Trang:Nu quoc dan tu tri.pdf/22

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
— 20 —

đạo đức, thì cha lấy oai-quyền áp chế con, chồng lấy oai-quyền áp chế vợ, mà người con người vợ đó chỉ ngày ngày đêm đêm gông cùm ở dưới cái vòng oai-quyền, mà chỉ biết phục-tùng là bổn-phận, thì gia-đình đã hóa ra mù mịt tối tăm, mà cái nghĩa phục-tùng kia lại là một cái dây-xiềng sắt buộc người ta thành ra một tuồng nô-lệ.

Tôi xin nói tắt, xưa ông thánh nói rằng: phụ phụ, tữ tữ, phu phu, phụ phụ, nghĩa là cha phải hợp đạo làm cha, con phải hợp đạo làm con, chồng phải hợp đạo làm chồng, vợ phải hợp đạo làm vợ, mà cũng nghĩa là: cha phải có nghĩa vụ làm cha, con phải có nghĩa vụ làm con, chồng phải có nghĩa vụ làm chồng, vợ phải có nghĩa vụ làm vợ. Nói tóm lại cha có nên cha, thì con mới nên con, chồng có nên chồng, thì vợ mới nên vợ. Mấy câu ấy thật là cái gương cho sự phục-tùng đó vậy. Vậy nên chúng ta phải biết phục-tùng về đạo-đức, thì phục-tùng là thánh-thần, phục-tùng về oai-quyền thì phục-tùng là trâu ngựa. Điều gì phải lẽ, mà không phục-tùng, vẫn là người dở, điều gì trái lẽ, mà cứ phục-tùng thì cũng không phải là người hay, ấy là luân-lý Đông-phương, người ta cũng không có thể lấy tai mà thay óc được vậy. Luấn-lý Tây-phương trọng về bề độc-lập, nghe đến hai chữ độc-lập, người ta chắc gai góc rụng rời, tưởng rằng độc-lập là ai nấy chỉ lo lấy một mình, thế tất đến nỗi cha lìa con, con lìa cha, vợ bỏ chồng, chồng bỏ vợ, anh em bầu bạn ai nấy bỏ nhau, gia-đình bao giờ có đoàn tụ, xã-hội bao giờ có kết-hợp. thế thì cái lưu-tệ chữ độc-lập, chẳng là tai hại lắm ru? Ôi! thế thì nhận hai chữ độc-lập sai lầm rồi đó. Nghĩa chữ độc-lập, là bảo người ta không nên ỷ-lại mà thôi.

Hai cột đứng vững hai đầu, mới trụ chung một cái nhà mà dựng được, hai chèo đứng vững hai mái, mới đẩy chung một cái thuyền mà lên được. Cha làm sự nghiệp cha, con làm sự-nghiệp con, chồng làm sự-nghiệp chông, vợ làm sự-nghiệp vợ, ai nấy không phiền