quân-giới, nào có phải đó là cái kế tuyệt hay để mưu tính công cuộc độc-lập cho nước mình được đâu!
Một bữa nọ, tôi đến nhà Lương-khải-Siêu, trong lúc bút-đàm, có đem ý kiến ấy ra nói, Lương bảo tôi như vầy:
— « Cái kế-hoạch độc-lập của quý-quốc có ba đề-mục lớn. Một là thực-lực riêng ở trong nước các ông. Hai là nhờ hai tỉnh Quảng nước tôi cứu viện. Ba là nhờ sức cứu viện của Nhật.
« Hai tỉnh Quảng giúp chỉ là giúp dùm khí-giới. Mà Nhật có giúp cũng chỉ là giúp về mặt ngoại giao. Còn thì nhất thiết đều trông cậy ở thực-lực của quý-quốc mà thôi.
⁂
HÔ HÀO THANH-NIÊN SANG NHẬT CẦU HỌC
Lương-khải-Siêu nói tiếp:
« Thực-lực hệ trọng hơn hết, không gì cho bằng nhân-tài. Vậy thì tôi tính kế cho quý quốc bây giờ, trước hết ta hãy gắng công ra sức vun trồng nhân-tài. Hễ nhân-tài có đủ, thì chỉ đợi thời-cơ đưa đến là ta làm việc lớn được dễ dàng »
Tôi rất phục lời họ Lương nói phải lắm.
Trở về nhà trọ rồi tôi thao thức suy nghỉ cả đêm, không sao nhắm mắt ngủ được.
Dòm quanh thế-giới như rồng bay hỏ thét, như
