Đông-dương thì theo ngu kiến tôi, có ba điều cần phải để ý đến trước tiên, mà gỡ xong ba điều này tức là may ra có thể giải quyết được cái vấn đề đó.
Cái nạn khủng hoảng chung cả thế giới, thì ở trong xứ này, trừ ra các nhà Nông Công Thương người Pháp và một số rất ít những nhà đại điền chủ, đại kỹ nghệ, đại thương mại người Nam người Tàu, người Ấn độ là phải chịu cái số phận chung với người Âu-Mỹ mà thôi; còn phần nhiều dân nước Nam, chỉ chuyên nghề cày cấy giồng giọt, hóa sản giao dịch phần nhiều chỉ với người Tàu; dân Tàu trải mấy mươi đời nay đi sang làm ăn, buôn bán, sinh cơ lập nghiệp ở xứ này, có thể nói rằng một phần lớn tư-bản lưu-thô g rải rác ở xứ này là của người Tàu cả; cái tình hình khủng-hoảng mà dân nước Nam chúng tôi phải nhăn nhó khổ-sở đây là chỉ vì tự cuối năm ngoái đến giờ thóc gạo không bán sang Tàu được, chẳng những thóc gạo, mà những hóa sản khác, như nâu, quế, than, gỗ, các vị thuốc, các chất nấu dầu, các chất nhuộm, các hàng công nghệ cũng không tiêu thụ sang Tàu được như mọi khi; cái cớ hóa-sản không bán được sang Tàu, không phải tại người Tàu không cần, mà chỉ tại đồng bạc Tàu đối với đồng bạc Đông dương sút giá quá, đồng bạc Đông dương cao hơn đồng bạc Tàu đến nỗi gần gấp thành hai, nên chẳng những hóa sản nước Nam không bán được sang Tàu mà bao nhiêu những tư-bản của người Tàu vốn vẫn lưu thông trong nước Nam, cũng rút về Tàu mất cả, họ chẳng những rút cái tư bản hiện đương giao-dịch trong xứ này của họ, mà lại bán hết cả bất động sản của họ để móc lấy tư bản của người Nam đưa cả về Tàu. Thành ra trong nước Nam cạn mất cái tư-bản giao-dịch của người Tàu lại không thu nhập được tí nào về những hóa-sản bán sang Tàu, mà trông về tư bản của người Tây thì người Tây chính đương bị cái nạn kinh-tế khủng-hoảng chung cả thế giới; trong nước Nam tiền khan hẳn đi vì thế, tiền khan thì trăm công ngàn việc, trăm nghề ngàn nghiệp phải đình-đốn suy-sập cả, mà diễn thành cái nguy-ngập khủng-hoảng ngày nay.
Bây giờ xin Chính-phủ kíp đổi lại cái bản vị đồng bạc của Đông-dương như cũ, nghĩa là nước Tàu còn dùng tiề bản vị bằng bạc, thì Đông-dương cũng cứ dùng tiền bản-vị bằng bạc như nước Tàu. để khôi phục lại tình hình giao dịch với nước Tàu, cho có số tiền thu nhập, dần dần lại rút cả lại cái tư-bản lưu thông rải rắc trên thị diện của người
