Trang:Quoc van trich diem 1930.pdf/234

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này cần phải được hiệu đính.
214
VĂN XUÔI KIM

học; trong bụng người chí-sĩ chứa cái khí-liệt; trong bụng người tiết-phụ chứa cái trinh-tiết; trong bụng người đạt-nhân chứa cái thanh cao, tình-hình cũng như thế.

Các cái chứa ở trong cùng với các vật ở bên ngoài lại thường thường ganh nhau, lấy khỏe, yếu, liền, đứt làm thua được, có giống như thế-lực hai quân trên mặt thành. Nếu cái ngoài khỏe, cái trong yếu, thời cái ngoài được, cho nên thấy vật ngoài mà phải thèm. Cái ngoài thường đến luôn luôn mà cái trong sơ phòng thời cái trong thua, cho nên thấy vật ngoài mà vẫn thèm. Xem chống với bên ngoài được hay thua, thời lượng biết sức cái chứa trong bụng khỏe hay yếu, liền hay đứt. Nay có người cho cái áo vải mà không lấy, cho cái áo gấm mà lấy, thời lượng biết sức cái chứa trong bụng người ấy chống được cái áo vải, cái áo gấm đến thời phải thua. Có người cho làm bang-tá mà không làm, cho làm hiệp-tá mà làm, thời lượng biết cái sức chứa trong bụng người ấy chống được cái bang-tá, cái hiệp-tá đến mà phải thua; có người hôm trước, cho cái giấy năm đồng mà không cầm, cách hôm nữa cho cái giấy năm đồng mà cầm, thời lượng biết sức cái chứa bụng người ấy tương địch với năm đồng, mà quân chứa không gan, cho nên thành bụng phá. Bên Tàu có câu hát rằng: « 使 君 自 有 婦。羅 敷 自 有 夫。Sứ-quân tự hữu-phụ, La-phu tự hữu phu » là của người con gái hái dâu là nàng La-Phu để cự tuyệt ông vua nước Triệu. Bên ta có câu hát rằng: « Thằng Bần có cái quạt mo, phú-ông xin đổi năm bò chín trâu, Bần rằng Bần chẳng lấy trâu. » Xem hai câu hát đó, thằng Bần không thấy lắm trâu bò mà ham, cũng không phải lấy quạt mo làm quý. Nàng La-Phu không coi sự lấy vua làm quý, cũng không phải lấy hái dâu làm sang. Chỉ là trong bụng có cái chứa. Lại xem lời ông Mạnh-tử luận bụng dạ các ông