Lời phụ bàn của kẻ dịch
Trong các món gọi là khoa học ngày nay, có lẽ Toán-học và Sử-học là hai tòa nhà được xây móng đổ nền sớm nhất. Thế nhưng trái hẳn với Toán-học, có một chân-lý tuyệt-đối, chân-lý ở Sử-học lại rất là mỏng-mảnh. Mỏng-mảnh đến nỗi có người bạo miệng dám bảo Sử-học chỉ đáng tên là một nghệ-thuật mà thôi!
Sở-dĩ thế là vì sao? Là vì các tài-liệu của Sử-học nguyên là một mớ « lẫn-lộn vàng, thau »! Sự lựa-lọc vàng, thau trong đó thực là một chuyện có trăm-nghìn khó! Nó khó đến nỗi các nhà Sử-học đến hiện-kim đã định ra phương-pháp hẳn-hoi, đã dậy chúng ta nên như thế nào trong lúc sưu-tầm và đối-khám tài-liệu, vậy mà không phải ai ai cũng sáng-suốt, cũng cẩn-thận, đủ sức để theo những lời chỉ-bảo ấy cho có kết quả. Ví-dụ như gần đây ở ta có nổi lên cái phong-trào lịch-sử, những sách thuộc về loại ấy soạn ra vô-số, vậy mà phần nhiều đều là những cuốn làm cho người đọc phải đỏ mặt! Tôi phải đỏ mặt khi đọc những cuốn sử mà người viết hình như hoàn-toàn không có một chút thường-thức về
