Sở kiến hành

by Nguyễn Du

Nguyên văn chữ Hán	Phiên âm Hán Việt	Dịch nghĩa
有婦攜三兒 相將坐道旁 小者在懷中 大者持竹筐 筐中何所盛 藜藿雜枇糠 日晏不得食 衣裙何框禳 見人不仰視 淚流襟浪浪 群兒且喜笑 不知母心傷 母心傷如何 歲饑流異鄉 異鄉稍豐熟 米價不甚昂 不惜棄鄉土 苟圖救生方 一人竭傭力 不充四口糧 沿街日乞食 此計安可長 眼下委溝壑 血肉飼豺狼 母死不足恤 撫兒增斷腸 奇痛在心頭 天日皆為黃 陰風飄然至 行人亦悽惶 昨宵西河驛 供具何張黃 鹿筋雜魚翅 滿棹陳豬羊 長官不下箸 小們只略嘗 撥棄無顧惜 鄰狗厭膏粱 不知官道上 有此窮兒娘 誰人寫此圖 持以奉君王	Hữu phụ huề tam nhi Tương tương tọa đạo bàng Tiểu giả tại hoài trung Đại giả trì trúc khuông Khuông trung hà sở thịnh Lê hoắc tạp tì khang Nhật án bất đắc thực Y quần hà khuông nhương Kiến nhân bất ngưỡng thị Lệ lưu khâm lang lang Quần nhi thả hỉ tiếu Bất tri mẫu tâm thương Mẫu tâm thương như hà Tuế cơ lưu dị hương Dị hương sảo phong thục Mễ giá bất thậm ngang Bất tích khí hương thổ Cẩu đồ cứu sinh phương Nhất nhân kiệt dung lực Bất sung tứ khẩu lương Duyên nhai nhật khất thực Thử kế an khả trường Nhãn hạ ủy câu hác Huyết nhục tự sài lang Mẫu tử bất túc tuất Phủ nhi tăng đoạn trường Kỳ thống tại tâm đầu Thiên nhật giai vị hoàng Âm phong phiêu nhiên chí Hành nhân diệc thê hoàng Tạc tiêu Tây Hà[1] dịch Cung cụ hà trương hoàng Lộc cân tạp ngư xí Mãn trác trần trư dương Trưởng quan bất hạ trợ Tiểu môn chỉ lược thường Bát khí vô cố tích Lân cẩu yếm cao lương Bất tri quan đạo thượng Hữu thử cùng nhi nương Thùy nhân tả thử đồ Trì dĩ phụng quân vương	Có người đàn bà dắt ba đứa con Cùng nhau ngồi bên đường Đứa nhỏ trong bụng mẹ Đứa lớn cầm giỏ tre Trong giỏ đựng gì lắm thế? Rau lê, hoắc lẫn cám Qua trưa rồi chưa được ăn Áo quần sao mà rách rưới quá Thấy người không ngẩng nhìn Nước mắt chảy ròng ròng trên áo Lũ con vẫn vui cười Không biết lòng mẹ đau Lòng mẹ đau ra sao? Năm đói lưu lạc đến làng khác Làng khác mùa màng tốt hơn Giá gạo không cao quá Không hối tiếc đã bỏ làng đi Miễn sao tìm được phương tiện sống Một người làm hết sức Không đủ nuôi bốn miệng ăn Dọc đường mỗi ngày đi ăn mày Cách ấy làm sao kéo dài mãi được Thấy trước mắt cái lúc bỏ xác bên ngòi rãnh Máu thịt nuôi lang sói Mẹ chết không thương tiếc Vỗ về con càng thêm đứt ruột Trong lòng đau xót lạ thường Mặt trời vì thế phải vàng uá Gió lạnh bỗng ào tới Người đi đường cũng đau đớn làm sao Đêm qua ở trạm Tây Hà Tiệc tùng cung phụng khoa trương quá mức Gân hươu cùng vây cá Đầy bàn thịt heo, thịt dê Quan lớn không thèm đụng đũa Đám theo hầu chỉ nếm qua Vứt bỏ không luyến tiếc Chó hàng xóm cũng ngán món ăn ngon Không biết trên đường cái Có mẹ con đói khổ nhà này Ai người vẽ bức tranh đó Đem dâng lên nhà vua

   

---

---

Chú thích

1. ▲ Thuộc tỉnh Sơn Tây