Việt Nam phong tục/III.42
XLII.— HÚT THUỐC LÀO
Hút thuốc lá và thuốc phiện thì người ta cũng như tính người các nước, nhưng ta lại còn một tính riêng là nhiều người ưa hút thuốc lào.
Thuốc lào là một thứ lá cây, tên chữ gọi là tương tư thảo. Kỳ thủy ta cho thuốc ấy trừ được sơn lam chướng khí, mới có người hút, lâu rồi quen đi mà ai cũng đua nhau, bởi thế thành tục.
Cây thuốc ấy về vùng Hải Dương, Nam Định trồng nhiều. Họ lấy lá phơi âm can cho khô, rồi thái nhỏ mà đóng thành bánh, rồi mới bán cho người ta hút.
Hút thuốc lào phải có một cái bình điếu, đổ nước vào trong bình, và một cái xe điếu, lúc hút thuốc thì cắm xe vào bình điếu mà hút.
Bình điếu hoặc bằng sành, bằng sứ, hoặc bằng tre, bằng gỗ, bằng ngà, có thứ trổ chạm nạm bạc, khảm xà cừ, xe bằng rễ trúc, dài tới ba, bốn thước.
Mỗi nhà có một bình điếu; khi khách vào chơi, tất phải có chén nước, miếng trầu và điếu hút thuốc lào để điểm vào câu chuyện.
Người sang trọng đi đâu, tất có một thằng đầy tớ xách điếu đi hầu. Khi hút thuốc, điếu để cách xa ba, bốn thước, rồi đứa đầy tớ nhồi thuốc châm lửa đưa xe kề đến tận miệng mà hút.
Lắm người hút quen mồm rồi, không sao bỏ được, dẫu ho thế nào cũng cố hút được một điếu mới nghe. Đàn bà thỉnh thoảng cũng có người hút, lắm người hút vào say đờ mắt ra một lát, mà vẫn không sao chừa được.
Các văn sĩ lắm người làm văn nghĩ ngợi, phải có hút điếu thuốc mới nẩy được tứ; cho nên học trò vào trường thì phải đem kèm ống điếu vào trường.
Kẻ đi cày, anh đi câu, cũng xách được một cái điếu cày bằng lóng tre đi theo, đôi khi ngồi vệ đường hút nghe sòng sọc.
*
* *
Tục ăn trầu hút thuốc lào của ta, ví cũng như người tây hút thuốc lá, người khách nhấm hạt dưa, làm một cách giải buồn cho cái miệng.
Song hút thuốc lá còn thơm, nhằn hạt dưa còn bùi, ăn miếng trầu còn khỏi chua miệng, chớ hút thuốc lào thì vừa hôi vừa đắng, vừa sinh ho hen, chẳng có ích gì, chỉ vì quen mồm mà không bỏ được. Tục cho là trừ được sơn lam chướng khí, vị tất đã trừ được độc, chẳng qua chỉ sinh ra bệnh ho mà thôi. Đôi khi có người ngồi gần bếp hút thuốc say đờ mắt ngã lăn vào bếp, thì lại là một sự nguy hiểm nữa.
Lại nực cười thay cho mấy ông làm bộ sang trọng, động đi đến đâu thì có một thằng đầy tớ ôm tráp xách điếu đi lạch đạch đằng sau, làm cho thiên hạ phải ngại mắt mà trông vào mình, thời buổi nay mà coi thấy nghi vệ cổ thì cũng lấy làm lạ.