theo ai. Âu là con Tạo biết trước năm sau anh này ra tìm vợ cũ, mà cảnh vợ cũ nhữ thế, ông Tạo phải vội sắn tay, hạ ngay một con tính xuống, cho chết trước đi một năm, để khi anh này về chỉ còn trông thấy nấm đất, mới gây ra lòng chua-sót thương tiếc, đau-đớn, âu-sầu; nếu còn sống thì chắc anh này lại thêm tức, thêm ghen, thêm ghét kẻ kia thất tiết, còn gì là tình-nghĩa trước nữa; mà đứa con, biết đi với bố, hay ở với mẹ, nó biết đâu chắc là bố nó, vì lọt lòng ra, bố đã đi, chỉ biết có mẹ nếu nay gập cảnh hai bố mẹ còn sống cả, lại thêm bố dượng nữa ngồi bên, thì chắc đứa con cũng héo lòng mà khóc. Vậy nên con Tạo, điểm ngay cho cái chết, chết một người mà gỡ cho bao nhiêu cảnh bi-kịch về sau. Vậy cái chết như thế hay biết bao! Câu truyện này là câu truyện thực, mắt được nom, tai được nghe thấy. Cho nên ở đời này, hữu sinh tất hữu tử, ai là người chả chết, nhưng có lắm cái chết cũng ý-vị. Nay nói chung lại, chết là yên phận người chết, thương nhất những kẻ sống mà chịu dìm mình nơi khổ-hải, sống không nên sống, muốn chết cũng không chết, sống là sống lửng, xanh ngoài héo trong, cái sống đó thực đáng phúng trăm nghìn đôi câu đối viết lơ!
XXV — Thang tuần-hoàn
Ở đời như leo thang, kẻ leo trước lên cao trước,
