Trang:Nho giao 3.pdf/42

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

42
NHO-GIÁO


sứ đến tận nhà bàn hỏi, ông tấu đối điều gì cũng có bằng cứ rõ-ràng.

Những sách của Đổng trọng Thư làm ra về sau mất-mát đi, hiện nay có quyển Xuân-thu phồn-lộ và quyển Đổng-tử văn-tập truyền ở đời.

Xuân-thu phồn-lộ. — Sách Xuân-thu phồn-lộ 春 秋 繁 露 không phải là tên sách của Đổng trọng Thư đặt như thế. Theo Hán-thư thì ông làm nhiều sách, gọi là Ngọc-bôi, Phồn-lộ, Thanh-minh, Trúc-lâm v. v. hơn mười quyển. Những sách ấy về sau thất-lạc đi, đến đời Tùy, Đường, chư nho mới góp nhặt lại, gọi gồm tất cả là Xuân-thu phồn-lộ. Song xem sách ấy thấy nhiều đoạn là của người đời sau thêm vào. Tuy nhiên ta có thể xem đó mà nói là cái học của ông chủ ở sách Xuân-thu, lấy việc trị thiên-hạ làm cốt-yếu. Vì sách ấy nói về cái chủ-nghĩa tôn-quân quyền, chính danh phận, định thị phi. Từ đời Hán về sau, việc chính-trị ở nước Tàu và ở các nước theo văn-minh Tàu đều theo cái chủ-nghĩa ấy, mà các nhà học-giả thường cũng chuyên-chú cả về mặt ấy.

Đổng trọng Thư theo cái vi ý trong sách Xuân-thu, công-nhận cái quan-niệm thiên-nhân tương dữ, nghĩa là Trời và người