Thơ Tản Đà/28
Dịch bài Bình Ngô đại cáo
có nhời bá-cáo cho quốc-dân cùng biết.
Mở nhân nổi nghĩa, cốt lấy yên dân;
Dẹp loạn cứu dân, chẳng qua trừ bạo.
Như nước đại Việt ta thử nghĩ,
Thật là văn hiến không kém ai.
Từ Đinh, Lê, Lý, Trần mở mặt giang sơn;
Cùng Hán, Đường, Tống, Minh, chia ngôi vương đế.
Mới rồi,
Chỉ nhân vì chính-trị họ Hồ, phiền nhiễu độc ác;
Xui nên nỗi lòng người trong nước, oán phản chia tan.
Người nước Minh nhân được dịp sang ta;
Lũ gian ác lại cùng nhau bán nước.
Từ khi ấy giở lại,
Kể có hai mươi năm.
Dướch đường nhân nghĩa, phũ sức binh đao nghĩ nỗi thảm không còn giời đất.
Rộng mẹo gian thâm, nặng điều thuế dịch, đầy túi tham vét hết non sông.
Thiên địa chẳng dung,
Quỉ thần cũng giận.
Ta đây,
Từ núi Lam nổi bước,
Nơi hẻo lánh nương thân;
Hơn mười năm đau ruột nát gan,
Trải bao độ nằm gai nuốt đắng.[1]
Gươm thần mới mở,
Thế giặc đương to.
Khôi-huyện quân tàn,
Linh-sơn lương hết.
Bốn phương họp những phường xiêu rạt, ngọn tre cờ hiệu phất nên đồ.
Ba quân cùng một dạ cha con, hớp rượu giòng sông say vị nghĩa.[2]
Vậy rồi mà,
Lấy quân nhân nghĩa,
Thắng kẻ hung tàn.
Lũ giặc kia hết khỏe hết khôn, bó tay chịu chết.
Quân ta chỉ dùng mưu dùng kế, cưỡi cổ như chơi.
Loài hổ lang đà đến lúc sa cơ,
Lượng giời bể ta cũng tha làm phúc.
Trước cấp cho Tham-tướng Phương-Chính, Nội-quan Mã-Kỳ, thuyền hơn năm trăm chiếc; qua sông thôi mà còn như mất vía kinh hồn.
Lại cấp cho Tổng-binh Vương-Thông, Tham-chính Mã-Anh, ngựa hơn mấy nghìn con; về nước đó mà càng vẫn ghê lòng sởn gáy.
Lũ kia đã sợ chết tham sống, mà thật bụng giảng hòa.
Ta đây lấy toàn quân làm hơn, để cùng dân yên nghỉ.
Ôi nghĩ như,
Một chiếc áo nhung, chín phương yên định,[3] trải mười thu giờ mới thấy đây.
Từ nay bốn bể, muôn kiếp thanh bình; khắp trăm họ nhủ cho cùng biết.
nguyên-văn
- ▲ Trong khi vua Câu-Tiễn nước Việt mưu báo thù nước Ngô, thường nằm trên đống gai, nếm vị mật đắng, chí để không quên sự báo thù vậy.
- ▲ Vua Câu-Tiễn đánh Ngô, đóng quân trên bờ sông, có người dâng một chai rượu ngon, Vua sai đem đổ xuống sông, cho quân lính đều đón ở giòng dưới mà uống.
- ▲ Trong sách Mạnh-tử có câu: « Nhất nhung y nhi thiên hạ đại định 一 戎 衣 而 天 下 大 定 » là nói vua Võ-vương nhà Chu mặc một chiếc áo nhung (áo mặc để ra trận) mà yên định được thiên-hạ.