Trang:Phe binh Nho giao Tran Trong Kim.pdf/67

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
65
PHE BINH NHO GIAO

Nhân khi phê bình «Nho-giáo», tôi muốn bày tỏ ý kiến của tôi đối với sự nhận định cái vũ-trụ-quan của Khổng-tử nữa.

Cái ý-kiến ấy khác hẳn ý-kiến của tác-giả « Nho-giáo » và của hết thảy Tiên nho từ trước đến giờ.

Trong cuốn «Nho-giáo», nhất là cái phần mà tác-giả đặt tên là «Hình-nhi thượng học» đã có nhiều đoạn nói rất quyết đoán về cái quan-niệm của Khổng-tử đối với trời và quỷ-thần.

Trang 89, dưới cái tiểu đề « Thái cực và sự biến hóa của thiên lý »...

« Đối với cuộc tạo-hóa, thì Khổng-phu-tử theo cái tư-tưởng đời trước cho rằng lúc đầu ở trong vũ trụ chỉ có cái lý vô-cực, tức là đời hôn-mang mờ mịt không rõ gì cả. Lý Vô cực ấy tức là lý Thái-cực rất linh-diệu, rất cường kiện. Nhưng Thái cực huyền-bí không thể hiểu rõ được cái chân-tính, ẩn-khuất không thể hiện rõ được cái chân tướng. Thái-cực có lúc tĩnh lúc động mới phân ra âm và dương, âm-dương biến hóa sinh ra trời đất và muôn vật.

Trang 116, dưới cái tiểu đề « quỉ-thần »:

« Khổng-tử đã tin có trời, có thiên-mệnh, tất là tin có quỉ thần. Quỉ-thần là khí thiêng liêng ở trong trời đất, tuy mắt ta không trông thấy, tai ta không nghe thấy, nhưng vẫn thể