Tiểu-dẫn
Làm dân Việt-nam, chắc ai cũng biết rằng: từ đầu đời Tự-đức cho đến cuối đầu Duy tân, trong nước xẩy ra nhiều chuyện rối-ren, thật là thời kỳ quan-hệ trong lịch-sử. Thế nhưng cũng chỉ biết vậy, ít người rõ được ngành-ngọn, là vì sách vở hoặc thiếu-thốn, hoặc linh-tinh, không nhờ vào đâu mà kê-cứu được. Cũng bởi cái lòng « muốn biết », chúng tôi đã tốn nhiều công-phu sưu-tầm được nhiều tài liệu xác-thực. Nay đem góp-nhặt sếp-đặt, viết ra bộ này cống-hiến những ai cùng chung một tính « muốn biet » đó.
Sách này, bắt đầu từ hồi người Pháp mới sang Ta, kết-cục đến cuộc Bảo hộ thành-lập. Trong đó bao nhiêu trận đánh kịch liệt như trận Cần thơ, trận Thuận An, trận Hà nội, trận Sơn tây v.v. và những đám giặc kiệt-hiệt, như giặc Cai-vàng, giặc Tạ-văn-Phụng v. v. đều theo ngày tháng trước sau, chép thật rành-rọt. Ngoài ra những trận đánh nhỏ, những toán giặc nhỏ, những chuyện xẩy ra ở trong triều, những việc can-liên đến mấy nước bên cạnh, cùng là quan-lại hành-động những gì, dân-tình tật khổ ra sao, cũng đều theo cái « biết » của mình mà chép rất kỹ, và có hệ-thống. Độc-giả đọc hết, chắc cũng xét công khó-nhọc cho chúng tôiSOẠN GIẢ CẨN CHÍ
