Gia Long tẩu quốc/Hồi thứ hai
HỒI THỨ HAI
Bùi-Khắc-Phú ỷ thói dâm ô,
Châu-văn-Tiếp cứu người thục nữ.
Ngựa gát kiêm yên, người đai bửu kiếm,
Bọn du đãng nhởn nhơ đường lử-thứ;
Dậm quan hà chậm chậm mau mau.
Khách đa tình giục giả bước thừa lương;
Lời phong nguyệt trò trò chuyện chuyện.
Đây xin nói qua chuyện một tướng giặc Tây-sơn tên là Bùi-khắc-Phú đem một đạo binh qua trú tại Long-xuyên, đặng đón đức Nguyễn-Ánh mà nã tróc.
Tướng ấy là một đứa tham tài háo sắc, hảm hại lương dân, chỉ lo cho đầy mập túi tham, nào kể chi là đồng bào chủng tộc. Ban ngày thì sai người tâm phúc, rảo khắp thôn hương, coi nhà ai có gái đẹp vợ xinh, thì kiếm chước mà dâm ô hảm hiếp; ban đêm lại sai quân đến mấy nhà hào gia phú hộ, đặng cướp lấy của cải bạc tiền. Một buổi chiều kia Bùi-khắc-Phú đi với một người thơ-ký và hai tên tâm phúc bộ hạ vào làng; mổi người đều có mang gươm bồng súng, xem rất nghiêm chỉnh oai nghi.
Khi đi tới xóm kia, bổng thấy một người gái trạc chừng mười bảy mười tám tuổi, dung nhan đẹp đẽ, cốt cách diệu-dàng, ra vẽ một con nhà thế phiệt trâm anh, chớ chăng phãi hạng tầm thường nhi nữ, đương đứng trước thềm xem hoa, rồi lấy khăn đuổi mấy con ong ve vãng trên nhánh bông nguyệt quí.
Bùi-khắc-Phú thấy thì đứng sửng ngó trân, cô ta thấy vậy liền lật đật trở vào nhà trong rồi khép cửa lại.
Bùi-khắc-Phú day lại hỏi người thơ-ký rằng:
— Thầy có biết người gái ấy là con ai chăng?
Tên thơ ký nghe hõi thì nghỉ thầm rằng:
— Đéo hỏa, cha nầy muốn trổ mòi dê rồi, thây kệ, mình gò lão kiếm tiền xài chơi, ở đời phải bợ đở cho lanh, thì kiếm ăn mới đặng, nghỉ rồi day lại thưa rằng:
— Bẫm quan lớn, cô gái nầy tên là Ngọc-Sương, con của một ông nho học, tên ông là Cử khôi, cũng một nhà thế phiệt danh-gia hồi trước; bà thân cô mới khoản, bây giờ cô ở với một cha già, nhà tuy không giàu, nhưng mà cố-cách trăm anh vẫn còn giữ theo nề nết, nếu quan lớn muốn dùng cô làm tiểu thiếp, thì tôi ra công giúp miệng dùm lời, hể nhỏ to tiếng quyển giọng kèn, khôn khéo lời ngon lẻ ngọt, chắc là phải được.
Bùi-khắc-Phú nghe thầy Thơ-ký chuốt ngót mấy lời, bèn cười hì hì và nói rằng:
— Ừ, được vậy thì ở nhà cãm ơn thầy lắm, mà người ấy có chồng chưa?
— Bẫm quan lớn, cô ấy chưa chồng, hảy còn con gái đồng trinh nheo nhẻo, vì cô kén chồng lắm, nếu người nào không có chức phận phẩm hàm, thì không thế gì cô chịu ưng nhận làm chồng đâu.
Bùi-khắc-Phú cầm quạt nhịp bộp bộp trên bấp vế và mĩn cười rồi nói rằng:
Ước như ở nhà vậy, cô sẽ bằng lòng không?
— Bẫm được như quan lớn vậy, thế là quí lắm, mà nếu tôi nói giúp lời vào, có lẻ cô phải chịu lòng mà ưng thuận.
Bùi-khắc-Phú nói: có vậy, tối nay thấy bổn thân đến mà nói ngay đi thữ coi.
— Thưa vâng, tối nay tôi sẻ đến nói ngay cho quan lớn, nói vừa dức lời, bổng nhớ lại trong trì đều chi không biết, liền rùng mình một cái, rồi cã và tay chơn đều rởn ốc lên. bèn bước tới nói rằng:
— Bẫm quan lớn, nói thì chắc là được ngay, nhưng mà tôi ngại một đều lắm, quan lớn.
Bùi-khắc-Phú ngó sững tên thơ ký và hỏi rằng:
— Thầy ngại chuyện gì lắm nhỉ?
Thơ-ký cười mơn một cái, rồi ré rục nói rằng:
— Bẫm quan lớn, tôi ngại một đều là nếu Bà lớn hay ra, nói quan lớn bán dức linh hồn của quan lớn cho tôi, và nói tôi là thằng quỉ đồ mưu xúi dục quan lớn, mà làm một vị mai dong, rồi bà lớn hạ lịnh bảo quan lớn, cách chức thơ tôi đi thế thì tôi tưởng quan lớn chẳng bao giờ dám trã lời một tiếng không, chừng ấy tôi chỉ có một thế mau mau cuốn gói xách rương về nhà, mà làm một chức giữ con cho vợ thì khốn khổ cho tôi lắm đa, quan lớn.
Bùi-khắc-Phú cười ha hã và nói rằng:
— Đéo hỏa lại có thế ni, thầy không sợ quan ông, mà thầy lại sợ quan bà lắm nhẻ ở nhà xem trước mặt thầy, tỏ ra một người tướng mạo đường hoàng, mà sau lưng thầy cứ cột theo một con thỏ đế, thầy cứ việc thi hành đi, có đều gì ỡ nhà bão lảnh cho, không sao phòng ngại.
— Bẩm quan lớn, cái mạng lịnh của một vị phu-nhơn như bà lớn, không phải chơi đâu, vả lại tôi xem cái ghè tương của bà lớn rất to, nếu đổ bễ ra, thì quan lớn hốt sao cho hết, ấy là cái oai của bà sư-tữ ở Hà-đông, một tiếng gầm lên, củng đủ làm cho tôi phách lạc hồn tiêu, dùng mình nhổm gáy.
— Bùi-khắc-Phú lấy tay vổ trên vai Thơ ký một cái và nói:
— Ậy; thầy nới con thỏ của thầy ra, cứ việc thi hành đi, rồi trả lời cho ở nhà rỏ nghé.
Thơ-ký thưa vâng, và nói rằng: Bẩm quan lớn, tôi qua nói với ông Cử-khôi ắc là được ngay, song phải có lể vật chi chút đỉnh, xem cho nhả thú.
Bùi-khắc-Phú nói: ừ được, việc ấy ta đả sẳn lòng, không sao phòng ngại, nói rồi liền thò tay vào hà bao, móc ra mười đính bạc, trao cho Thơ-ký mà nói rằng:
— Vậy thầy phãi ráng lo cho xong, thì ở nhà thưỡng cho thập bội, đó rồi đồng đi trỡ về, nói nói cười cười, lấy làm hiu hiu tự đắc.
Tối lại, tên Thơ-ký sắm sửa khăn áo trang hoàng, lơn tơn đến nhà cô gái ấy, mà chẳng có sắm sanh lể vật gì cã, chỉ có một mặt hơn mười gói mà thôi.
Khi vô nhà rồi, lại ngồi tréo mãy nơi ghế, tay cầm quạt quạt lia, chơn lại nhịp nhịp như phong dực, mắt ngó láo liên trong ngoài, rồi kêu trẻ tớ mà hỏi rằng:
— Trẻ bây, ông Cử có ỡ nhà không?
— Thưa có, ông tôi ở nơi nhà sau.
— Ấy vậy, mi vô mời ông ra nói chuyện.
Một chút ông Cữ-khôi, mang dày lẹp bẹp từ trong đi ra, trên mủi đeo một cặp kiến trắng, lại dòm ngay mặt thầy Thơ-ký, và nhướng lên nhướng xuống mà nhìn, rồi hỏi rằng:
— Thầy ở đâu đến đây, có việc chi chăng?
Thơ-ký nghe ông hõi, thì lên giọng cao hãnh mà đáp rằng:
— Bác không biết tôi sao? tôi là Thơ-ký nhứt hạng của quan Đốc-binh Bùi-đại-Nhơn là tướng vua Tây-sơn, bác không biết à?
Ông Cữ-khôi nghe nói liền rùng mình một cái, và nhướng mắt ngó tên Thơ-ký từ đầu chí chơn, từ trên tới dưới, rồi nhích miệng vài cái, nhướng cổ lên cao, mà hỏi rằng:
— Chẵng biết thầy đến đây có việc chi, xin nói cho tôi rỏ?
— Thưa bác, quan Đốc-binh có một việc cậy tôi đến nói với bác, vì người thấy cô hai ỡ nhà đây người lấy làm bằng lòng, đẹp dạ lắm, nên người mới kết duyên tơ tóc với cô Hai, nếu bác bằng lòng, thì tôi tưởng cũng là một đều rất hạnh phúc cho nhà bác và cô Hai lắm đó. Vì người là một tướng yêu dấu tin cậy của vua Tây-sơn, và là người có thế lực trong lúc binh tình giặc giả, vả lại người chưa có vợ con chi hết, và người làm đến chức Đốc binh, vẫn là một chức phận cao sang lắm rồi, nếu cô Hai được kết tóc trăm năm cùng người, thì ngày kia sẽ đặng tử ấm thê phong, vinh hoa phú quí biết là dường nào, mà cái vảng cảnh của bác sau nầy cũng được châu toàn tử tế.
Vậy xin bác hảy bằng lòng, đặng tôi về bẩm lại cùng người, rồi sẽ trạch ngày hôn phối.
Ông Cử-Khôi nghe rồi gầm sắc mặt ngó xuống và ngẩm nghĩ trong trí, thì biết Bùi-khắc-Phú nầy là một đứa tham dâm háo sắc, mọt nước sâu dân, ỷ thế hiếp người mà làm muôn ngàn việc nhẩn tâm nghịch lý, thì day lại đáp rằng:
— Xin thầy về bẫm lại với quan Đốc-binh hay rằng: tôi rất cảm ơn quan Đốc có lòng hạ cố, mà thương tưởng đến con tôi, song tôi rất tiếc thay cho nhà tôi ít phước, không đặng hưởng nhờ cái hạnh phúc của ngài thương cho, vì tôi đã hứa gã con gái tôi cho người khác rồi, không thế gì mà bội ước thất ngôn với người ta cho đặng; vậy xin ngài chịu phiền kiếm nơi khác mà kết duyên, vì trong thiên hạ chẳng thiếu chi người giăi nhơn thục nữ, cũng chẳng thiếu chi bực tài sắc giàu sang, còn phận cha con tôi là hạng dân giã thấp hèn, đâu dám sánh với ngài là bực sao sang quyền tước.
Tên thơ ký lấy điếu thuốc hút vô một hơi, rồi trong lỗ mũi xì ra hai lằng khói mịt mù, vừa nhịp chơn vừa nói:
— Bác nói thật không? bác đã hứa gã cô Hai rồi sao?
— Tôi không hề nói dối với thầy bao giờ.
— Mà bác hứa gã cô Hai cho ai vậy?
— Tôi đã hứa gã cho một tên Học-sanh ở tỉnh Vỉnhlong.
— Bác rối quá, bác hứa chi vội vậy? tưởng gã cho một người nào có chức phận cao sang, chớ gã chi cho một tên Học-sanh thì uỗng lắm, vậy bác kiếm cớ hồi sự ấy lại, rồi gã cho quan Đốc binh, có tội tình chi mà bác sợ.
Ông Cử-Khôi nghe nói liền lắt đầu đáp rằng:
— Hể làm người quân tữ, một lời nói xem trọng hơn là ngàn vàng, chẳng phải như kẻ tiểu nhơn mà nói đi nói lại đặng, vã lại tôi đã cho người ta làm lễ sơ vấn rồi, trong một ít ngày nữa đây, sẻ làm lễ cưới, sự thầy nói đó, tôi quyết không dám nhận lời, xin thầy về bẫm lại cho quan Đốc-binh rõ.
Tên thơ ký nghe ông nói vậy thì nghĩ rằng: nếu lấy sự hiền lành mà nói với lão, thì chắc lão không nghe, vậy mình kiếm chuyện dọa lão thữ coi, họa may lão chịu, nghĩ vậy rồi day lại nói với ông Cữ-Khôi rằng:
Thưa bác, tôi thấy bác niên cao kỹ trưởng cũng đáng như hàng thúc bá của tôi, nên tôi xin nói thiệt cho bác rõ, quan Đốc binh nầy thật là một người lợi hại nham hiểm phi thường, người muốn làm hại ai thì làm, muốn chém ai thì chém, mà nhứt là trong lúc giặc giả loạn ly nầy, thì quyền hành của người lại càng to lắm, sống làm ra chết, chết làm ra sống, không ai dám nghịch cùng người hết, hễ nghịch cùng người thì phải táng gia bại sản, tổn mạng vong thân, chớ chẳng phải dễ như người khác kia đâu, xin bác phải suy đi nghĩ lại cho kỷ cang. Ở đời nầy hễ nắng bề nào phải che theo bề nấy mới được.
Bác ơi, tôi nói thiệt cho bac rõ, có nhiều kẻ muốn đem con đưa cho người để làm hầu thiếp, đặng cậy thế cầu thân, mà người không bằng lòng, và có kẻ đem lễ lộc bạc tiền, ra cúi vào lòn, năn nỉ đưa em gá cháu, đặng lấy chút thế thần cho vinh diệu, mà người cũng không chịu.
Nay người thấy cô Hai ở nhà đây, người đem lòng thương mến, nên bão tôi đến thưa cùng bác, ấy vậy cũng là một dịp rất may mắn cho nhà bác và cho cô Hai, bác chẳng nên cố chấp theo xưa, mà thất cái cơ hội nầy thì biết bao là uổng, nếu bác không nghe theo lời tôi, mai sau có việc gì xảy ra, thì bác đừng trách tôi rằng, không nói cho bác rõ trước.
Bác ơi, bác không nghe người ta nói rằng:
Cây da cậy có ông thần,
Ở đời thì phải cầu thân thế mà.
Ông Cữ-Khôi để cho thầy thơ ký uốn lưởi khua môi một hồi, rồi ông thở ra một cái mà đáp rằng:
Thầy ơi! thiên ngôn vạn ngử, bất quá hồ thiệt, nảy giờ thầy nói với tôi cũng đã nhiều rồi, vậy thì tôi xin nói thiệt với thầy một lời rằng:
— Cái nhơn tình thiên hạ là một cái nhơn tình giả dối dua mị, làm nhiều đều tê tiện, mà cậy thế cậy thần, dẫu họ bán đức linh hồn họ đi, mà mua một đều hèn hạ nhục nhơ, họ cũng không tiếc.
Còn tôi, thì tôi chỉ cậy một vị thần lương tâm của tôi đây mà thôi, chớ không muốn cậy thế cậy thần của ai hết cả, mà thần lương tâm tôi thì không khi nào cho tôi làm những đều giả dối hèn hạ ấy được.
Vậy tôi xin trã lời cùng thầy một câu chắc chắn rằng:
Tôi không hề muốn làm một đều chi trái nghịch với lương tâm tôi, và tôi cũng chẳng hề để cho ai mua đứt linh hồn của tôi được.
Tên thơ-ký nghe ông nói những lời rất gắc gao như thế, thì ngồi xẽn lẽn một hồi, rồi cáo từ trở về, vừa đi vừa lẩm bẫm một mình rằng:
— Thật lảo già ba tri nầy không thế gì nói lão cho xiêu được, khi về tới dinh, liền thuật chuyện lại cho quan Đốc-binh Bùi-khắc-Phú nghe.
Bùi-khắc-Phú nghe rồi thì ruột héo gan xàu, bao nhiêu cái tình hy vọng, luyến ngọc mê hương, đã sằn sặc dậy lên mà đánh giặc với trí khôn, làm cho người trở ra như điên như dại, rồi nét mặt chơn mày, đều hiện ra một vẻ rất là âu sầu buồn bực, một lát day lại ngó người thơ-ký mà hỏi rằng;
— Thầy có thế chi làm cho tôi đặng gần người gái ấy chăng?
Tên thơ ký ngẫm nghỉ một hồi, rồi day lại trã lời rằng:
— Bẩm quan lớn, quan lớn muốn gần người gái ấy, thì phải dụng một thế lực mới đặng.
— Thế lực làm sao?
— Bẫm quan lớn, cái thế lực ấy là quan lớn phải viết một cái thơ cho quan Phủ sở tại đây nói rằng: ông già nàng ấy có theo phe đãng Nguyển-Ánh, và bão quan Phủ phải lập tức bắt ông ấy giam tra, hể ông thân nàng bị giam rồi, thì nàng ở nhà một mình, chừng đó tự ý quan lớn muốn đến làm gì cũng đặng.
Bùi-khắc-Phú nghe rồi mừng rở và nói: ừ được, kế ấy rất hay. Vậy để ta viết một phong thơ, đặng sáng mai thầy đem qua cho quan Phủ, rồi tối mai chúng ta sẽ đến ép buộc nàng phải thuận tình, bằng không, thì bắt quách nàng về dinh, chừng ấy nàng như cá nọ vào nôm, thỏ kia mắc lưới, thân cô sức yếu, thế nào nàng cũng phải thuận tình chớ chẵng không.
Nói rồi vội vả lại bàn viết một phong thơ trao cho thầy thơ-ký, và dặn sáng mai phải đem cho quan Tri-Phủ bão y phải lập tức thi hành.
Tên thơ-lý lãnh thơ rồi từ giã ra về, thì nghe trống đả sang ba, và trời tối như mực, vừa bước ra khỏi cửa, bỗng thấy một người mặc đồ đen, ở bên góc hè chạy ra rồi nhảy ngang rào, gần bên mé lộ, tên thơ-ký lấy làm lạ, lật đật chạy theo, thì tên mặc đồ đen đã mất đâu chẵng thấy, anh ta đứng ngơ ngẩn và lẩm bẩm rằng:
— Mấy thằng ăn trộm chết bầm, dám cả gan đến chổ nầy mà rình mò gì đây? nói rồi liền đi tuốt về nhà ngơi nghỉ.
Đây xin nhắc lại khi đức Nguyễn-Ánh còn ở Cần-thơ có sai một tướng tâm phúc của ngài là Châu-văn-Tiếp đem một đội quân của Long-Xuyên, đặng thám thính quân giặc.
Khi Châu-văn-Tiếp qua tới Long-xuyên, mướn nhà trú ngụ, rồi bão mấy tên bộ hạ đổi sắc phục mặc theo đồ của thường nhơn, ngày đêm đi mật thám tin tức và sự hành động của giặc Tây-sơn, đặng thông tin cho đức Nguyển-Ánh biết mà phòng bị.
Khi Châu-văn-Tiếp ngồi xem tờ giấy nơi bàn, xãy có một tên mặc đồ đen bước vô, lại nói nhỏ nhỏ với người một hồi, rồi lật đật trở ra.
Dây lâu lại có một tên quân nhơn ngoài cửa bước vô, cũng nói chuyện chi nhỏ nhỏ với người một hồi nữa.
Châu-văn-Tiếp liền kêu tên quân hầu bão rằng:
— Mi hãy đi kêu thầy đội trưỡng đến đây lập tức.
Tên quân hầu thưa vâng, trở ra một chút đã thấy tên đội trưỡng bước vào, lại đứng bên bàn đặng hầu người dạy việc.
Châu-văn-Tiếp xem giấy tờ rồi, day lại nói với thầy đội trưỡng rằng:
— Chiều nay ngươi phải sắm sữa y phục và đồ đạt của ta cho sẳn sàn, rồi đến cho ta dạy việc.
Tên đội trưỡng thưa vâng, lui ra.
Khi tên Thơ-ký ỡ nơi dinh quan Đốc-binh về nhà, kế sáng ra sắm sữa khăn áo rồi, cầm cái thơ của Đốc-binh đem qua cho Tri-phủ.
Quan Tri-phủ nầy vẫn là người công bình ngay thẵng, khi đặng thơ liền dỡ ra xem, thấy trong thơ quan Đốc-binh bão phãi bắt ông Cử-Khôi mà giam tra, thì lấy làm lạ và thầm nghỉ rằng: ông nầy là người thật thà chơn chất, thuỡ nay không nghe đều chi, sao quan Đốc-binh lại cáo ông có mật thông với phe đãng cũa đức Nguyển-Ánh cũng lạ; rồi day lại nói với tên Thơ-ký rằng:
— Thầy về bẩm lại với quan Đốc-binh rằng, ta sẻ thi hành việc ấy lập tức.
Nói rồi liền sai quân đi bắt ông Cử-Khôi, khi quân dẩn ông Cữ-Khôi tới nha môn, quan Phủ đã ngồi giữa thính đường và kêu ông vào mà hõi rằng:
— Ông có biết Nguyển-Ánh không?
Ông Cử-Khôi nghe hỏi thì sững sờ và đáp rằng:
— Thưa tôi không biết.
— Ông không biết Nguyễn-Ánh, mà ông có biết mấy kẽ phe đãng của người là ai không?
— Thưa ngài, tôi già cã tuổi cao tác yếu rồi, không có thù tạc vãng lai với ai, tôi chĩ biết việc trong gia đình tôi mà thôi, chớ tôi chẳng biết chi đến việc ngoài quốc sự, và cũng chẳng biết phe đãng nào hết.
Quan Tri-phủ nghe rồi, ngó ông Cử-Khôi châm chỉ và hỏi rằng:
— Ông nói rằng ông không biết Nguyễn-Ánh, sao người ta cáo ông là người phe đãng và tư thông mật sự với bọn Nguyển-Ánh?
Ông Cử khôi nghe nói liền thối lui lại hai ba bước, và ngó quan Phủ sững sờ, rồi nói lớn rằng:
— Thưa ngài, sự ấy là người ta muốn hãm hại tôi, mà vu cáo cho tôi, ngài là một vị quan công bình chánh trực, xin thẩm xét sự ấy cho tôi, nếu cáo tôi là người theo phe đãng Nguyển-Ánh, mà bằng cớ ở đâu, xin ngài nói cho tôi biết.
Quan Phủ thấy ông Cử-khôi trã lời chẫm bẫm thì đáp rằng:
— Việc nầy là một việc quan hệ trong vòng quốc sự binh cơ, vậy ông phải ở tại đây mà hầu tra, nhưng tôi hứa với ông rằng: tôi cứ lẽ công bình xét cho, ngay, gian, hay là có, không, thế nào, thì ngày kia sẻ biết, nói rồi bảo quân đem giam ông Cữ-khôi nơi khám.
Lẩn bẩn kế ngày qua thấm thoát, xem ra bóng ác đã tà.
Lúc bấy giờ quan Đốc binh Bùi-khắc-Phú đương đứng trước dinh, chắp tay sau lưng, mắt ngó xuống đất, rồi đi qua rão lại nơi trước hàng ba, dường như suy nghĩ đều chi trong trí, bổng thấy người thơ-ký xơn xao ngoài cữa chạy vô, và nói:
— Bẩm quan lớn, ông Cữ-khôi đã bị giam rồi.
Bùi-khắc-Phú nghe nói lấy làm đắc ý, vẽ mặt tỏ ra hớn hở tươi cười, rồi ngó người thơ-ký và nói:
— Lão Cữ-khôi đã bị giam rồi, vậy thì thầy có chúc mừng cho ở nhà đều chi không?
— Bẩm quan lớn, tôi xin chúc cho quan lớn đặng mọi sự toại lòng khoái chí, phận đẹp duyên ưa, mà mê mẩn một giấc vu sang,[1] cho phỉ tình bình sanh sở nguyện.
Bùi-khắc-Phú nghe nói lấy làm khoái chí, bèn ngước mặt lên cười rang rãng mà nói rằng: Được vậy thì ở nhà cám ơn thầy lắm đa, rồi hai người dắc nhau vào dinh trò chuyện.
Tối lại Bùi-khắc-Phú sắm sữa y cân tề chỉnh, bên lưng đai một thanh gươm, rồi đi với người thơ ký, hai người đều cởi ngựa thỉnh thoản đi trước, và hai tên quân nhơn bồng súng mang gươm đi bộ theo sau. Hai thầy trò vừa đi vừa nói nói cười cười, một lát đã khỏi thị thành, kế lần lần vô xóm, rồi kéo nhau đi thẳng tới nhà ông Cử-khôi.
Khi đi tới ngã ba, người thơ-ký ngó lại đàng sau, bổng thấy một người mặc đồ đen, thấp thoán đi theo, nhưng trời tối không rõ là ai, người thơ-ký, để ý xem coi, thì thấy người lật đật tách qua ngã khác mà đi mất, đó rồi mấy người cùng nhau đi đặng một đỗi nữa, Bùi-khắc-Phú ngó lại thấy xa xa phưởng phất có dạng một người quẩn quẩn theo sau, thì tưởng là kẽ hành khách đi đường, hay là người thôn hương dạo xóm, nên không đễ ý nghi ngờ đều đi, vì vậy hai người cứ cởi ngựa trò chuyện cùng nhau, thỉnh thoãn đi tới.
Khi tới nhà ông Cữ-khôi, thấy bốn phía vắng vẻ im liềm, còn trong nhà chĩ để một cửa giữa mỡ ra hé hé, trên bàn chong một ngọn đèn leo lét, ánh sáng lòn theo kẻ song, chiếu ra lờ mờ trước ngỏ, mà không thấy ai hết.
Bùi-khắc-Phú bèn xuống ngựa, bão hai tên quân nhơn ở chực ngoài đường, rồi đi với người thơ-ký vào nhà, hé cửa bước vô, ngó nơi khách đường vắng vẻ chẳng có thấy một ai, liền ngó vào trong, thấy cô Ngọc-Sương đương ngồi một mình nơi nhà sau, lẵng lặng làm thinh, sắc mặt có vẽ âu sầu thảm đạm, liền day lại nói với người thơ-ký rằng: thầy hảy ở ngoài, chờ tôi một chút.
Bùi-khắc-Phú nói rồi, lần lần đi tuốt ra sau, vừa cười chúm chím vừa nói:
— Chào cô! trong lúc đêm khuya thanh vắng, cô ở nhà một mình có khi quạnh hiu buồn bực lắm chăng?
Cô Ngọc-Sương đương ngồi trông đợi cha là ông Cử-Khôi, không biết cớ sao mà bặc tin bặc dạng, chẳng thấy trở về, bổng nghe tiếng hỏi thình lình, làm cho cô giựt mình ngó lại, thấy Bùi-khắc-Phú đã bước tới một bên, cô nhìn biết lão Đốc-binh là người đã dòm ngó cô, và mượn mai mối nói với cha cô hôm nọ; thì sửng sờ rất nên kinh ngạt rồi vội vàng đứng dậy gọn gàn, thối lui vài bước mà hỏi rằng:
— Bẩm quan lớn, đến đây có việc chi trong lúc đêm khuya tâm tối, mà xông pha vào chổ phụ nử khuê phòng, như vậy chẳng là đường đột[2] lắm chăng?
Bùi-khắc-Phú, liền lấy quạt sè ra nghe kêu cái rẹt, và phất phất quạt hơi mà nói rằng:
— Cô hai ơi! xin cô chớ ngại, trong lúc đêm khuya tịch mịch, một mình cô vắng vẻ nơi chốn cô phòng, mà có người đến trò chuyện cùng cô, tưởng cũng làm cho cô được tiêu sầu giải muộn chút đĩnh, nên tôi mới dám đường đột vào đây, xin cô miểng chấp, vã lại đêm nay tôi đến đây vẫn có ý, trước là thăm cô, sau nửa là tôi muốn làm ơn nói giùm cho cô hay rằng:
Ông thân cô đả bị quan Phủ giam cầm nơi khám, về tội theo phe kẻ nghịch là Nguyển-Ánh, bây giờ đương ở khám đường hầu tra, nên tôi vội vả đến đây thông tin cho cô được rỏ, kẻo cô nhọc lòng trông đợi, mà quới thể hao mòn, thì lòng tôi chẳng nở mặc thị điền nhiên, mà để cho cô quạnh hiu buồn bực, vậy chẵng phải là hửu tình với cô lắm sao? lẻ thì cô phải cảm ơn ở nhà, và xin cô đừng trách ở nhà rằng đường đột.
Cô Ngọc-Sương nghe nói, tức thì màu hoa ủ dột, sắc mặt buồn xàu, và giọt lệ tràn trề, làm cho cô ruột sầu dường như đứt ra từng đoạn, rồi nức nỡ khóc lên mà nói rằng:
Trời ôi! Cha tôi bị giam rồi sao? Bẩm quan-lớn cha tôi vẩn là người vô tội vô cang, thuở nay đối đải với chòm xóm anh em. cứ giử một lòng từ hòa lương thiện, mà không biết quân nào lòng lang dạ thú, kiếm chuyện vu cáo cho cha tôi, làm cho ngày nay phải chịu lâm luỵ nơi chốn lao tù như vầy, thì thật biết dường nào là oan ức?
Bẩm quan-lớn nghỉ đó mà coi, nhà tôi là nhà chỉ biết cui cúi làm ăn, châm lo vườn tược, mặc ai tranh danh đoạt lợi, mặt kẽ đồ bá xưng hùng, cha tôi chỉ lo thủ phận thanh nhàn, thong thỏa theo cuộc gia đình lạc thú; miển là có cơm trắng ngày hai, ăn no mặc ấm, hôm sớm một cha một con hũ hỉ, thì củng đủ gọi là một đều hạnh phúc trong lúc tuổi già đó rồi.
Thật là tội nghiệp cho cha tôi lắm mà, cha tôi không hề biết dòm hành đến việc thế thái nhơn tình, mà cũng không hề lân la bao giờ với phe kia đãng nọ, chẳng dè ngày nay lại bị quân ác nhơn thất đức, táng tận lương tâm nào đây, nó oán vặt thù vơ chuyện gì, mà hãm hại cha tôi như thế? tôi là một đứa gái hân cô sức yếu, quần vận yếm mang, tuy chưa có thế lực chi mà biện tội minh oan cho cha tôi mặc dầu, nhưng mà nếu tôi biết đặng đứa vu can cho ca tôi ngày nay đây, thì tấm lòng hiếu tình nhi nử của tôi đối phó với cha tôi thế nào, củng đủ làm cho đứa gái yếu đúi nầy, trở nên mạnh mẻ tâm thần, mà nguyện với cao dày, để rửa oán trả thù cho cha tôi được rồi, mới là yên lòng thỏa dạ.
Bùi-khắc-Phú thấy cô Ngọc-Sương nĩ non than khóc và kể lể mấy lời rất đắng cay đau đớn, làm cho tướng giặc ấy nghe vào mà phãi sốt mặc bưng đầu, nhởm tai điếc ráy, có lúc củng phải nheo mày trợn mắt, có khi lại nhột ý mà gục đầu, rồi đứng sửng ngơ ngẩn vì đâu, nghỉ mà nửa buồn nửa thẹn.
Kế đó cô Ngọc Sương lại khóc nỉ non mà nói tiếp rằng:
Ôi đức thượng-đế kia ôi!! Hoàng-thiên thượng-đế là một đấng giữ mực công bình, cầm quyền báo ứng, xin chứng cho tôi là một gái mồ côi bạc phước, mất mẹ lìa cha, tôi không còn biết ai mà than vang cầu khẩn, tôi chỉ biết dâng một tấm lòng thành kĩnh mà khẩn bái phật trời đó thôi, nếu cái tiếng than vang khóc lóc của một đứa gái đào thơ liểu yếu nầy, may mà được cãm động đến lòng trời phật quỉ thần, thì xin chứng minh cho cha tôi là người hiền lương vô tội, mà phãi mắc chuyện oan ức thế nầy, và xin phò hộ cho cha tôi ra khỏi khám đường, cứu độ cho cha tôi, thoát vòng tai nạn.
Trời phật kia ôi! Đức thượng-đế kia ôi! cái oan ức nầy tôi xin gò chơn dậm đất, cất cổ kêu trời, đặng cầu khẫn cùng ngài một đều là: che chở người lành, mà trừng phạt đứa dữ ấy đi.
Cô Ngọc-Sương than khóc một hồi, rồi day lại nói với tướng giặc là Bùi-khắc Phú rằng:
— Bẩm quan-lớn, quan-lớn có lòng hạ cố đến kẻ liểu yếu đào thơ nầy mà tỏ sự hoạn nạn của cha tôi cho tôi hay, thật tôi rất đội ơn quan-lớn, nhưng cái tin buồn ấy làm cho tôi héo ruột bầm gan, mà phải động lòng bi lụy, khóc lóc nãy giờ, vậy e thất lể cùng đại quan, xin đại quan tha thứ.
Cái tiếng khóc than của cô Ngọc-Sương trước kia, thật rất thiết tha cay đắng, thỉnh thoản lọt vào lổ tai Bùi-khắc-Phú, khiến cho tướng giặc nầy đương đứng nheo mày trợn mắt, nhột ý thẹn lòng, dường như có vật chi cắn rức lương tâm, chích châm gan ruột, bổng nghe mấy lời của cô cám ơn sau đây, rất thanh nhả, rất diệu dàng, phúc chúc được mát lòng thấm dạ, và thấy cái sắc cô hiện ra rất xuê xoang kiều mị, tợ hồ có một cái điển lực mạnh mẻ phi thường, kéo ngay cặp mắt tướng giặc ấy lại, làm cho ngó sững lấy cô, không hề nháy mắt.
Lạ thay cho cái vẻ thiên kiều bách-mị của cô Ngọc-Sương, khiến cho tướng giặc nầy phải xúc động ngọn lửa dâm tình, nó phừng phực dấy lên, làm cho anh ta rối ruột mê hồn, điên hình dại dạng, rồi bước tới mỉn cười hí hởn, mà nói với cô Ngọc-Sương rằng:
— Cô ôi! xin cô chớ ngại, sự ở-nhà đến đây mà nói cho cô hay đó, là một điều nhỏ mọn, đáng gì mà cô phải cám ơn, vì tấm lòng quang niệm của ở-nhà rất triếu mến, rất thương yêu cô dẫu cho việc nguy-hiểm khó khăn thế nào, ở nhà củng chẳng nại khổ tứ lao với cô thay, huống hồ một chuyện nhỏ nhoi nầy, có chi mà gọi rằng cảm ơn cam nghỉa, còn sự cô khóc than đó là một sự tự nhiên, phụ tử tình thâm của cô đối với ông thân cô trong cơn hoạn nạn, mà cô phải động lòng ai bi thủy lụy đó thôi, chớ cô chưa có đều chi thất lễ với ở-nhà, mà phòng xin tha thứ.
Cô ôi! cô là một đóa hoa khôi, một trang tuyệt sắc, dầu cây cõ thấy cũng phải tươi cười, huống hồ người có khí huyết, có ái tình, ai mà không cãm động, ở-nhà nói thật với cô, từ khi ở-nhà được thấy cái vẻ nhan sắc xinh đẹp của cô đến nay, thì trong lòng vẫn cứ thương tưởng đến cô luôn luôn, mổi đêm cái hồn ở-nhà cứ lẻo đẻo chim bao, phưỡng phất ở một bên cô, làm cho ăn chẳng biết ngon, nằm không đặng ngủ, thế thì chẵng bao lâu đây, ở-nhà cũng phải chết điên về cái lòng ái-tình đối với cô đó
Cô ôi! vả lại ở-nhà là một bực quyền cao lộc trọng, phú quí vinh hoa, đến đâu mà người chẵng kiên oai, ai không nể mặt, nếu cô bằng lòng ưng thuận với ở-nhà, thì áo quần năm bảy sắc, mặc rất xuê xang, tôi tớ đôi ba con, hắn theo hầu hạ, đã làm được một vị nhứt phẩm phu nhơn rồi, thì ai mà chẵng tôn trọng cô là bà quan, và kêu gọi cô là bà lớn, thế chẵng là vinh diệu lắm sao, chẵng là sung sướng lắm sao? Nói rồi lại sè quạt phất phất quạt hơi, còn mắt thì châm châm ngó cô Ngọc-Sương trân trối.
Cô Ngọc-Sương nghe tướng giặc nói bấy nhiêu lời, thì hơi giận đã sùng sục trào gan, mắt lại rưng rưng hai hàng đổ lụy, rồi day lại đáp rằng:
— Bẫm quan lớn, xin quan lớn chớ nên lầm tưỡng như vậy, mà lạm dụng ái-tình cùng tôi, vì cha tôi đã hứa hôn với người ta, vậy thì tôi là một gái đã có chồng rồi, xin quan lớn đổi cái lòng thương tôi đó đi, để mà thương cho người khác.
Vả lại quan lớn là một bực cao sang, nếu quan lớn muốn dụng ái-tình, thì chẵng thiếu chi là kẻ hầu xinh gái đẹp, lựa là quan lớn phải nhọc lòng ép uổng gái có chồng nầy làm chi, mà làm cho tôi trên phải thất hiếu với cha, dưới phải thất trinh thất tiếc với chồng tôi kia nữa, tôi thật không dám nhận lãnh cái chức bà quan bà lớn ấy đâu, vì tôi nghĩ cho phận tôi không đủ tài đức xứng đáng, nếu tôi lạm dụng chức ấy, thì trước mặt người ta bẫm gởi dạ thưa, mà sau lưng họ lại chê cười nhạp báng, ấy vậy thì cái sự thương của quan lớn đó, là cái làm nhục cho tôi, chớ chẳng phải thật tình thương tưởng tôi đâu, xin quan lớn xét lại.
Tướng giặc nghe nói liền cười gượng ít tiếng và đáp rằng:
— Cô ơi! cô phải biết rằng, hôm nay ở nhà đã bổn thân đến đây, và đã ôm hết một tấm lòng hi-vọng nầy, mà để vào trên mình cô đó rồi, có lẽ nào lại rức bỏ tấm lòng hi-vọng ấy đi, mà trở về không, thì sao cho thỏa tình sở nguyện, vả lại tánh ở-nhà thuỡ nay không muốn cho ai nhiều lời nghịch ý lại hết, vậy xin cô hảy vị chút tình ở-nhà mà ưng thuận cho rồi, ở-nhà hứa với cô rằng: ở-nhà sẽ làm cho cô được mọi sự đẹp lòng khoái chí; nói rồi bước tới muốn nắm tay cô Ngọc-Sương.
Cô Ngọc-Sương thất kinh chạy phức qua phía kia, sắc mặt đổi liền, vừa rung vừa nói:
— Bẩm quan lớn, quan lớn đừng làm sự vi pháp, mà ỹ thế hiếp người, quan lớn làm như vậy rất sỉ nhục cho tôi lắm da, quan lớn vẫn là người biết lể nghi phép luật, mà làm chi theo cái thói đê tiện của đứa cường bạo tiễu nhơn, chẳng là mất cái thể diện quan lớn đi chăng?
Tướng giặc nghe mấy lời cô Ngọc-Sương sỉ nhục, thì con ma phong tình đã lần lần sụt xuống, mà thằng quỉ thế lực lại bực bực lừng lên, rồi lấy tay chỉ cây đao bên lưng và bước tới trợn mắt thạnh nộ mà nói rằng:
— Ngọc-Sương hởi mi, mi có biết cây hữu đao của ta đây lợi hại thế nào không?
Ta nói cho mi biết, ta chém quân giặc kia như chém rôm chém chuối, giết đứa nghịch kia, như giết lợn giết gà, nếu mi thuận tình, thì ta để cái mạng mi được hưỡng sự sung sướng trong cõi thế gia nầy, bằng nghịch ý, thì chớ trách rằng: cái lưỡi đao nầy nó rất tàn nhẩn vô tình với mi đó hữ.
Cô Ngọc-Sương tuy là một gái đào thơ liểu yếu, nhưng mà củng có một tánh khí cang thường, cơn bấy giờ trong lòng cô không còn một mãy gì trông mong thoát khỏi cái tay bức sách của tướng giặc, vì vậy trong trái tim cô đã nổi lên một trận bất bình, và một lòng tu ố, làm cho cô ngực nhãy phập phồng, tay run bây bẩy, cô không còn biết sợ sệt gươm đao, mà cũng không kiên gì cái oai thế hung hăng của tướng giặc, liền ngó nghinh tướng ấy rồi cười gằn một tiếng và nói rằng:
— Quan lớn chẳng cần gì phải nói, tôi đã biết chán cái oai thế đó rồi, cái oai thế của quan lớn chém người như chém chuối, giết chúng như giết gà, ai mà chẳng kiêng dè sợ sệt, cái oai của quan lớn đó, nhưng mà tôi thì rất vui lòng hứng chí, muốn cho quan lớn lấy cái khí phách anh hùng mà xuống tay cho tôi một lưởi dao đi, cho rồi cái đời một gái thân cô sức yếu nầy thì xong việc, để chi cho quan lớn phải nhọc lòng bức sách buộc ràng;
Quan lớn là một đứng anh hùng, dẩu có giết một gái yếu đuối nầy thì dể như trở tay, không chút gì là hao hơi mệt sức, như vậy các bực anh hùng hão hớn trong thiên hạ mới biết cái oanh danh của quan lớn rất mạnh mẽ, và cái thế lực quan lớn rất lẫy lừng, đành lòng nở dạ mà giết một gái thơ côi cúc nầy, chẵng thèm gớm mắt nhơn tay, nheo mày sẩu mặt. Từ đây những gái hồng nhan nhi nử, trong thiên hạ, thấy quan lớn đều rung en phát rét, mất vía kinh hồn, dường như thấy một vị Diêm chúa lai trần, thiên thần giáng thế, vậy củng đủ làm cho quan lớn hiển hích oai danh lắm mà.
Quan lớn nè, tôi tuy không muốn đầu ngón tay quan lớn đông đến mình tôi, nhưng mà tôi rất muốn cái lưỡi đao cũa quan lớn sấn ngang cổ tôi cho rãnh, quan lớn sợ chém tôi không chết sao? nếu quan lớn e rằng cái lưởi đao không trúng ngay yết hầu, thì tôi sẵn lòng ngữa cổ cho quan lớn chém, hay là quan lớn chê cái máu tôi dơ sao? cái mạch máu trong cổ tôi rất sạch sẻ tinh anh, rất tốt lành trinh bạch; không có chút chi ô uế lẩn lộn vào trong, mà làm cho nhơ bợn cái lưỡi đao của quan lớn đó đâu, quan lớn chém đi, chém đi.
Thuỡ nay từ bé chí lớn, tôi chưa từng biết cái khí vị gươm đao ra sao? vậy thì ngày nay tôi muốn nếm cái mùi nó thử coi; thử coi cho biết, nói rồi lấy vổ vổ trên cổ và kêu lớn lên rằng:
— Quan lớn hãy lại đây, lại đây mà chém phức tôi đi.
Lúc bấy giờ lại có một người đương đứng núp trong cánh cửa gần đó, lom lom ghé mắt theo kẹt cửa dòm ra, và lóng tai nghe thữ, xảy nghe những lời cô Ngọc-Sương nói với tướng giặc ấy rất khẵng khái hùng hào, từ nghiêm l(văn bản không rõ) chánh, thật là tấm lòng trinh liệt của cô, cứng như đá, vửng như đồng và cái khoa ngôn ngử của cô củng trơn như dầu, chảy như nước, cái dung nghi của cô rất nghiêm nghị, làm cho người đứng trong cửa, thấy mà phải cảm động tâm thần, cách điệu chí khí cô rất cang cường, làm cho tướng giặc kia cũng phải ngẩn ngơ hồn phách.
Thật rất đáng khen cho cô Ngọc-Sương, trong lúc bình thường vô sự, thì tánh nết cô rất mềm mỏng diệu dàng, mà gặp cơn bức trắc hiễm nguy, thì lòng dạ cô trở nên một người rất vửng bền cứng cỏi.
Thi rằng:
Trần biên Đại-tướng khéo thày lay,
Tiết liệt thuyền quyên ít kẻ tày.
Một kiếp dâm-ô thiên hạ ghét,
Ngàn thu trinh bạch đất trời hay.
Mưu thần chước quỉ ai khen đó,
Dạ sắt lòng son mới thấy đây.
Oai hiếp ép duyên, duyên chẳng khứng,
Treo gương thanh sữ vậy cùng ngay.
Cái tánh tình cô khẳn khái, cái cách điệu cô nghiêm trang, khiến cho đám nam tữ râu mày, thấy vậy cũng phãi thẹn lòng nể mặt.
Tướng giặc Bùi khắc-Phú nghe những lời cô Ngọc-Sương khích-báng, thì muốn tuốt gươm ra mà giết quách cho rồi, nhưng mà nghỉ cho một gái rất trinh liệt, rất khôn ngoan, lại có tánh tình khẳng khái, thì thỉnh thoãn cũng nức nỏm khen thầm, và cũng để lòng vì nể một ít. Song con ma tình dục nó đã hớp mất mãnh hồn lương tâm, khiến cho cái thói tà dâm của tướng giặc nầy, lại lừng lẩy nổi lên, rồi bước tới cười mơn, và đưa tay muốn ôm cô Ngọc-Sương mà hảm hiếp.
Nhưng cô Ngọc-Sương rất lẹ chơn lanh mắt, khi hai tay cũa tướng giặc vừa vói tới, thì cô đả tránh phức mà chạy qua phía kia, làm cho đụng ghế tuông bàn, cái thì ngã nghiên, cái thì té ngửa.
Cô Ngọc-Sương đỏ mặt tía tai, tay thì rung rung, chơn thì rão bước, rồi nói lớn lên rằng:
Quan lớn làm thế gì đó? tôi đả bảo chém phức tôi đi, tôi chẵng hề khi nào để cho ngón tay quan lớn động tới chéo áo tôi đâu, hãy chém tôi đi, hãy chém tôi đi.
Người đứng trong cánh cữa, khi ló ra, khi núp xuống, dòm thấy cái tình trạng đáng ghét đáng thương nầy, thì nóng nãy ruột gan, rồi trán đổ mồ hôi, cã và mình hừng hực như lữa, ngó đến cô Ngọc-Sương thì chắc lưỡi châu mày; ngó qua tướng giặc lại phùng gan trợn mắt.
Còn tướng giặc nầy lúc bây giờ chẵng khác gì đã mắt chứng điên, nhăn mày nhiếu mặt, hằm hằm sắc khí, như cọp nọ gặp chồn; lắp lẽm miếng ngon như mèo kia thấy chuột, liền dắc quạt vào lưng, rồi xăn tay vén áo, ngó cô Ngọc sương châm bẫm và nói rằng:
Đố cô thoát đâu cho đặng, cô hãy để cho ở-nhà hích cái mùi thơm tho trên gò má hồng nhan của cô một chút mà thôi; thì đủ cho ở-nhà vui lòng thõa dạ; ở-nhà hứa chắc với cô rằng: ở nhà không có vọng tưỡng đều chi khác nửa đâu mà cô phòng sợ, cô hãy đứng lại cho ta nếm thữ cái mùi thơm tho một chút với nào, nói rồi nhãy ngang qua bàn, vói tay chụp cô Ngọc-Sương mà ôm, chẵng dè vấp chơn té ngay xuống đất, lật đật lồm cồm chổi dậy rồi lại rược theo.
Cô Ngọc-Sương hoãn kinh, chạy vuột qua phía khác, vói tay lấy cái dỉa sẳn để trên ghế, liện ngay vào mặt tướng giặc một cái rất mạnh, cạnh dỉa tuông nhằm sống mủi, tức thì máu mũi chãy ra, làm cho tướng giặc nầy giận đổ thần hung, liền tuốt lưởi dao ra, vừa hươi lên mà chém xuống. Chẳng dè người đứng trong cữa nhãy phức ra, lẹ như chớp mắt, bắt cánh tay tướng giặc nầy một cái, tướng giặc ngó lại, thì cây gươm đã vào trong tay người ấy rồi.
Chú thích
- ▲ Vu sang là giấc chiêm bao thấy một vị thần nữ ở núi Vu sang; chỉ nghỉa là trai gái tình tự với nhau
- ▲ Đường đột, là xung pha vào, thình lình