Trang:Tap dien thuyet cua Phan Boi Chau.pdf/11

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
Bài diễn-thuyết tại trường
Đồng-Khánh Hué.

Thưa các chị em thanh-niên học-sinh ta,

Nữ-đồng-bào ta thiệt là một phẩm rất cao-quý trong loài người mà thứ nhất là một phẩm rất cao-quý trong dân nước ta. Nào ngờ từ bao-giờ tới bây-giờ, vì ai bày đặt vì ai xui khiến, để cho nữ-đồng-bào ta hóa ra một hạng rất ty-tiện ở trong loài người, mà lại thứ nhất là một hạng rất ty-tiện ở trong dân nước ta! Chẳng những việc nhà-nước không ai hỏi tới chị em, việc xả-hội cũng không ai bàn tới chị em, mà thậm-chí những việc rất thân-thiết như gia-đình và cá-nhân, cũng không ai kể công tới các chị em!

Chao ôi! Trời ôi! các chị em chẳng phải là cũng tai tỏ mắt sáng, có đầu óc, có chân tay, đủ khí-phách loài người, đủ tâm-huyết loài người đó ru? Lấy sinh-lý học mà suy ra, các cớ-quan về đường cảm-giác và đường tác-dụng, con trai với con gái có khác gì nhau đâu? mà cớ sao thói hủ gia-đình thuở xưa, nết hủ xả-hội ngày nay, chỉ những trọng con trai mà khinh con gái? Tôi thường nghe có lời tục-ngữ nói rằng: « Trăm gái không bằng một cái trai » lại thường nghe luật cổ có câu rằng: « Nhứt nam viết hữu, thập nữ viết vô », nghĩa là sinh một con trai là đủ, dầu chỉ sinh mười con gái cũng thừa; tôi tưởng rằng ở trong đạo làm người có lẻ nào mà điên-đảo đảo-điên như thế? Giời kia là cha, đất kia là mẹ, người ta ở trong vùng giời đất, ai nấy cũng là một vị đồng-bào. Huống chi trong một lòng mẹ nước Việt-nam sinh ra, ai nấy chẳng là một người con quí-báu, vẩn là đáng gọi chị vẩn là đáng gọi em, vẩn là đáng gọi cô, gì, thím, mự. Nếu không có những món người ấy, lấy gì mà đủ 25 triệu đồng-bào; trong 25 triệu đồng-bào ta nếu không có các chị em, thì 25 triệu đồng-bào ta sau nầy ắt phải tuyệt-diệt. Ôi! thế thì cái thân-phận các chị em biết bao nhiêu là cao-quý, cái công-đức các chị em biết bao nhiêu là sâu dày;