Trang:Doi cach mang Phan Boi Chau.pdf/77

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
— 73 —

Thì chí muốn đổ máu ra mua sự tự-do, đánh đổi cái kiếp tôi tớ lấy quyền tự-chủ đó thôi.

Ôi! cái chí tôi hoài-bão như thế, cứ lấy thiên chức quốc-dân ta mà nói, có ai dám bảo rằng: không nên. Song ôm cái chí đó mà có làm thành việc lớn chăng, thì phải nhờ có bắp thịt cứng ra thế nào, học thức giỏi ra thế nào, thủ đoạn có tài thao túng ra thế nào, thời-thế có khéo xoay chuyển thế nào mới được,. Đằng này tôi tự hỏi lấy tôi, bất quá như anh mù cỡi con ngựa đui vậy thôi. Bây giờ kết quã thất bại như thế này, chính vì tôi dở mà ra, còn than trách gì nữa!

Tuy vậy, tôi nghĩ trong thế giới chẳng lẽ nào có một con nước hễ đã xuống rồi thì không bao giờ nó lại lên, chẳng lẽ nào có một cuộc đời hễ đã thành rồi thì không có lúc thay đổi; bởi vậy cái cuộc thất bại của tôi tạo ra ngày nay, biết đâu không phãi là cái phước cho quốc dân ta sau này?

Than ôi! Dòng dõi Hùng-vương chưa chết hết, chuyện cũ Lê-hoàng còn mới hoài, phàm là quốc dân ta, ai hoài bão chí muốn như ta, tất có ngàn ta, muôn ta, ức triệu ta, nên lấy việc thất bại trước của một ta mà răn mình, để cho được trở nên những người năng-y, không đợi tới chín lần đứt tay mới hay thuốc!

Tôi lại nghĩ tôi là một người trong tay không có lấy một miếng sắt, trên mặt đất cũng không