Long thành cầm giả ca

by Nguyễn Du

Nguyên tác

龍城琴者歌

小引

龍城琴者。不知姓氏。聞其幼年從學撥阮琴於黎宮花嬪部中。西山兵起。舊樂死散。其人流落市廛。挾技以遨。屬 散部。所彈皆御前供奉曲。非外人所聞。遂稱一時絕技。余少時。探兄抵京。旅宿鑑湖店。其傍西山諸臣大集女樂 。名姬不下數十。其人獨以阮琴聲擅場。頗能歌。作俳諧語。一坐盡顚倒。數賞以大白。輒盡。纏頭無算。金帛委 積滿地。余時匿身暗中。不甚明白。後見之兄處。短身闊臉。額凸面凹。不甚麗。肌白而體豐。善修飾。淡眉濃粉 。衣以紅翠綃裳。綽綽然有餘韻。性善飲。喜浪謔。眼矐矐。眶中無一人。在兄家每飲輒盡醉。嘔吐狼藉。臥地上 。同輩非之。不恤也。後數載。余從家南歸。不到龍城若十年矣。今春將奉命北使。道經龍城。諸公辱餞于宣撫衙 。畢召在城女樂。少姬數十。並不識名面。迭起歌舞。繼聞琴聲清越。迥異時曲。心異之。視其人。顏瘦神枯。面 黑。色如鬼。衣服並粗布。敗灰色。多白補。默坐席末。不言亦不笑。其狀殆不堪者。不復知爲誰何。惟於琴聲中 似曾相識。側然于心。席散。質之樂人。即其人也。嗟乎。是人何至此耶。俯仰徘徊。不勝今昔之感。人生百年。 榮辱哀樂其可量耶。別後。一路上。深有感焉。因歌以托興。

阮攸 (北行雜錄) 龍城佳人 姓氏不記清 獨善阮琴 舉城之人以琴名 學得先朝宮中供奉曲 自是天上人間第一聲 余憶少年曾一見 鑑湖湖邊夜開宴 此時三七正芳年 紅妝奄曖桃花面 酡顏憨態最宜人 歷亂五聲隨手變 緩如疏風渡松林 清如雙鶴鳴在陰 烈如薦福碑頭碎霹靂 哀如莊舃病中爲越吟 聽者靡靡不知倦 便是中和大內音 西山諸臣滿座盡傾倒 徹夜追歡不知飽 左拋右擲爭纏頭 泥土金錢殊草草 豪華意氣凌王侯 五陵少年不足道 幷將三十六宮春

活做長安無價寶 此席回頭二十年 西山敗後余南遷 咫尺龍城不復見 何況城中歌舞筵 宣撫使君爲余重買笑 席中歌妓皆年少 席末一人髮半花 顏瘦神枯形略小 狼藉殘眉不飾妝 誰知就是當時城中第一妙 舊曲聲聲暗淚垂 耳中靜聽心中悲 猛然億起二十年前事 鑑湖席中曾見之 城郭推移人事改 幾處桑田變蒼海 西山基業盡消亡 歌舞空遺一人在 瞬息百年能幾時 傷心往事淚沾衣 南河歸來頭盡白 怪底佳人顏色衰 雙眼瞪瞪 空想像 可憐對面不相知

Phiên âm Hán - Việt

Bài ca về người gảy đàn đất Long Thành

(Tiểu dẫn của Nguyễn Du)

Long thành Cầm giả, bất tri tính thị. Văn kì ấu niên tòng học bát Nguyễn cầm ư Lê cung Hoa tần bộ trung. Tây Sơn binh khởi, cựu nhạc tử tán, kì nhân lưu lạc thị triền, hiệp kĩ dĩ ngao, thuộc tản bộ. Sở đàn giai ngự tiền cung phụng khúc, phi ngoại nhân sở văn, toại xưng nhất thời tuyệt kĩ. Dư thiểu thời, thám huynh để kinh, lữ túc Giám hồ điếm. Kì bàng Tây Sơn chư thần đại tập nữ nhạc, danh cơ bất hạ sổ thập. Kì nhân độc dĩ Nguyễn cầm thanh thiện trường. Phả năng ca, tác bài hài ngữ, nhất tọa tận điên đảo. Sác thưởng dĩ đại bạch, Triếp tận, triền đầu vô toán, kim bạch ủy tích mãn địa. Dư thời nặc thân ám trung, bất thậm minh bạch. Hậu kiến chi huynh xứ, đoản thân khoát kiểm, ngạch đột diện ao, bất thậm lệ, cơ bạch nhi thể phong, thiện tu sức, đạm mi nùng phấn, ý dĩ hồng thúy tiêu thường, xước xước nhiên hữu dư vận. Tính thiện ẩm, hỉ lãng hước, nhãn hoắc hoắc, khuông trung vô nhất nhân. Tại huynh gia mỗi ẩm triếp tận túy, ẩu thổ lang tạ, ngọa địa thượng, đồng bối phi chi bất tuất dã. Hậu sổ tải, Dư tòng gia nam quy, bất đáo Long thành nhược thập niên hĩ. Kim xuân tương phụng mệnh Bắc sứ, đạo kinh Long Thành. Chư công nhục tiễn vu Tuyên phủ nha, tất triệu tại thành nữ nhạc, thiếu cơ sổ thập, tịnh bất thức danh diện, điệt khởi ca vũ, kế văn cầm thanh thanh việt, quýnh dị thời khúc, tâm dị chi. Thị kì nhân, nhan sấu thần khô, diện hắc, sắc như quỷ, y phục tịnh thô bố, bại hôi sắc, đa bạch bổ, mặc tọa tịch mạt, bất ngôn diệc bất tiếu, kì trạng đãi bất kham giả, bất phục tri vi thùy hà. Duy vu cầm thanh trung tự tằng tương thức, trắc nhiên vu tâm. Tịch tán, chất chi nhạc nhân, tức kì nhân dã. Ta hồ! Thị nhân hà chí thử da! Phủ ngưỡng bồi hồi, bất thắng kim tích chi cảm. Nhân sinh bách niên, vinh nhục ai lạc, kì khả lượng da. Biệt hậu, nhất lộ thượng, thâm hữu cảm yên, nhân ca dĩ thác hứng.

Long thành giai nhân Tính thị bất kí thanh Độc thiện Nguyễn cầm Cử thành chi nhân dĩ Cầm danh Học đắc tiên triều cung trung Cung phụng khúc Tự thị thiên thượng nhân gian đệ nhất thanh Dư ức thiểu niên tằng nhất kiến Giám hồ hồ biên dạ khai yến Kì thì tam thất chính phương niên Hồng trang yểm ái đào hoa diện Đà nhan hám thái tối nghi nhân Lịch loạn ngũ thanh tùy thủ biến Hoãn như sơ phong độ tùng lâm Thanh như song hạc minh tại âm Liệt như Tiến Phúc bi đầu toái tích lịch Ai như Trang Tích bệnh trung vi việt ngâm Thính giả mĩ mĩ bất tri quyện Tiện thị Trung Hòa đại nội âm Tây Sơn chư thần mãn tọa tận khuynh đảo Triệt dạ truy hoan bất tri bão Tả phao hữu trịch tranh triền đầu Nê thổ kim tiền thù thảo thảo Hào hoa ý khí lăng vương hầu Ngũ lăng niên thiếu bất túc đạo Tịnh tương tam thập lục cung xuân Hoạt tố Trường An vô giá bảo

Thử tịch hồi đầu nhị thập niên Tây Sơn bại hậu dư Nam thiên Chỉ xích Long thành bất phục kiến Hà huống thành trung ca vũ diên Tuyên Phủ sứ quân vi dư trùng mãi tiếu Tịch trung ca kĩ giai niên thiếu Tịch mạt nhất nhân phát bán hoa Nhan sấu thần khô hình lược tiểu Lang tạ tàn mi bất sức trang Thùy tri tựu thị đương niên thành trung đệ nhất diệu Cựu khúc thanh thanh ám lệ thùy Nhĩ trung tĩnh thính tâm trung bi Mãnh nhiên ức khởi nhị thập niên tiền sự Giám hồ tịch trung tằng kiến chi Thành quách suy di nhân sự cải Ki xứ tang điền biến thương hải Tây Sơn cơ nghiệp tận tiêu vong Ca vũ không di nhất nhân tại Thuấn tức bách niên năng kỉ thì Thương tâm vãng sự lệ triêm y Nam Hà quy lai đầu tận bạch Quái để giai nhân nhan sắc suy Song nhãn trừng trừng không tưởng tượng Khả liên đối diện bất tương tri