điện chớp mây tuôn, nhân tài có ngàn thử muôn thử, không có vẻ nào mà không mới lạ. Ngay đến một xó Đông-dương này, nước nhà mình so sánh đã đủ thua kém, người ta muôn phần, mình chẳng có một, còn nói Âu-Mỹ làm gì?
Bởi vậy nuôi dựng nhân-tài là việc cần kíp của mình, không đợi phải nói nữa. Song muốn nuôi dựng nhân-tài, ta phải làm sao bây giờ, vì cái thực-quyền giáo-dục nắm cả trong tay chánh-phủ Pháp bảo-hộ?
Dầu vậy mặc lòng, anh em chúng tôi còn đây, không lẽ nào chịu bó tay đợi chết cho đành. Giờ chỉ có cách là kêu gào bọn thiếu-niên trong nước tỉnh dậy, liều mình trốn ra nước ngoài học tập, như thế thì ta được tự-do mở mang trí khôn, mà nước nhà mới trông có nhân tài đẻ ra được nhiều.
Tôi bèn đặt ra bài văn cổ-động bà con trong nước giúp tiền cho thanh-niên qua Nhật cầu học. Bài này chỉ viết lơ thơ có mấy ngàn chữ, nhưng thật là một bài văn sinh-bình tôi lấy làm đắc-ý thứ nhất.
Là vì công việc tôi sắp đặt lo toan từ trước đến giờ, đều chuyên chú vào hiện-tượng trước mắt: đến sự mưu đồ sự nghiệp lâu dài bền vững cho nước nhà, thời chỉ có bài văn này thôi. Nếu như có hiệu quả, người nước ta du-học ngày thêm đông, nhân-tài ngày thêm nhiều, dân trí ngày thêm cao, thì không gì nước Nam ta không có cơ sống lại.
Nhưng thủ-đoạn ngưới ta áp bức nặng nề dữ
