Luân lý giáo khoa thư - Lớp Sơ đẳng/I/53
53. — Đối với các loài cầm-thú.
Chúng ta ở trong xã-hội, không những là người nọ nhờ người kia mà thôi, ta còn phải nhờ cả những giống súc-vật, như con trâu, con bò, con chó, con ngựa để giúp đỡ ta làm những việc nặng-nề khó nhọc. Con trâu, con bò giúp ta cày bừa ruộng đất, làm cho ta có thóc gạo mà ăn; con chó thì đêm hôm giữ nhà để cho ta được ăn ngon, ngủ yên; con ngựa thì để ta cưỡi đi đường xa cho khỏi nhọc mệt. Ấy là nói những giống rất cần cho việc làm ăn của ta. Còn như con lợn[1], con dê, con mèo, con gà, mỗi một con là lợi cho ta được một việc, con thì để ăn thịt, con thì trừ những giống làm thiệt hại cho ta. Như vậy thì con vật nào mà ta đã nuôi trong nhà là cũng có công với ta cả. Ta nên gìn-giữ, cho ăn, cho uống tử-tế, bắt làm-lụng cho có chừng mực, đừng đánh đập khổ-sở mà tội nghiệp.
Tiểu dẫn. — Trâu cày ruộng.
Vắt! vắt! brr!... kéo đi! Con trâu đầu cúi xuống, cổ giang ra, kéo cho lưỡi cày bẩy đất lên.
Con trâu cày ruộng.
Bác Nguyên đang đánh trâu cày, mình phơi nắng cháy đen, chân lội bùn quá đầu gối, mắt thì nắng chiếu vào nhấp-nháy luôn.
Vắt! vắt! đi! con trâu này!... Con trâu gắng sức cố giúp người cày đất lên, thì cây mạ cắm xuống, đến mùa sau người mới có thóc gạo mà ăn.
Con trâu cả ngày cứ phải cày như thế, không quản gì công-lao khó nhọc. Đến chiều tối, mỏi mệt, mũi thở phì-phì, lấy sừng đuổi lũ ruồi muỗi bám vào mình. Bấy giờ công việc xong, mới được về chuồng nghỉ.
Câu hỏi. — Trâu bò giúp ta được việc gì? — Ngựa giúp ta được việc gì? — Đối với loài vật, ta phải thế nào?
Cách-ngôn. — Chó giữ nhà, gà gáy sáng.
- ▲ heo