đứng riêng ra, không hiệp lại trong tay một người nào.
Đây là nói sơ lược mà thôi, muốn hiểu kỹ cái chánh-thể dân-trị thì phải học chuyên-môn mới được.
Xem vậy thì biết dân-trị tức là pháp-trị (lấy phép mà trị người) vì rằng quyền lợi và bổn-phân của mọi người trong nước đều có pháp-luật chỉ định rõ ràng, không khác gì là đã có đường gạch sẵn, cứ trong đường ấy mà đi tự do, muốn bước tới bao nhiêu cũng không ai ngăn trở, chỉ trừ khi nào xâm lấn đến quyền lợi của người khác thì không được, vì đối với pháp-luật thì mọi người đều bình-đẳng, không có ai là quan ai là dân cả.
⁂
So sánh hai cái chủ-nghĩa quân-trị và dân-trị, thì ta thấy cái chủ-nghĩa dân-tri hay hơn cái chủ-nghĩa quân trị nhiều lắm. Lấy theo ý riêng của một người hay là của một triều-đình mà trị một nước, thì cái nước ấy không khác nào một đàn dê được no ấm vui vẻ hay là phải đói rét khổ sở chỉ tùy theo lòng của người chăn dê; còn như theo cái chủ-nghĩa dân-trị, thì tự quốc-dân lập ra hiến-pháp luật-lệ, đặt ra các cơ-quan đễ lo việc chung cả nước, lòng quốc-dân muốn thế nào thì làm thế ấy; dẫu không có người tài giỏi làm cho hay lắm, cũng không đến nỗi phải đè đầu khốn nạn làm tôi mọi một nhà một họ nào.
Xét lịch-sử xưa nay, dân nào khôn ngoan biết lo tự-cường tự-lập, mưu lấy sự lợi ích chung của mình, thì càng ngày càng bước tới con đường vui vẻ, còn dân
