Trang:Phat giao triet hoc.pdf/73

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

giáo hai anh em xướng đạo phép du-già (Yôga) tức là phép minh tưởng để cầu được thần lực bí mật, mà tìm cách giải thoát.

Chủ quan luận nầy về các đời sau, đến thời Hộ Pháp và Giới Hiền, thành ra duy tâm luận, mà nhận thức luận trở nên phiền toái quá lẽ. Môn đồ của Hộ Pháp khuynh hướng về đa nguyên duy thức (pluralisme) và đối với chủ quan luận họ chủ trương cực đoan duy tâm luận (idéalisme absolu), mà khai sáng ra tuyệt đối thật tại luận (réalisme). Bề trong vẫn còn nhị nguyên luận, tức là dung nạp phiếm thần luận.

Lại còn có môn đồ của Long Thọ, về phái Đề Bà cực đoan chủ trương rằng nhứt thiết điều gì cũng không thể nhận thức được. Nối dõi theo thuyết nầy có Thanh Biện và Trí Quang chủ trương không luận. Phái nầy tức là phái đối trĩ với phái hữu bộ của hai ông Hộ Pháp và Giới Hiền. Đại thừa phật giáo, với

71