CHƯƠNG III
THÁNH-TỔ (1820 - 1840)
(tiếp theo)
- Sự giặc-giã
- Giặc ở Bắc-kỳ
- Phan bá Vành
- Lê duy Lương
- Nông văn Vân
- Giặc ở Nam-kỳ
- Án Lê văn Duyệt và Lê Chất
- Giặc Tiêm-la
- Việc Ai-lao
- Việc Chân-lạp
- Việc giao-thiệp với những nước ngoại dương
- Sự cấm đạo
- Vua Thánh-tổ mất
1. SỰ GIẶC-GIÃ. Vua Thánh-tổ thật là hết lòng lo việc chính-trị, điều gì ngài cũng xem-xét đến, việc gì ngài cũng sửa-sang lại, có ý muốn cho nước thịnh dân giàu, nhưng phải mấy năm về sau, trong nước có lắm giặc-giã, quan quân phải chinh nam phạt bắc, phải đánh Tiêm, dẹp Lào, thành ra dân-sự không được yên nghiệp mà làm ăm.
Xét sự giặc-giã về đời vua Thánh-tổ là do ở ba lẽ cốt-yếu :
Một là khi nhà Nguyễn thất thế ở Nam, quân họ Trịnh thua ở Bắc, nhà Nguyễn Tây-sơn còn phải lo việc trong nước, lúc bấy giờ nước Tiêm-la nhân lấy dịp ấy mà giữ quyền bảo-hộ nước Chân-lạp và hiếp-chế các nước ở đất
