Trang:Conhandamluan.pdf/32

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
— 29 —

nước mà quên ơn ai, thời con cháu tuyệt-diệt. » Rồi quăng viên ngọc suống sông bảo rằng : Hà-Bá làm chứng. Trong bọn theo phò về đó, duy có Tử-Thôi nghe câu truyện đó, lấy làm buồn-bực, bỏ mà về nhà, cam chịu nghèo hèn đói khát, dệt chiếu đóng dầy nuôi mẹ già, một hôm mẹ bảo rằng: « Con theo phò vua 19 năm giời, dan-nan lao-khổ, cắt thịt vua ăn, sao chẳng vào chiều nhắc lại, đặng nhờ đôi ba đấu gạo, chẳng hơn chịu khổ thế này sao? » Tử-Thôi thưa: « Tôi thà chọn đời đóng dầy dệt chiếu, chớ chẳng dám tham công mà mong lộc của ông vua bạc đó ». Mẹ nói: « Con biết làm hiền-sĩ, ta lại không biết làm mẹ hiền-sĩ sao » Rồi 2 mẹ con đưa nhau vào rừng, cất lều trong khe núi Miên-Thượng ở. Sau Trùng-Nhĩ nhớ đến công, cho mời ra, ông không ra, sai đốt rừng để sợ mà ra, ông cũng không ra ; hai mẹ con chịu chết cháy với nhau trong rừng. Vua than khóc, sai lập miếu thờ, và cấm hết dân-dan năm nào cũng đến hôm đó là mồng 3 tháng 3 không được dùng lửa, ấy là Hàn-Thực-Tiết mà ta bắt trước theo Tầu đó.

34 — BÁ-LÝ-HỀ

Lý-Hề người nước ngu tự là Tỉnh-Bá, nhà nghèo-khó, 30 tuổi mới cưới vợ, sinh 1 con giai, ông học tài uyên-bác, song chửa gập thời. Vợ có khuyên chồng đi lập công-danh, nhà còn có một con gà là của cải, đem diết làm thịt, lại thiếu củi phải bẻ cửa và then ra đun, để làm tiệc đưa chồng. Lý-Hề bỏ nhà ra đi, trăm thảm nghìn sầu, qua Tề không ai hỏi tới, 40 tuổi còn đi ăn mày nơi đất Chất, gập được bạn nghèo tri-âm là Kiển-Thúc tìm một việc cho đi chăn châu, để lấy tiền chi-độ. Nhờ được nuôi châu khéo mà được làm gia-thần Vương-Tử-Thoát nước Châu. Sau nhờ bạn là Cung-Tri-Kì tiến lên vua Ngu làm quan Đại-Phu Đến khi sau, lại bị Tấn-Hầu sai đi phò dâu đám cưới qua Tần. Hề than rằng: « Ta ôm tài tế-thế mà không gặp đặng minh-chúa, mà chổ