rồi bây giờ muốn biết cách bài-trí các tượng ở trong chùa thế nào là đúng qui-thức, thì tưởng nên chia nhà chùa ra làm bốn lớp như sau này: Điện thờ Phật, — nhà bái-đường ở trước điện thờ Phật, — nhà hành-lang ở hai bên chùa, — nhà tăng-đường hay nhà tổ.
A. — ĐIỆN THỜ PHẬT
Chùa nào ở trước chính điện cũng có ba cửa Tam-quan làm rộng lớn, tầng trên thường để làm gác chuông. Tam quan 三 觀 nghĩa là ba điều xem-xét cho rõ trong đạo Phật. Ba điều ấy là không-quan 空 觀, dả-quan 假 觀 và trung-quan 中 觀. Không-quan là xét sự vật gì cũng không có thực tính và thực tướng, tức là cái gì cũng không cả; dả-quan là xét đủ hết cả chư pháp đều biến hóa vô thường, tức là dả cả; trung-quan là xét theo cái lẽ không phải là không và không phải là dả, trung chính ở giữa có cả không và dả, đó là chỗ yếu-trọng ở con đường vào cửa Phật. Bởi vậy người ta mới làm ba cái cửa để biểu-thị ba cái lẽ chân thực ấy.
Khi đã vào trong chùa, thì chỗ cần xem nhất là điện thờ Phật. Cách bài-trí các tượng ở trong chùa rất có ý-nghĩa: lớp trên cùng ở trong xa, thờ hết thảy chư Phật; lớp dưới ở giữa điện thờ Phật và Bồ-tát chủ việc tiếp-dẫn chúng sinh về Cực-lạc; lớp thứ ba thờ Phật và Bồ-tát chủ việc giáo-hóa chúng sinh ở cõi Sa-bà, là cõi thế-giới ta ở đây; lớp thứ tư thờ Phật Thích-ca mới giáng sinh ra ở đời và hai vị Thiên-vương làm chủ-tể trên cõi trời; các lớp ngoài nữa thờ bốn vị Thiên-vương và Thiên-thần chủ việc hộ-trì Phật pháp. Theo cái ý-nghĩa ấy, thì ở trong điện thờ Phật phải có bốn lớp hay là sáu lớp kể từ trong cùng điện ra đến ngoài bái-đường.
a) Tượng tam-thế. Lớp trên cùng tột, ở chỗ giáp vách gần nóc chùa, có ba pho tượng nhỏ để ngang một dãy, khuôn khổ bằng nhau, hình dáng giống nhau, gọi là tượng Tam-thế 三 世. Tam-thế là nói tổng-hợp hết thảy chư Phật ở đời quá-khứ, đời hiện-tại và đời vị-lai, tức là trỏ chung các cõi Phật trong thời-gian, cho nên để chỗ rất cao mãi trong xa.
