— 暗殺 = Giết ngầm, lập mưu giết người. — Assassinat.
Áp-lực
— 壓力 = Sức ngoài nó ngăn-trở, đè nén mình. — Force, pression extérieure.
Bản-thể
— 本體 = Thể-cách bản-nhiên của một sự-vật. — Nature intime, essence.
Bạo-động
— 暴動 = Dùng cách dữ-tợn, bạo-mạnh. — Violence, commettre des violences.
Bí-tàng
— 祕藏 = Điều bí-hiểm không ai biết. — Mystère, secret, énigme.
Biền-ngẫu
— 駢偶 = Lối làm văn tầu lấy câu cho đối nhau. — Parallélisme (en composition chinoise).
Cải-lương (đạo)
— 改良道 = Hay là Tân-giáo新教, là chỉ các phái tôn-giáo mới, về đầu thế-kỷ thứ 16 phân lìa với chính-truyền đạo Thiên-chúa mà lập thành giáo riêng. Xướng ra đạo cải-lương thì ở nước Đức là Luther (tầu dịch là Mã-đinh Lộ-đức); ở nước Pháp là Calvin. — Protestantisme.
Cai-quát
— 該括 = Chùm gồm cả, xét chung làm một. — Embrasser l’ensemble.
Cao-đẳng-động-vật
— 高等動物 = Giống động-vật hình-thể gần giống người, đã có trí khôn, như giống vượn. Người ta cũng tức là giống động-vật cao hơn nhất cả. — Animaux supérieurs.
Chân-tướng
— 真相 = Về triết-học chị cái hình-ảnh chân thực của sự-vật, gồm cái gì có thực trong vũ-trụ. — Réalité (en philosophie).
Chinh-sát-hạm
— 偵察艦 = Tầu chiến đi rò thám ngoài bể. — Croiseur de reconnaissance.
Chính-truyền
— 正傳 = Nghĩa chính trong một đạo, đời trước truyền cho đời sau. — Orthodoxie.
Chiến-hào
— 戰壕 = Hầm đào để đánh nhau. Tức nôm ta thường gọi là hầm-hố. — Tranchée.
Chung-kiếp
— 終刧 = Mãi mãi, đến cùng đời, hết kiếp. — Éternellement, jusqu’à l’éternité.
Công-trình
— 工程 = Việc gì to tát, phải có công sếp đặt chỉnh đốn. —
Œuvre.
Cổ-vũ
— 鼓舞 = Chính nghĩa là đánh trống, mua. Dùng rộng nghĩa thì là vui vẻ nhiệt-thành mà xướng-xuất việc gì, hoặc đưa tin phao truyền cho nhiều người biết. — s’enthousiasme; faire de la propagande (pour une œuvre).
Cơ-thể
— 機體 = Gồm các cơ-quan, bộ-phận trong một con vật, một cái máy, v. v. — Organisme.
Cựu-truyền
— 舊傳 = Tục cổ phép cũ đời trước di-truyền lại, đời này phải theo. — Tradition. (Chữ tổ-truyền 祖傳 cũng cùng một nghĩa ấy.)
Đái-lĩnh
— 帶領 = Nói về ông tướng cầm quân. — Commander (une armée).
Điển-chương
— 典章 = Lề lối, phép tắc thuộc về chính-trị. — Institutions politiques.
Động-cơ
— 動機 = Cơ-quan dùng để vận-động máy. — Moteur.
Giác-quan
— 覺官 = Cơ-quan dùng để cảm-giác. — Sens (les cinq).
Giải-quyết
— 解决 = Định xong một sự gì khó, một cái vấn-đề. — Résoudre une difficuté, un problème.
Giáo-hoàng
— 教皇 = Người làm đầu một môn đạo. Bên Âu-châu chỉ riêng là ông chúa-tể đạo Thiên-chúa ở La-mã, tức những bổn-đạo bên nước ta gọi là đức thánh Pha-pha. — Pape.
Hắc-ám
— 黑暗 = Tối-tăm, mờ-ám, không phân minh. Dùng nghĩa riêng thì chỉ cái chủ-nghĩa không muốn khai-hóa cho dân. — Obscur; obscurantisme.
Hám-chế
— 瞰制 = Đứng cao, đứng xa, mà quản-thống cai-trị. — Dominer. (Chữ thường dùng về binh-pháp).
Hành-động
— 行動 = Khởi làm, cất lên làm việc gì. — Agir, action.
Hiện-tại
— 現在 = Việc hiện đương có, thuộc về bây giờ. — Présent.
Hộ-khán
— 護看 = Chức trông nom người ốm ở các nhà bệnh-viện. (Tức ta gọi nôm theo tiếng tây là anh-phia-mê). — Infirmier, infirmière.
— 涉獵 = Xem qua loa, xem lược cho biết đại khái. — Parcourir.
Thiết-giáp
— 鐵甲 = Vỏ sắt dầy, bọc ngoài các tầu chiến nhớn. — Cuirasse.
Thủ-phủ
— 首府 = Tỉnh to nhất trong một xứ; nơi quan sở-tại ở. — Capitale, chef-lieu.
Thủ-tướng
— 首相 = Ông thượng-thư đứng đầu tòa Nội-các. — Premier ministre, président du conseil des ministres.
Thuyết-lý
— 說理 = Bàn về lý, không về thực sự. — Théorie, théorique, théoricien.
Thuyết-minh
— 說明 = Giải rõ, giải nghĩa, bàn cho thấu nghĩa. — Expliquer, explication.
Tổng-kế
— 總計 = Phép gồm tính các sự vật theo từng hạng để lấy số trung-bình mà so-sánh hơn kém. — Statistique.
Tiền-đồ
— 前途 = Con đường trước mặt, con đường mình sẽ đi đến, tức là sự thuộc về sau. — Avenir.
Tuần-dương-hạm
— 巡洋艦 = Tầu chiến đi tuần ngoài bể. — Croiseur.
Tư-lệnh-bộ
— 司令部 = Gồm các tướng-tá giữ mệnh-lệnh trong một quân. — Etat-major (d’une armée).
Tư-tưởng-giới
— 思想界 = Thế-giới những người tư-tưởng; gốm các nhà triết-học trong một nước. — Monde pensant.
Từ-điện
— 磁電 = (Hay là từ-thiết磁鐵) tức ta gọi là đá nam-trâm, có tính hút các chất sắt. — Electro-aimant.
Tử-văn
— 死文 = « Văn chết », tiếng cổ không nói đến, văn cổ không dùng đến nữa. — Langue morte.
Tương-lai
— 將來 = Việc sau mới có, thuộc về sau này. — Avenir (futur).
Tưởng-lệ
— 獎勵 = Khuyên thưởng cho cố gắng, cho tấn tới lên. — Encourager.
Tượng-chứng
— 象徵 = Chứng-cớ phát-hiện ra ngoài. — Preuve tangible.
Tưởng-tượng
— 想象 = Suy nghĩ, đặt để ra hình-tượng. — Imaginer, imagination.
Trác-kiến
— 桌見 = Ý-kiến cao sâu. — Perspicacité, pénétration d’esprit.
Tranh-biện
— 爭辯 = Bàn bạc, cãi nhau lấy nhẽ phải. — Discuter, discussion. (Bàn-bạc ở nơi nghị-viện thì thường dùng chữ thảo-luận討論).
Trận-địa
— 陣地 = Phần đất đứng để bầy thế đánh nhau. — Position (entre les deux adversaires).
Triệu-chứng
— 兆徵 = Điềm chứng hay dở phát-hiện ra trước. — Présage, augure.
Trung-lưu
— 中流社會 = Bực giữa trong xã-hội, hạng người trung-bình. — Classe moyenne, bourgeoisie.
Truyện-ký
— 傳記 = Truyện kể đời một người. — Biographie, notice biographique.
Tuyệt-đích
— 絶旳 = Cái cao hơn nhất, đến đấy là cùng, không gì đối đãi được. — Absolu.
Tuyệt-tác
— 絶作 = Công việc làm rất khéo. — Chef-d’œuvre.
Vận-văn
— 韻文 = Văn có vần, như thơ phú (đổi với văn suôi). — Vers, prose rythmée.
Võ-trang
— 武裝 = Gồm các đồ khí giới của tầu chiến, của quân-đội. — Armement,
Vũ-trụ
— 宇宙 = Gồm cả các vật hữu-hình, vô-hình trong thế-giới. — Univers.
Xã-hội-chủ-nghĩa
— 社會主義 = Chủ-nghĩa của những người vụ sự hạnh-phúc, sự lợi-lộc chung cho cả xã-hội, muốn cho công-lao tài-sản trong xã-hội phân đều cho mọi người, không để cho một bọn người tư-bản có của được sung sướng, còn bọn lao-động thì phải làm ăn khổ sở. — Socialisme, socialiste; marxisme.
Xúc-cảm
— 觸感 = Chạm vào, tiếp-xúc vào mà cảm. Cảm-giác bằng da, bằng tay. — Toucher (sens du).
Ý-chí
— 意志 = Chí muốn, chí quyết định làm việc gì. — Volonté (thường dùng đối với « tri biết », intelligence).
Yếm-tế
— 掩蔽 = Che đậy, che lấp (Tiếng về binh-học chỉ một quân nọ đứng che quân kia khỏi lộ ra). — Couvrir (une armée).
Yếm-thế-chủ-nghĩa
— 厭世主義 = Chủ-nghĩa ghét đời, lấy sự đời cái gì cũng đáng chán, — Pessimisme.
