cũng không được hòa-thuận với nhau. Tiền đã không có, người giỏi cũng không. Tôn thì chỉ thấy diễn-thuyết nhiều, phá-hoại được mà dựng-đặt không có tài. Đảng Nam nói muốn biệt-lập một nước Cộng-hòa lấy Sầm Xuân-Huyên 岑 春 煊 là tay cừu-địch cũ của Viên Thế-Khải làm tổng-thống, Đường Kế-Nghiêu làm phó tổng-thống.
Chính-phủ trung-ương thì nay hết sức để giữ lấy quyền chi-phối. Mới rồi khai-chiến với Đức-Áo là gây được một cơ-hội tốt, có thể nhờ đấy mà đạt tới mục-đích được.
Việc Tầu khai-chiến với Đức. — Nước Tầu khai-chiến với Đức-Áo ngày 14 tháng 8. Nhời khai-chiến của Tầu cũng như của Xiêm lấy cái cớ rằng nước Đức đã phạm nhiều điều tàn-ác giã-man, cả thế-giới văn-minh không thể dung được. Lại kể đến những việc người Đức sâm-phạm vào quyền trung-lập của nước Tầu, cùng việc âm-mưu khởi-phục đế-chế tháng trước để phá-hoại nền dân-chủ của nước Tầu, người Đức thực có một phần to vào đấy.
Từ khi khai-chiến, chính-phủ Tầu đương thương-thuyết với Đồng-minh để vay một món tiền nhớn mà kinh-doanh mọi việc trong nước, cùng tổ-chức lại quân-đội để phòng việc biến loạn về sau này.
Nước Nhật-bản. — Bài Thời-đàm này đã dài quá, không thể kể được tường về các việc bên Nhật-bản. Vả bên nước ấy trong thời-ký ta xét này cũng không có sẩy ra việc gì quan-trọng lắm, mà đáng thuật lại kỹ.
Bản-báo sau này sẽ có những bài chuyên-luận về tình-thế việc nội-chính của nước Nhật-bản cùng địa-vị nước ấy trong thế-giới bây giờ.
Việc trong nước.
Tuyên luật mới. — Trong nước thì trong tuần tháng bẩy có một việc quan-trọng nhất là việc tuyên-bố luật mới ở Kinh. Khi bấy giờ bài Thời-đàm chữ quốc-ngữ trong số thứ nhất là số tháng 7 đã in rồi, nên chưa kịp thuật đến việc ấy. chỉ có bài Thời-đàm chữ nho in sau mới kịp thêm vào được. Vậy nay muốn cho đủ xin ước-lược đầu-đuôi mấy nhời về việc ấy.
Ngày 14 tháng 7 quan Toàn-quyền tới Kinh. Viện Cơ-mật định ngày 16 (tức là ngày 28 tháng 5 năm Khải-định thứ 2), đúng 7 giờ dưỡi sáng tâu xin đặt đại-triều ở điện Thái-hòa để làm lễ tuyên-bố luật mới cho xứ Bắc-kỳ. Định ngày ấy Hoàng-thượng ra ngự, có đông đủ cả các quan tây nam đứng bài-liệt hai bên. Quí-quan thì có quan Toàn-quyền, quan Khâm-sứ Kinh, quan Thống-sứ Bắc-kỳ, quan Đông-dương tư-pháp tổng-trưởng, quan quản-lý phủ Toàn-quyền, v. v. Trong điện trước Hoàng-thượng ngồi có đặt một cái phượng-giá để một đạo dụ-chỉ. Khi kèn thổi, quan ràn, súng bắn đâu đấy rồi, hai viên Nội-các mở tờ dụ, quan Hình-bộ cầm lên đọc. Đọc đoạn quan Toàn-quyền diễn-thuyết một bài nói về tôn-chỉ việc cải-lương pháp-luật, nhời nghiêm-trang, giọng hùng-hồn, chẳng kém gì những bài đại diễn-thuyết của ngài khi trước. Trong Thời-đàm chữ nho kỳ trước đều có phụng-lục bài Thánh-Dụ cùng dịch nghĩa bài diễn-thuyết.
Lập Đại-học. — Kỳ sau bản-báo sẽ có bài bàn về trường Đại-học. Nay hẵng dịch tờ nghị-định quan Toàn-quyền ngày 8 tháng 7 năm 1917, đặt một tòa « Đại-học tổng-cục » (Direction