Bước tới nội dung

Trang:Quoc van trich diem 1930.pdf/130

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này cần phải được hiệu đính.
110
TRUYỆN

Đường bên Tàu, năm họ tranh cướp lẫn nhau, là một hồi nước Tàu nhiễu loạn lắm. — 5. Đây là nói về đức Khổng-Tử lúc đi chơi các nước chư-hầu gặp nhiều hồi gian-truân: bị vi Tống, Vệ là phải vây ở nước Tống nước Vệ; Khuông, Trần tuyệt lương là hết lương ăn ở nước Khuông nước Trần. — 6. Nhan-Tử (tức Nhan-Uyên) là người học-trò giỏi nhất của đức Khổng, chả may mất sớm. — 7. Tức là ông Gia-cát-Lượng là một ông tướng giỏi giúp ông Lưu-Bị nước Thục về đời Tam-quốc nhưng không thành công. — 8. Tức là ông Đổng-trọng-Thư, ở đời vua Hán Vũ-đế, đối sách bài « Thiên nhân tam sách » đỗ đầu, nhưng sau vua không biết dùng. — 9. Tức là Dữu-nguyên-Lượng giúp nhà Tấn nhất thống được thiên-hạ sau phải bãi chức về nhà cày ruộng. — 10. Ông Hàn-Dũ là một nhà đại văn-học đời Đường dâng biểu can vua, phải giáng chức ra làm quan ở ngoài. — 11. Tên hai con sông ở chỗ quê ông Chu ông Trình (nên gọi ông Chu là thầy Liêm, ông Trình là thầy Lạc); hai ông ở về cuối đời Tống, trong nước loạn-lạc không muốn làm quan, mới về nhà dạy học. — 12. Ý nói: đương khi trong nước có việc sao không ra giúp nước. — 13. Là tên hai ông thánh-quân bên Tàu đời xưa; Đường, Ngu là họ hai ông vua ấy. — 14 và 15. Sào-Phủ, Hứa-Do là hai người hiền-nhân đời xưa, một người vua Nghiêu truyền ngôi cho, một người vua Thuấn truyền cho, đều không chịu, ở nhà cày cấy làm ăn. — 16. Di là Bá-Di, Tề là Thúc-Tề: hai ông đều là bày tôi nhà Thương; đến khi nhà Thương mất nước, không chịu làm quan với nhà Chu, vào ẩn trong núi. — 17. Y là Y-Doãn, Phó là Phó-Duyệt, đều là bực đại-tài về đời Tam-đại (Hạ, Thương, Chu) mà không chịu ra làm quan, ở nhà cày cuốc. — 18. Tức là ông Lã-Vọng lúc chưa gặp vua Chu Văn-vương là ông vua hiền, thường câu cá trên sông Vị. — 19. Tức là ông Nghiêm-tử-Lăng (xem câu chú-thích (5) ở trang 15). — 20. Trần-Đoàn ở đời nhà Tống có phép tiên biết việc sau, nhưng không chịu ra giúp nước, vào ẩn trong núi.

90 — NGUYỆT-NGA TRẪM MÌNH

Nguyệt-nga dạ xót như bào,
Đêm chong đèn hạnh, dầu hao than dài.
Thất tình trâm lược biếng cài,
Bên màn buông xõa tóc dài ngồi lo.
Chiêu-quân 1 xưa cũng cống Hồ,
Bởi ngươi Diên-Thọ 2 họa đồ cho nên.