25%

Từ điển Việt–Bồ–La/ꞗ

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Bước tới điều hướng Bước tới tìm kiếm

Bạn cần phải cài đặt phông chữ Đắc Lộ để hiển thị đầy đủ các ký tự trong văn kiện này.

ꞗá: remendar: ſarcio, is. ꞗá áo: remendar a cabaya: ſarcire veſtem. ꞗá: remendo: cento, onis.

ꞗã: bofetada: colaphus, i. ꞗã nhau: dar bofetadas: colaphizo, as.

ꞗã đầu: botar ago a na cabeça: infundere capiti aquam.

ꞗạch: abrir hum pouco: aperio, is. ꞗạch tai ra mà nghe: eſtai attento: arrige aures.

ꞗấch: parede: paries, tis. alij ꞗếch.

ꞗai: ombros: humerus, i. alij vai.

ꞗài ba lần: duas ou tres vezes: bis aut ter.

ꞗại, cái ꞗại: vaſo de barro largo: vas fictile amplum.

ꞗải: canga de veſtir: pannus, i.

ꞗải, blái ꞗải: lechia: lecia, fructus ſinicus.

ꞗải, giàng ꞗải, quai ꞗải: debar. glomero, as.

ꞗâi cá: barbatana: pinna, æ.

ꞗầy lửa: enxugar ao fogo: ſiccare ad ignem.

ꞗầy, làm ꞗầy: deſta maneira: hoc modo.

ꞗẫy: eſcama: ſquama, æ. sỏi ꞗãy cá, đánh ꞗãy cá: eſcamar: ſquamas auellere, alij ꞗễy.

ꞗãi: acenar: ſignifico, as. vel ꞗĕãi.

ꞗẫy, chim ꞗẫy cánh: adeiar: alas extendere.

ꞗậy: aſſy, aſſique: ita, itaque. ây ꞗạy, vì ꞗậy: por iſſo: ideò. như ꞗậy cu᷄̀ ꞗậy: da meſma maneira: eodem modo. làm ꞗậy: deſtà maneira: hoc modo. nói ꞗậy: fallar aſſy: ſic loqui. dầu ꞗậy: releuar: conniueo, es. chiụ ꞗậy, nhin ꞗậy: ſofrer, ter patiencia: patienter ferre.

ꞗấm nhau: entenderſe com outro cõ tocar leuemente: tactu leui ſe inuicem monere.

ꞗâu, ruầi ꞗâu: moſca: muſca, æ.

ꞗan ra: eſmiuçar entre os dedos: comminuere intra digitos.

ꞗấn: couſa curta: curtus, a, vm. alij, vấn.

ꞗán: taboa ou lagea: tabalu æqualis ſiue lignea ſiue

alterius materiæ. ꞗán sát: lamina deferro: tabula ferrea.

ꞗán, dậu ꞗán: certo feijão: faſeoli quædam ſpecies.

ꞗàng, ꞗửng ꞗàng[đính chính 1]. fixo: ſtbilis, le.

ꞗạnh ꞗạt: miudezas: minutia, æ.

ꞗãnh ꞗạt, idem.

ꞗạt. miudezas, couſas de pouco porte: res parui momenti. ăn tlộm[đính chính 2] ꞗạt: furtar couſas piquenas: exiguas res furari. ꞗạt ꞗanh, alij vạt vanh, idem.

ꞗạt lu᷄: depenar: deplumo, as.

ꞗạt mình: dar com a cabeça por ahï̀: conficere ſeipſum:

ꞗật: lutar: luctor, aris.

ꞗát áo, ꞗát ꞗai: ao deſdem botar a manga da cabaya ſobre os hombros: proijcere manicam veſtis ſuper humeros ad contemptum.

ꞗĕào: entrar: intro, as. cát ꞗeào: recolhei pera dentro: reconde intus; nuót ꞗeào᷄: engulì: degluti, in imperatiuo quia verbum, ꞗĕào, in rebus quæ ſignificant aliquem ingreſſum facit imperatiuum, ſicuti verbum, ra, in illis quæ ſignificant egreſſum.

ꞗáo, ꞗinh ꞗáo: tortura de alguã couſa: obliquitas, atis. gỗ ꞗinh ꞗáo: pao torto: lignum obliquum.

ꞗế, blái ꞗế: coxa: femur, oris.

ꞗẻ[đính chính 3], ꞗui ꞗể: allegria: iucunditas, atis

ꞗếch, cài ꞗếch: capitão de hũa bandeira: dux vnius vexilli. alij ꞗấch.

ꞗéo: bolliſcar: vellico, as.

ꞗết, ꞗơ ꞗết: impertinencias: ad rem non pertinens. alij, vơ vết.

ꞗí: comparar: conferre. ꞗí chảng kịp: não tem comparação: conferri non potcſt. ꞗí bàng: per exemplo: verbi gratia. thì dụ, idem. ꞗí dù: ſe porem: ſi vero.

ꞗí lại: pagar na meſma moeda: rependo, is.

ꞗì, nước ꞗì lại: agoa encharcada ou repreſada: palus iners, aqua recluſa.

ꞗiả, một ꞗiả tièn: hum amarrado de caixas que tem cinco outros amarrados dos

quais cada hum tem ſeiſcentas, e ſe chama, một quan, ao qual os Portuguezes chamão mil caixas ? e aſſy ainda que todos os cinco amarrados não são mais que cinco vezes ſeis ſeiſcentas que fazem tres mil as chamão cinco mil per abuſo: colligatio quædam monetarum quæ complectitur quinque alia filo tranſmiſſa quorum vnum quodque ſexcẽtas monetas complectitur.

ꞗiét: eſcreuer: ſcribo, is. alij viét.

ꞗin nghành xuấng: abaixar o ramo: deprimere ramum.

ꞗiủ môi ra, ꞗỉu miệng ra: botar os beiços pera fora ou torcer a boca por deſprezo: contorquere os, vel labia in contemptum alterius.

ꞗò: esfregar: frico, as. ꞗò gạo: esfregar o arròs lauandoo: fricare, ac lauare orizam.

ꞗồ ꞗồ: beſpa: veſpa, æ.

ꞗồ ꞗồ: abobada: fornix, icis.

ꞗồ: apanhar alguã couſa: capio, is.

ꞗồ: abraçar: amplector, eris.

ꞗỗ tay: bater as palmas: plaudo, is. ꞗỗ mạt con: amimar o filho pondolhe as mãos no roſto: palpare vultum filij.

ꞗỏ: caſca: cortex, icis.

ꞗỏ gươm: bainha da catana: vagina, æ.

ꞗỏ sò: buzio: concha, æ.

ꞗọ, làm ꞗọ lam kia, làm ꞗậy làm ꞗọ: deſte e daquelle modo: hoc & illo modo.

ꞗọ mạt: correr as mãos pollo rosto: leuiter tangere vultum.

ꞗờ. bạt ꞗờ. fazer cambetas: titubo, as.

ꞗở hăọc tlo: caderno de eſtudante: quaternio ſcholaſtici.

ꞗỡ: quebrarſe algũa couſa que ſe fas em padaços: frango, is. thuièn ꞗỡ ra: quebrarſe a embarcação: confringi nauim.

ꞗợ: molher caſada: vxor, is. léy ꞗơ: caſarſe: ducere vxorem. ꞗợ mọn, ꞗợ lễ; concubina, æ. rảy ꞗợ, để ꞗơ: deſcaſarſe: repudiare

vxorem. quod apud Annamitas fit confringendo baccillos quibus vtuntur ad edendum & vnam monetam æream; partem dando vxori & alteram retinendo: apud nobiliores etiam conſcribitur libellus repudij.

ꞗóc lếy: tomar com ambas as maõs: capere ambabus manibus. alij. buóc. một ꞗóc: hum punhado: pugnus plenus.

ꞗóc, mình ꞗóc: corpo: corpus, oris. cả ꞗóc: corpo grande: magna ſtatura.

ꞗóc, cái ꞗóc: peça de ſeda: ſericum, i.

ꞗồi hồ: estender colla ou couſa liquida: dilato, as.

ꞗôi: geſſo: gypſum, i.

ꞗôi, chim chia ꞗôi: alueloa: alauda, æ.

ꞗối: iuntamente: ſimul. di ꞗối: andar iuntamente: ire ſimul.

ꞗội: couſa apreſſada: properus, a, vm. viậc ꞗội: negotio apreſſado: negotium vrgens. ꞗội dĕạ: precipitado: præceps, ipitis.

ꞗơi, đao᷄ ꞗơi đấu: fazer medida eſcaſſa: parcè metiri.

ꞗời, chúa ꞗời: o Rey chamar a conſelho: vocari ad conſilium à Rege .

ꞗời, vide, vời.

ꞗốn: coſtume, mos, ris.

ꞗốn: fundamento: fundamentum, i.

ꞗốn: cabedal: capitale, is. lỗ ꞗốn: perder do proprio: capitalis damnum pati.

ꞗốn, tu᷄ ꞗốn: tronco da familia: caput familiæ.

ꞗót mây: laurar rota: aptare vimen indicum ad ligandum. alij ꞗuót, vel vót.

ꞗót, chóc ꞗót[đính chính 4]: figura piramidal: pyramidalis figura.

ꞗú: tetas: vbera. ꞗú: ama de peito: nutrix, icis. ꞗú bõ: pays de criaçaõ: nutrix & nutritius, dicitur etiam de Patrem, & Matre veris. vide bõ.

ꞗua: Rey: Rex, gis. nunc Tunquini eſt ſolum titularis, quia Chúa omnia ad ſuum nutum diſponit. tâu ꞗua; honra que no fallar ſe da a eſſe Rey que reſponde a Voſſa Mageſtade: honor qui exhibetur inter loquendum illi Regi, ac ſi dicas, Veſtra Maieſtas.

đền ꞗua: os paços deſſe Rey; paltium illius Regis. phân ꞗua: a que del Rey: imploro Regem. ꞗua đánh chét: o Rey te mate: Rex te interimat, maledictum quo diabolum ſub nomine Regis in alium prouocant.

ꞗuà: vaſo de barro em que ſe bebe: vas quoddam fictile quo vtuntur ad bibendum.

ꞗuầng: quadrado: quadratus, a, vm.

ꞗuất; vnhas de leão, tigre, gato: vngues leonis, tigris, felis[đính chính 5]. ꞗuất chim: vnhas de aue de rapina: vngues auis rapacis.

ꞗuất áo: tirar com as mãos as rugas do veſtidò: manibus complanare veſtem.

ꞗuất: paſſar a mão leuemente: contrectare manu leuiter.

ꞗuất bút: temperar o pincel, pena: aptare penicillum, vel pennam.

ꞗui; allegre: hilaris, e.

ꞗui ꞗẽ: contentamento: gaudium, ij.

u᷄: cubertora de panella: operculum ollæ.

ꞗụ᷄[đính chính 6]: eſcondido: occultus, a, vm. ăn ꞗụu᷄: comer as eſcondidas: furtiuè comedere. ꞗụu᷄ biễn: enſeada do mar: ſinus maris.

ꞗưng: obedecer: obedio, is.

ꞗưng, nhà ꞗưng: coſinha: culina, æ.

ꞗửng: firme: firmus, a, vm. ꞗửng ꞗàng idem.

ꞗưng tinh: muito cedo: valdè mane.

  1. Gốc: ꞗáng được sửa thành ꞗàng: chi tiết
  2. Gốc: tlôm được sửa thành tlộm: chi tiết
  3. Gốc: ꞗể được sửa thành ꞗẻ: chi tiết
  4. Gốc: ꞗớt được sửa thành ꞗót: chi tiết
  5. Gốc: fellis được sửa thành felis: chi tiết
  6. Gốc: ꞗụu᷄ được sửa thành ꞗụ᷄: chi tiết