vừa có chí ngôi vừa không ngôi.
Thương ngươi Nguyên-lượng[61] ngùi ngùi,
Đã hay giúp nước lại lui về cày.
Thương ông Hàn Tử[62] chẳng may,
500Sớm dâng lời biểu tối đầy đi xa.
Thương thầy Liêm Lạc[63] đã ra,
Bị trời xua đuổi về nhà dạy dân.
Xem qua sách vấn mấy lần,
Nửa phần lại ghét nửa phần lại thương".
505Trực rằng: "Chùa rách phật vàng[64],
Ai hay trong quán có tàng kinh luân[65].
Thương dân sao chẳng lập thân,
Đương khi nắng hạ toan phần làm mưa?"
Quán rằng: "Nghiêu Thuấn[66] thuở xưa,
510Khó ngăn Sào Phủ khôn ngừa Hứa Do[67].
Di Tề chẳng tính giúp Châu[68],
Một mình một núi ai hầu chi ai[69].
Ông Y ông Phó[70] ôm tài,
Kẻ cày người cuốc đoái hoài chi nhau.
515Thái công xưa một cần câu[71],
Sớm mai dòng Vị mặc dầu vui chơi.
Nghiêm Lăng[72] đã mấy đua bày,
Áo tơi một tấm che trời bóng dâu[73].
Trần Bình đã mấy lo âu,
520Gió trăng một hội công hầu chiêm bao[75].
Người nay có khác xưa nào?
Muốn ra ai cấm muốn vào ai ngăn".
Hâm rằng: "Lão quán nói nhăng,
Dẫu cho trải việc cũng thằng bán cơm.
525Gối rơm theo phận gối rơm,
Có đâu dưới thấp mà đầm lên cao".
Quán rằng: "Chớp rạng mưa rào,
Ếch ngồi đáy giếng thấy bao nhiêu trời.
Sông sâu cá lội thảnh thơi,
530Xem hai con mắt đã ngời như châu.
Cứ liều đàn gảy tai trâu,
Nước xao đầu vịt nghĩ lâu nực cười".
Tiên rằng: "Ông quán chớ cười,
Đây đà rõ biết những người Trúc-lâm[76].
535Cùng nhau kết bạn đồng tâm,
Khi cờ khi rượu khi cầm khi thi.
Công danh phú quí làm chi,
Chẳng bằng thong thả điểm khi vui lòng.
Rừng nhu biển thánh[77] minh mông,
540Dù ai lặn lội cho cùng vậy vay".
Quán rằng: "Đó biết ý đây,
Lời kia đã hãn rượu này thưởng cho".
Trịnh Hâm là đứa so đo,
Thấy Tiên dường ấy xâm lo trong lòng.
545Khoa này Tiên ắt nên công,
Hâm dầu có đỗ cũng không nên rồi.
Mình còn nghĩ việc tới lui,
Đi xem bảng cửa trống thôi vào trường.
Kẻ nghiên người cặp chất đường,
550Lao xao lũ bảy ròng ròng lũ ba.
Vân Tiên vừa bước chân ra,
Phút đâu đi gặp tin nhà đem thư.
Mở phong xem bức tâm thư[78],
Mình sa xuống đất một giờ ngẩn ngơ.
555Hai hàng lụy ngọc nhỏ sa,
Trời nam đất bắc xót xa đoạn trường.
Bạn bè ai nấy bơ vơ,
Trời ơi há nỡ lấp đường công danh!
Những lăm công toại danh thành,
560Hỏi ra mới biết mẫu từ về quê.
Trực rằng: "Anh chớ ủ ê,
Xin vào trong quán định bề qui gia[79].
Tiểu đồng than vắn than dài,
Trời sao nỡ phụ những tài người ngay!
565Trực rằng: "Đã tới nỗi này,
Tiểu đồng ngươi hãy làm khuây chớ phiền.
Sớm lo giữ việc thuốc thang,
Chờ ta vài bữa ra trường sẽ hay,
Bây giờ kíp rước thợ may,
570Sắm đồ thành phục nội ngày cho xong.
Dây rơm mũ trắng áo phùng,
Cứ theo trong lễ Văn công[80] mà làm".
Than rằng: "Mẹ bắc con nam,
Nước non thăm thẳm đã cam lỗi nghì!
575Trong mình không cánh không vây,
Lấy chi tách dặm lấy gì bôn tang.
Tìm quan mà lại gặp tang,
Ngẩn ngơ người ở lỡ làng người đi.
Một mình trời đất cấm chi,
580Sao dời vật đổi còn gì mà mong!"
Hai hàng nước mắt ròng ròng,
Tưởng bao nhiêu lại đau lòng bấy nhiêu.
Cánh buồm bao quản gió xiêu,
Nghĩ rằng nước chảy chín chiều ruột đau!
585Thương thay chín chữ cù lao[81].
Tam niên nhũ bộ[82] biết bao nhiêu tình.
Quán rằng: "Trời đất thanh minh,
Gió mưa đâu phút gãy cành thiên hương[83].
Ai ai xem thấy chẳng thương,
590Lỡ bề báo hiếu lỡ bề lập thân.
Ai hay chước quỷ mưu thần,
Phong trần ai cũng phong trần như ai.
Éo le ai khéo đặt bày,
Chữ tài ở với chữ tai một vần.
595Đường đi một tháng chẳng gần,
Khi qua khi lại mấy lần xông pha".
Đi đâu bạc tác[84] vừa ra,
Trực cùng Hâm Kiệm hợp mà đưa Tiên.
Hâm rằng: "Anh chẳng đeo phiền,
600Khoa này đã lỡ ta nguyền khoa sau.
Thấy nhau triết khổ với nhau,
Một vừng khăn bạc dầu dầu khá thương".
Vân Tiên cất gánh lên đường,
Trịnh Hâm bèn ngó hai hàng lệ sa.
605Đi vừa một dặm xa xa,
Đi đâu ông quán bôn ba theo cùng.
Quán rằng: "Thương đấng anh hùng,
Đưa ba phong thuốc để phòng hộ thân.
Chẳng may mà gặp lúc nào,
610Đương khi quá đói ăn vào cũng no".
Tiên rằng: "Chịu lấy ơn cho,
Tấm lòng ngài ngại hãy lo xa gần[85]".
Quán rằng: "Ta cũng bâng khuâng,
Thấy vầy nên mới tị trần[86] chờ đây.
615Non xanh nước biếc vui vầy,
Một bầu khô tửu một vời kim lan.
Ẩn thân theo chốn an nhàn,
Chớ nề danh lợi lánh đàng thị phi".
Nói rồi quày quả[87] ra đi,
620Vân Tiên xem thấy bèn nghi trong lòng.
Trông chừng dặm tử thẳng dong,
Nghĩ đòi cơn lại mặn mà đòi cơn:
"Nên chăng chút phận chi mà,
Nhớ câu dưỡng dục lo ơn sinh thành[88].
625Mang câu bất hiếu đã đành,
Nghĩ mình mà thẹn cho mình làm con.
Ngôi ngôi một tấm lòng son,
Những lăm trả nợ nước non cho rồi.
Nào hay nước chảy hoa trôi,
630Nào hay phận bạc như vôi thế này.
Một mình ngơ ngẩn đường mây,
Khác nào chim nhạn lạc bầy kêu sương.
Đến nay mới biết tỏ tường,
Hèn chi thầy dạy khoa trường còn xa".
635Tiểu đồng thấy vậy thưa qua:
"Từ đây cho tới quê nhà còn lâu.
Thế này chẳng giấc dạ sầu,
Mình đi đã mỏi dòng châu thêm rầu.
E khi mang bệnh nửa chừng,
640Trong non khó liệu giữa rừng khó toan".
Tiên rằng: "Khô héo lá gan,
Ôi thôi con mắt đã mang sầu sầu!
Mịt mù nào thấy chi đâu[89],
Chân đi đã mỏi mình đau như dần.
645Có thân lại khổ với thân,
Thân ôi thân biết mấy lần chẳng may!"
Đồng rằng: "Trời đất có hay,
Ra đi mới đặng mươi ngày lại đau.
Một mình cầu trước cầu sau,
650Xanh xanh bờ bụi dàu dàu cỏ cây.
Vốn không làng xóm chi đây,
Xin lần tới trước tìm thầy thuốc thang".
Vừa may gặp khách qua đường,
Người đều chỉ nẻo vào làng Đồng-văn.
655Dắt nhau khi ấy hỏi thăm[90],
Gặp thầy làm thuốc tên rằng Triệu Ngang.
Ngang rằng: "Hãy tạm nghỉ an,
Rạng ngày xem mạch đầu thang[91] mới dành.
Gặp thầy thì bệnh ắt lành,
660Bạc vàng trong gói sẵn dàng bao nhiêu?"
Đồng rằng: "Tiền bạc chẳng nhiều,
Xin thầy nghĩ lượng đặng điều thuốc thang.
May mà bệnh ấy đặng an,
Bạc còn năm lượng trao sang cho thầy".
665Ngang rằng: "Thầy ở chốn này,
Ba đời nối nghiệp làm thầy cả ba.
Mùi chi cũng đủ trong nhà,
Nội kinh đã sẵn ngoại khoa thêm mầu.
Trước xem Tầm thế làm đầu,
670Sau xem Y học thứ cầu Đông y[92].
Ngẫm trong Ngân hán tinh vi[93],
Cùng là Cương mục thua gì Thanh đông[94].
Ngẫm trong Tập nghiệm lương phương[95],
Cùng là Ngự Chế trải đường Hồi sinh[96].
675Vị chi sẵn đặt quân thần[97],
Thuốc đà bào chế mười phân rõ ràng[98].
Mạch thời đọc phú Lư-sơn[99],
Đặt vào tay bệnh biết đường tử sinh.
Lục quân Tứ vật thang danh[100].
680Thập toàn Bát vị[101] sẵn dành nội thương.
Lại thông Bát trận kì phương[102],
Nội thương ngoại cảm đầu thang Ngũ sài[103]".
Đồng rằng: "Thầy thực có tài,
Xin thầy xem mạch cho bài thuốc thang".
685Ngang rằng: "Lục bộ[104] đều tan,
Bộ khai bên tả mạch ngang nổi hồng[105].
Cứ trong sách lược[106] mà thông,
Mệnh môn tướng hỏa đã xông lên đầu[107].
Tam tiêu tích nhiệt đã lâu,
690Muốn cho giáng hỏa phải đầu tư âm[108].
Hoàng liên hoàng bá hoàng linh[109],
Gia vào cho bội nhiệt tâm mới bình[110].
Ngoài thời cho điểm vạn linh[111],
Trong thời cho uống hoàn tình[112] mới xong.
695Há trao hai lượng bạc ròng,
Bổ thêm vị thuốc đề phòng đầu thang.
Chẳng qua làm phúc cho chàng,
Nào ai đòi cuộc đòi đàn[113] chi ai".
Tiểu đồng bèn tưởng có tài,
700Vội vàng mở gói lấy vài lượng trao.
Mười ngày chẳng bớt chút nào,
Thêm đau trong dạ như bào như soi.
Đồng rằng: "Vào đó thầy coi,
Bịnh sao chẳng bớt mà đòi bạc thêm".
705Ngang rằng: "Nằm thấy khi đêm,
Tổ sư[114] mách bảo một điềm chiêm bao.
Quỉ thần người ở trên cao,
E khi đường sá lẽ nào biết đâu[115]?
Tiểu đồng người há qua cầu[116],
710Cùng ông thầy bói ở đầu Tây-viên".
Tiểu đồng nghe nói đi liền,
Gặp ông thầy bói đặt tiền xem coi.
Bói rằng: "Chớ đặng sao hoi,
Cớ sao nên nỗi đặt coi thế này.
715Ta đây chẳng phải các thầy,
Bói vơ bói vất nói chi chẳng nhầm.
Ôn nhuần Kinh Dịch mấy năm,
Sáu mươi bốn quẻ ba trăm dư hào[117].
Hoàng kim Dã hạc sách cao[118],
720Lục nhâm Lục giáp[119] chỗ nào chẳng hay.
Can chi[120] đều ở trong tay,
Đã thông thiên địa lại hay việc đời.
Hiện tiền quan mốt bốn mươi,
Khơi trầu chén rượu cho tươi lòng thành.
725Đặt trên vái với thần linh,
Cảm tên tuổi ấy lộ trình mắc chi[121]?
Hỏi ra tên họ là gì?[122],
Cho thầy đặt quẻ một khi mới tường".
Đồng rằng: "Người ở đông phương,
730Ra đi buôn bán giữa đường chẳng an.
Có nhà họ Lục là chàng,
Tuổi vừa hai tám còn đường thơ ngây"
Bói rằng: "Đinh mão năm may,
Hèn chi Giáp tí ngày rầy chẳng an.
735Mạng kim lại ở cung càn,
Tuổi này là tuổi giàu sang trên đời.
Có đâu buôn bán xa gần,
Sao ngươi khéo kiếm những lời trêu ta".
Cầm tiền gieo xuống xem qua,
740Một giao hai sách mà ba hào trùng[123].
Trang thành ra quẻ lục xung[124],
Thấy hào phụ mẫu khắc cùng tử tôn.
Hóa ra làm quẻ du hồn[125],
Lại thêm thế động khắc dồn tới quan[126].
745Cứ trong quẻ ấy mà bàn:
"Tuổi này mới chịu mẫu tang ở mình.
Xui nên mang bệnh thình lình,
Vì chưng ma quỉ lộ trình rất thiêng.
Muốn cho bệnh ấy đặng an,
750Phải tìm thầy pháp chữa chuyên cho rày".
Đồng rằng: "Pháp ở đâu đây?"
Bói rằng: "Cũng ở chốn này bước qua,
Pháp hay tiếng dậy đồn xa,
Tên là Đạo sĩ ở Trà-thanh thôn".
755Tiểu đồng vốn chẳng biết khôn,
Đi nghe lời nói lại bôn chôn tìm.
Chợ đông buôn bán lao xao,
Người ta liền chỉ nơi vào chẳng xa.
Sĩ rằng: "Lấy ở đâu tìm,
760Hay là đã mắc lấy điềm chi đây?"
Đồng rằng: "Nghe nói đồn thầy,
Trừ tà yểm quỷ bùa thầy rất hay".
Sĩ rằng: "Ấn[127] đã cao tay,
Lại thêm bùa chú[128] xưa nay ai bì.
765Qua sông cá thấy xếp vây,
Vào rừng cọp thấy đều quì lạy đưa.
Pháp hay làm gió làm mưa,
Sai chim khiến vượn đuổi lừa vật trâu.
Pháp hay niệm chú một câu,
770Tóm thâu muôn vật vào bầu hồ linh[129].
Phép hay sái đậu thành binh[130],
Biến hình làm tướng phá thành Diêm Vương.
Phép hay đi đạo hỏa trường[131],
Ngồi gươm đi giáo mở đường thiên khoan[132].
775Có ba lượng bạc trao sang,
Đặng thầy sắm sửa lập đàn chữa chuyên".
Đồng rằng: "Tôi đã sớm âu,
Không nhà chưa biết vào đâu bây giờ.
Giữa đường bỡ ngỡ dật dờ,
780Bạc dành hai lượng phòng chờ lo toan.
Chuyên chữa bệnh ấy đặng an,
Rồi thì tôi sẽ trao sang cho thầy".
Sĩ rằng: "Về lấy bạc đây,
Được cho toan liệu sớm bày đàn ra".
785Đồng rằng: "Tôi đã lo xa,
Lo vì người bệnh ở nhà không yên.
Bạc này tôi phải đưa sang,
Xin thầy luận phép lo toan thế nào".
Sĩ rằng: "Có khó chi sao,
790Ngươi nằm ta chữa rồi trao phù về".
Đồng rằng: "Tôi vốn thằng hề[133],
Đau chi tới nỗi toan bề chữa chuyên?"
Sĩ rằng: "Ta phải dùng quyền,
Bệnh nam chữa bắc mà thuyên mới tài".
795Tiểu đồng nghe lọt vào tai,
Lòng mừng vội vã nằm dài vo chuyên.
Sĩ rằng: "Cốc cốc hô lên:
"Mời ông Bàn Cổ[134] tọa tiền chứng minh.
Mời ông đại thánh Tề thiên[135],
800Cùng bà Vũ hậu[136] đều liền tới đây.
Mời ông Nguyên soái chinh tây[137],
Cùng bà Phiêu mẫu[138] sum vầy một khi.
Mời ông Phật tổ Đà-di,
Cùng bà Cố hỉ đều vây hai phòng.
805Mời bà công chúa Ngũ-long[139],
Bình man ngũ hổ hội đồng an doanh[140].
Lại mời thiên tướng thiên binh,
Mời vị tam phủ Động-đình Xích-lân[141].
Mời đà khắp hết quỉ thần,
810Đem nhau xuống chốn hạ trần đi chơi.
Cho ngươi ba đạo bùa trời,
Uống vào khỏe mạnh như lời chẳng sai".
Tiểu đồng luống những chạy hoài,
Lĩnh bùa trở lại toan bài thuốc thang.
815Vào nhà thưa với Triệu Ngang:
"Phép bùa đã đủ thầy toan lẽ nào?"
Ngang rằng: "Trong gói còn bao,
Ngươi vào mở gói mà trao cho thầy".
Đồng rằng: "Tôi quyết lời này,
820Bệnh kia dầu khá mình này bán đi".
Triệu Ngang biết chẳng còn chi,
Kiếm lời tráo trác[142] xua đi khỏi vòng:
"Ở đây làng nước khó lòng,
E khi mưa nắng ai hòng đỡ che".
825Đồng rằng: "Trong gói vắng vơi,
Bởi tin nên mắc bởi nghe nên lầm.
Mới lo tính hết một trăm,
Mình ve khô xác ruột tằm héo don.
Thương thay tiền mất tật mang,
830Bơ vơ đất khách hương thôn[143] thế này.
Thôi thôi trực gượng khỏi đây,
Tôi đi khuyên giáo[144] nỗi rày cùng nhau".
Vân Tiên chi xiết nỗi sầu,
Tiểu đồng chèo dắt nay cầu mai sông[145].
835Đương khi mưa gió long đong,
Nguời buồn lại gặp cảnh buồn thêm thương!
Xiết bao ăn tuyết nằm sương,
Màn trời chiếu đất đường trường lao đao!
Dẫu cho tài trí rất cao,
840Gặp cơn nguy biến biết sao đặng thường.
Nghêu ngao dường khách tha hương,
Ai ai tỏ biết không thương bao giờ.
Tiên rằng: "Đi đã ngất ngơ,
Tìm nơi khe suối bụi bờ nghỉ chân".
Đồng rằng: "Chút nữa khỏi rừng,
Tìm nơi quán xá sẽ dừng nghỉ ngơi".
845Non tây vừa cách mặt trời,
Tớ thầy dìu dắt tới nơi Đại-đề.
Trò thi một lũ ra về,
Trịnh Hâm xem thấy lại kề hỏi thăm:
"Anh về nay đã hai năm[146],
850Cớ sao mắc bệnh còn nằm ở đây".
Tiên rằng: "Tôi đã chẳng may,
Chẳng hay chúng bạn khoa này thế nao?"
Hâm rằng: "Tử Trực đỗ cao,
Tôi cùng Bùi Kiệm đều vào cử nhân.
855Một tôi về trước tỉnh thân,
Trực cùng Bùi Kiệm còn lần đi lâu.
Đương khi hoạn nạn gặp nhau,
Người lành nỡ bỏ người đau sao đành.
Từ đây về đến Đông-thành,
860Một mình bệnh trọng bộ hành sao xong.
Lần hồi tới chốn giang trung,
Tìm thuyền ta sẽ luận bàn cùng nhau".
Tiên rằng: "Tình trước nghĩa sau,
Gặp nhau há dễ bỏ nhau phen này".
865Hâm rằng: "Anh tạm ngồi đây,
Tiểu đồng tới trước nơi cùng với ta.
Vào rừng lấy thuốc ngoại khoa,
Phòng khi sông biển phong ba bất kì".
Tiểu đồng vội vã ra đi,
870Muốn cho nên việc xá gì lao đao.
Trịnh Hâm ở dạ gươm đao,
Bắt người đồng tử buộc vào trong cây:
"Trước cho cọp hùm ăn mày,
Hại Tiên sau dụng mưu này mới xong".
875Vân Tiên những ? đợi trông,
Trịnh Hâm về nói tiểu đồng cọp ăn.
Vân Tiên than khóc ngã lăn:
"Có đâu đất lỡ trời băng thình lình[147]!
Bấy lâu đất khách lưu linh,
880Một thầy một tớ lộ trình nuôi nhau.
Này đà hai ngã cách nhau.
Còn ai nâng trước đỡ sau cho mình!".
Hâm rằng: "Anh chớ ngại tình,
Tôi xin đưa tới Đông-thành thì thôi".
885Vân Tiên chi xiết lệ rơi,
Buồm đà theo gió chạy xuôi một bề.
Tiểu đồng bị trói khôn về,
Khóc la những thấu bốn bề rừng hoang:
"Phận mình còn mất chẳng than,
890Thương thay họ Lục suối vàng bơ vơ.
Xiết bao nhưng nỗi dật dờ,
Ba sông nào biết bụi bờ nào hay.
Vân Tiên hồn có linh thiêng,
Đem tôi theo với đỡ tay chân cùng!".
895Hiêu rồi lụy nhỏ ròng ròng,
Đêm khuya ngồi dựa cội tùng ngủ quên.
Sơn quân[148] ghé lại một bên,
Cắn dây mở trói bèn đưa ra đường.
Tiểu đồng thức dậy mơ màng,
900Xem qua thấy đất rõ ràng[149] mới hay.
Nửa mừng nửa lại sợ thay,
Dò ra chốn cũ tìm thầy Vân Tiên.
Mặt trời vừa lạc mái hiên,
Người buôn kẻ bán chợ phiên nhộn nhàng.
905Đồng rằng: " bà quán giữa đường:
"Sớm qua có thấy người tang[150] chăng là?"
Quán rằng: "Thôi đã ra ma,
Khi may làng xóm vội đà chôn đi".
Đồng rằng: "Biết chốn nào ra?",
910Quán rằng: "Đi khỏi hương thôn thấy lời".
Tay lau nước mắt trông chừng,
Đi nghe tiếng nói đầu rừng lao xao.
Tiểu đồng vội vã tiến vào,
Mà dân đều hỏi: "Thằng nào tới đây?"
915Đồng rằng: "Tôi tới tìm thầy,
Chẳng hay người dưới mả này là ai?"
Dân rằng: "Thấy kẻ con trai,
Ở đâu chẳng biết lạc rời tới đây.
Tay chân mặt mũi tốt thay,
920Đau chi nên nỗi nước này khá thương".
Tiểu đồng chẳng kịp hỏi han,
Nằm lăn bên mả khóc than bồi hồi.
Chúng dân xem thấy thương ôi!
Kêu nhau vác cuốc đều lui về nhà.
925Tiểu đồng xem thấy xót xa,
Che lều giữ mả lòng ta chọn nghì.
Một mình ở đất Đại-đề,
Sớm đi khuyên giáo tối về quảy đem[151].
Hết lòng trả nợ áo cơm,
930Sống lo báo bổ thác còn thơm danh.
Thứ này tới một Vân Tiên,
Năm canh ngồi dựa mạn thuyền thở than.
Khăn lau ngật lệ chứa chan,
Nghĩ thương phận tớ mắc nàn khi không.
935Lênh đênh thuyền giữa đò đông,
Cảm thương hai chữ cô bồng[152] ngẩn ngơ.
Đêm khuya lặng lẽ như tờ,
Nghênh ngang tinh mọc[153] mịt mờ sương bay.
Trịnh Hâm khi ấy ra tay,
940Vân Tiên bị gã đôi ngay xuống vời[154].
Trịnh Hâm một tiếng kêu trời,
Cho người thức dậy lấy lời phôi pha[155].
Trong thuyền ai nấy đều ra,
Đều thương họ Lục xót xa trong lòng.
945Vân Tiên mình xuống giữa dòng,
Giao thần chèo đỡ vào trong luống rày.
Vừa may trời đã sáng ngày,
Ông tiêu xem thấy vớt ngay lên bờ.
Khiến con vầy lửa một giờ[156].
950Ông lô bụng dạ bà hơ mặt mày.
Vân Tiên vừa ấm chân tay,
Ngẩn ngơ hồn phách như say mới rồi.
Ngỡ là mình phải nước trôi,
Hay đâu còn hãy đặng ngồi dương gian.
955Ngư ông khi ấy hỏi han,
Vân Tiên thưa tỏ mọi đường gần xa.
Ngư ông: "Ngươi ở cùng ta.
Sớm ngày ấm cúng một nhà cho vui".
Tiên rằng: "Ông lấy chi nuôi,
960Tôi nay chẳng khác quả mùi[158] trên cây.
May mà trôi nổi tới đây,
Lấy chi báo đáp mình làu trơ trơ".
Ngư rằng: "Lòng lão chẳng mơ,
Dốc làm việc phải nào chờ trả ơn?
965Làu ngư bột nước cũng hơn,
Những câu danh lợi chẳng sờn lòng đây.
Bồ dài cuộn hứng vui vầy,
Đêm kia hứng gió tối này chơi trăng.
Ngày ngày thong thả làm ăn,
970Khi thì chài lưới khi giăng câu dầm.
Nghêu ngao nay bến mai đầm[160],
Một bầu trời đất vui thầm ai hay.
Kinh luân đã sẵn trong tay,
Ngữ nghênh trong nước vui say trong trời.
975Thuyền nan một chiếc ở đời,
Tắm mưa chải gió giữa vời Hàn-giang."
Tiên rằng: "Nhờ tới Hàn-giang,
Võ công nhà ở gần đường đây chăng?"
Ngư rằng: "Họ Võ ở gần,
980Khỏi ba khúc vịnh thời lần tới nơi."
Tiên rằng: "Xưa có gá tiền,
Sui gia bao nỡ đổi dời chẳng thương.
Vợ chồng là nghĩa tào khang,
Chi bằng tới đó tìm phương gửi mình.
985Trăm năm muốn trọn ân tình,
Gặp khi hoạn nạn sao đành bỏ nhau.
Nhớ câu cứu tử[161] ơn sâu,
Xin đưa tới đó trước sau cho tròn."
Ngư rằng: "Làm phận rể con,
990Khác nào sợi chỉ mà lòn vào kim.
E bay mà mỏi cánh chim,
Bơ vơ cảnh cũ khôn tìm cây xưa.
E khi chậm bước tới trưa,
Chớ tin sông cũ bến xưa mà lầm.
995Mấy ai ở được hảo tâm,
Nắng hanh chóp lợp mưa dầm chóp tơi.
Mấy ai hay nghĩ việc đời,
Quen nơi nguy khó nhớ nơi sang giàu.
Lão càng trải việc buông câu,
1000Ngẫm trong việc nước khác đâu việc nhà".
Vân Tiên trước đã ước mà,
Ngư ông sau phải thác vời đưa sang.
Dắt Tiên vào chốn tiền đường,
Võ công xem thấy lòng càng hổ ngươi.
1005Chẳng qua sợ thế gian cười,
Mở lời gắng gượng: "Chào người ngày xưa!
Ngư ông đã có công đưa,
Về sau ta phải lo lừa đền ơn".
Ngư rằng: "Tôi chẳng trông ơn,
1010Cho tròn nhân nghĩa thì hơn bạc vàng.
Nhớ xưa trong núi Lư-sơn,
Có ông ngư phụ đưa chàng Ngũ Viên[163].
Đến sau đình trưởng đỗ thuyền,
Đưa ông Hạng Vũ ở miền Ô-giang[164].
1015Xưa còn mấy kẻ mắc nan,
Huống nay bao nợ khắp đường nhân duyên".
Ngư rằng từ tạ xuống thuyền,
Ngư ông từ giã lui chơn xuống thuyền.
Võ công khôn ngớt lòng phiền,
1020Võ công xem thấy lòng phiền muộn thay.
Vân Tiên: "Ngươi hãy ngồi đây,
Cho ta trở lại sau này liệu toan".
Công rằng: "Mụ hỡi Quỳnh Trang,
Cũng là ái nữ Thể Loan thế nào?
1025Mặc bay toan liệu làm sao,
Vốn không ép vợ lẽ nào ép con".
Loan rằng: "Gót đỏ như son,
Xưa nay ai nỡ đem chôn dưới bùn?
Ai cho sen súng một bồn,
1030Ai cho chanh khế sánh cùng[165] lựu lê?
Thà không trót chịu một bề,
Há đem mình ngọc dựa kề vũ phu.
Trang rằng: "Quan phẩm danh nho,
Rể đâu có rể đui mù thế nay.
1035Tai nghe người nói hội này,
Có Vương Tử Trực đậu rày thủ khoa.
Ta dầu muốn kết sui gia,
Họ Vương họ Võ một nhà mới xinh".
Công rằng: "Muốn trọn việc mình,
1040Bày toan một chước dứt tình cho xong.
Trang rằng: "Nghe núi Thương-tùng,
Có hang thăm thẳm bịt bùng khôn ra.
Đông-thành ngàn dặm còn xa,
Đem chàng bỏ đó ai mà biết đâu".
1045Bóng cây trăng đã cất đầu,
Vân Tiên ngồi trước nhà cầu[166] thở than.
Võ công ra trước dỗ chàng:
"Xuống thuyền cho lấy đưa sang Đông-thành".
Ra đi vừa lúc tam canh,
1050Dắt vào hang ấy bỏ đành Vân Tiên.
Bỏ rồi lén lén bước liền,
Xuống cây[167] chèo quế tách thuyền đã xa.
Tiên rằng: "Các chú đưa ta,
Công ơn xin đến quê nhà sẽ hay.
1055Cậy lòng dốc trọn thảo ngay,
Một phen cho khỏi ngàn ngày chẳng quên".
Vẳng tai tiếng nói hai bên,
Trong hang tăm tối đá phên chất chồng.
Vân Tiên khi ấy hãi hùng,
1060Nghĩ ra mới biết Võ công hại mình.
Nực cười con tạo trớ trênh[168],
Chữ duyên tráo chác chữ tình đổi trao.
Kể ra tai nạn xiết bao,
Mới lên khỏi biển lại vào trong hang.
1065Dây sầu ai khéo đồng vương,
Lánh nơi lưới thỏ gặp đường bể dâu[169].
Trong hang trước hắt sau hiêu,
Muốn ra cho khỏi ai dìu ta đi.
Oan gia ai trước khéo bày,
1070Ôi thôi thân thể còn gì mà toan.
Đã đành xa cõi nhân gian,
Dựa mình vào chốn thạch bàn nằm co.
Đêm khuya ngọn gió thổi lò,
Sương bay lác đác nằm co lạnh lùng[170].
1075Ngũ canh chịu khát ròng ròng,
Nhờ ba phong thuốc đỡ lòng hôm mai.
Du thần[171] xem thấy thương hoài,
Xét trong mình gã có bài phù thiên.
Mới hay sự Lục Vân Tiên.
1080Cùng nhau dìu dắt đều liền trở ra.
Khỏi hang một dặm đã xa,
Tới nơi đại lộc trời đà hửng đông.
Du thần trở lại sơn trung,
Vân Tiên còn hãy giấc nồng mê man.
1085Lão tiều cơm gói sẵn sàng,
Sớm mai xách búa đi ngang vào rừng.
Quen đường đại lệ là chừng,
Ra đi vừa thấy dấu chân bước vào.
Ôi thôi cọp bắt người nào,
1090Rung cây nhát lão làm đuờng hại nhân.
Lão tiều liền bước lại gần,
Người nào cọp bắt đem vào để đây.
Hú hồn hú phách lão này,
Đi chưa chút nửa đốn cây gần rồi.
1095Vân Tiên một giấc vừa rồi,
Xẩy nghe tiếng nói gắng ngồi dậy kêu.
Lão tiều nghe tiếng ai kêu,
Chân dò chẳng khác như trèo lên cây,
Vừa bò vừa lết vừa la[172],
1100Phen này mắc phải họa ma hại già".
Tiên rằng: "Tôi vốn người ta,
Vì chưng mắc nạn mới ra thế này.
Ngửa trông lượng rộng cao dày,
Cứu tôi một lúc ơn tày tái sinh.
1105Mai sau về tới Đông-thành,
Đền ơn cứu khổ mới đành dạ tôi".
Lão tiều khi ấy hết kinh,
Lại gần liền gọi sự tình mới hay,
Trạnh lòng thương tới người ngay,
1110Này này đưa lão dắt tay về nhà".
Tiên rằng. "Đói đã xót xa,
Nay đà sáu bữa chẳng hòa mùi chi[173].
Lại thêm lũ lượt tứ chi,
Muốn đi theo đó mà đi khôn dời".
1115Lão tiều đây ngửa nón tơi,
Mở ra cơm gói mời khuyên Vân Tiên:
"Trong mình ăn uống đã yên,
Lão ra sức mạnh cõng Tiên về nhà".
Khỏi rừng ra tới đầu đường,
1120May đâu xẩy gặp một chàng Hớn Minh.
Lão tiều lật đật bôn trình[174],
Hớn Minh theo hỏi sự tình một khi.
Vân Tiên nghe tiếng cố tri,
Nửa mừng nửa sợ nửa e phận mình.
1125Minh rằng: "Nay hỏi nhân huynh[175],
Cớ sao nên nỗi thân hình thế ni?"
Tiên ràng: "Chẳng xiết nói chi,
Thân này nào có khác gì cây trôi.
Lênh đênh gió dập sóng dồi,
1130Rày sông mai biển mấy hồi gian nan."
Minh rằng: "Đây khó hỏi han,
Vào chùa ta sẽ luận bàn cùng nhau."
Tiều rằng: "Chẳng há nói lâu.
Vào rừng đốn củi bán rày chợ phiên."
1135Hớn Minh quỳ gọi lạy liền:
"Ơn ông cứu đặng Vân Tiên bạn lành.
Này hai lạng bạc trong mình,
Tôi xin báo đáp chút tình cho ông".
Tiều rằng: "Ta vốn chẳng dung,
1140Một mình ngao ngán non tùng hôm mai.
Tấm lòng chẳng muốn của ai,
Lánh nơi danh lợi chông gai cực lòng.
Kìa non nọ nước thong dong,
Trăng thanh gió mát bạn cùng hươu nai.
1145Công hầu phú quý mặc ai,
Lộc cây gánh vác hai vai nặng nề".
Bạn bè cùng với lộc mê,
Sớm đi vượn rước tối về thỏ đưa.
Mặc dầu bữa đói bữa no,
Ai ngăn đòi nỡ ai ngừa bắt sưu.
Trong mình lĩnh việc công hầu,
Hôm mai non lĩnh mặc dầu bữa say.
Vân Tiên nghe biết người ngay,
Hỏi thăm tên họ phòng ngày đền ơn.
Lão tiều trở lại lâm sơn,
1150Tiên Minh hai gã đều về am mây[176].
Tiên rằng: "Đã gặp khoa này,
Cớ sao ngọc hữu ở đây làm gì?"
Minh rằng: "Xưa dốc xuống thi,
Gặp nhau miếu vũ đều đi một lần.
1155Anh thì hồi quán tỉnh thân[177].
Em mang tráp sách trước lần ra kinh.
Đi vừa tới quận Loan-linh,
Gặp con tri phủ Đặng Sinh là chàng.
Giàu sang quen thói hoang đường,
1160Gặp con gái tốt làm ngang chẳng vì[178].
Tôi bèn nổi giận một khi,
Vật chàng xuống đó bẻ đi một giò.
Mình làm mình để ai lo,
Chấp tay chịu buộc nạp cho huyện đường.
1165Vừa đày ra quận Sóc-phương,
Tôi bèn phá ngục tìm đường về đây.
Vừa may lại gặp chùa này,
Mai danh ẩn tích bấy chầy náu nương".
Vân Tiên nghe nói trạnh thương,
1170Đều bày các việc gian nan trong mình.
Hớn Minh nghe nói động tình,
Mắt sa hạt lệ như bình nước nghiêng.
Tiên rằng: "Nhớ cội tùng thiên[179],
Xác cao tuổi lớn chịu phiền lao đao.
1175Trông con như cá trông sao,
Mình này há dễ phương nào biết đâu.
Một vầng khăn trắng che đầu,
Ba năm chưa trọn một câu sinh thành[180].
Hiển vinh chưa thấy hiển vinh[181],
1180Tiểu đồng trước đã vì mình thác oan.
Tưởng ra như cắt ruột gan,
Tưởng bao nhiêu lại chứa chan đôi lần".
Minh rằng: "Người ở trong trần,
Có khi phú quí có lần gian nan.
1185Thấp cao vàng biết tuổi vàng,
Gặp khi lửa đỏ màu càng thêm ghê.
Bây giờ anh chớ vội về,
Ở đây nương náu toan bề thuốc thang.
Bao giờ hết lúc tai nan,
1190Đem nhau ta sẽ lập đường công danh.
Cam Lai[182] bĩ cực lại hanh,
Đứng đầu sĩ tử[183] cũng vinh mấy đời.
Nên chăng có đất có trời,
Ra tay[184] khang tế việc đời cũng xong".
1195Vân Tiên khi ấy an lòng,
Ở nơi am tự bạn cùng Hớn Minh.
Võ công lấy việc trớ trênh[185],
Dứt tình họ Lục kết tình họ Vương.
Kể từ hang thẳm hại chàng,
1200Thái Loan đành dạ lòng càng thêm vui.
Ngày ngày trang điểm phấn mày,
Phòng khi gặp gỡ đứng ngồi cho xuôi.
Phút đâu Tử Trực vừa về,
Vào nhà họ Võ thăm bề Vân Tiên.
1205Công rằng: "Nhớ nỗi Vân Tiên,
Nó đà lâm bệnh hoàng tuyền[186] xa chơi.
Thương chàng phận bạc ở đời,
Cũng vì Nguyệt lão xe dây chỉ hồng".
Nghe qua Tử Trực động lòng,
1210Hai hàng nước mắt ròng ròng như mưa.
Than rằng: "Rày nhớ linh xưa,
Nghĩa đà kết nghĩa tình chưa tỏ tình.
Trời sao nỡ hại người lành,
Bảng vàng chưa chiếm mày xanh đã mòn.
1215Cùng em chưa được vuông tròn.
Người lành thì mất ta còn làm chi?
Trong đời mấy bậc kỉ tri,
Mấy trang đồng đạo mấy nghì đồng tâm?".
Công rằng: "Ta cũng tủi thầm,
1220Tủi duyên con trẻ sắt cầm[187] dở dang.
Thôi thôi đó chớ thở than,
Để đà tính được một đàng rất hay.
Tới đây thì ở lại đây,
Cùng con gái lão sum vầy thất gia[188].
1225Phòng khi sớm tối vào ra,
Thấy Vương Tử Trực cũng là Vân Tiên".
Trực rằng: "Là nghĩa bút con[189],
Anh em trước đã kết nguyền cùng nhau.
Vợ Tiên là Trực chị dâu,
1230Chị dâu em bạn có đâu lỗi nhiều.
Chẳng hay người học sách chi,
Nói ra những chuyện dị kì khó nghe?
Hay là học thói nước Tề,
Vợ người tử Củ đưa về Hoàn công[190].
1235Hay là học thói Đường cung[191],
Vợ người Tiều Thích chơi cùng Thế Dân?
Người nay nào phải nhà Tần,
Bất Vi gả vợ Dị Nhân lấy lầm[192].
Nói sao chẳng biết hổ thầm,
1240Người ta há phải là cầm thú sao?"
Võ công mặt mũi sướng trân,
Miệng trơ như đỉa ăn lầm phải vôi.
Thái Loan trong trướng ra ngồi,
Miệng chào: "Thầy cử tân khôi mới về.
1245Thiếp đà chẳng trọn lời thề,
Lỡ bề sửa cặp lỡ bề nâng khăn.
Tiếc thay lòng thỏ khăng khăng[193],
Nối rèm chờ đợi bóng trăng bấy chầy.
Chẳng ưng thì cũng làm khuây,
1250Nỡ đem tiếng nói làm vầy chẳng kiêng?".
Trực rằng: "Ai lạ Phụng-tiên,
Phòng toan đem thói Điêu Thuyền trêu ngươi[194]?
Mả chồng ngọn cỏ còn tươi,
Lòng nào lòng nỡ đem lời nguyệt hoa?
1255Ấy xem vậy cũng người ta,
So loài cầm thú nào là khác chi?
Vân Tiên anh hỡi cố tri,
Suối vàng có biết việc này cho ta?"
Tay lau nước mắt trở ra,
1260Về nhà sắm sửa tìm qua Kinh-thành.
Võ công hổ thẹn trong mình,
Năm ngày nằm bệnh thất tình thác oan[195].
Thái Loan cùng mụ Quỳnh Trang,
Mẹ con đóng cửa để tang trong nhà.
|
