Trang:Su Ky Tu Ma Thien 1944.pdf/31

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

năm Đế, các nhà Nho cũng ngờ là không đúng. Như vậy, chuyện đó tựa hồ khó lòng mà xét, mà tin được! Thế nhưng cứ những nơi ngày thường có đi tới, thì những điều được thấy, được nghe, chẳng những hợp với Thượng Thư, mà cũng không sai mấy với sách vở của Trăm-Nhà nữa. Vậy ta không thể nhất khái chỉ cho Thượng-Thư là đúng, mà ngờ các sách khác là không hẳn được! Nay hãy thử bàn sách vở của Trăm Nhà: Ví dụ như thuyết « đức cùng họ các Đế », ngay Xuân-Thu và Quốc-Ngữ (hai bộ sách của nhà Nho), cũng nói tới rất rõ. Mà bất-tất xét kỹ đến ý-nghĩa đó nữa, cứ những sự tích cùng phong-tục, giáo-hóa còn truyền lại ở miệng các bậc già-cả, cũng là chắc chắn đáng tin. Ở bộ Thượng-Thư, đời trước Nghiêu, Thuấn tuy thiếu, sót không còn song linh tinh thấy chép ở sách vở Trăm-Nhà nhiều lắm. Đại-ước thì phi người có ý-nghĩ sáng-suốt, sẽ không thể phân biệt được chỗ nào là đúng, chỗ nào là bịa mà chọn nữa, Đến như phường nông thấy, ít nghe, thì phi bạ sao tin vậy, tất xếp xó bỏ đó mà thôi! Ấy, đại-ý người viết là thế!...

29