Quốc văn trích diễm/44
HỢP THÁI
44. — BÁN THAN
Trần-khánh-Dư (?)
TIỂU DẪN. — Ông là tôn-thất nhà Trần. Tục truyền ông làm quan phải cách chức, ra ở Chí-linh (thuộc Hải-dương) đốt củi bán than. Khi ấy có giặc Nguyên sang xâm, các vương-hầu hội ở Lục-đầu-giang (Phả-lại) bàn việc binh. Ông nhân chở thuyền (ghe) than qua đấy, vua Nhân-Tôn (1278-1293) ra ngay cho bài thơ tức-cảnh. Ông làm bài trên này, mượn việc bán than để tả chí-khí mình. Vua khen, phục chức cho theo đi đánh giặc; có công, sau nên một bực danh-tướng.
Một gánh kiền khôn quảy xuống (tếch)[1] ngàn,
Hỏi chi bán đấy? Gửi rằng than.
Ít nhiều miễn được đồng tiền tốt,
Hơn thiệt nài bao gốc củi tàn.
Ở với lửa hương cho vẹn kiếp (tiết),
Thử xem đá sắt có bền gan!
Nghĩ mình nhem nhuốc[2] toan nghề khác[3],
Nhưng lẹ 1 (sợ) trời kia lắm kẻ hàn. 2
CHÚ THÍCH. — 1. Ngại, sợ. — 2. Đương trời này lắm kẻ rét mướt (lạnh lẽo) phải cần đến than sưởi.
Chú thích