thành quốc-dân ưu đẵng; thời cái mục đích người ta vào học cũng tất phải ở nơi, làm một người quốc-dân ưu đẳng; vì có một cái lý-do rất phải, tôi xin giải thích cho anh em nghe: phàm một nước đã có lịch sử một nước, thời tất phải có chính trị một nước, có chính trị một nước mới hay có giáo-dục một nước. Nước ta vài nghìn năm trở lại, quen nết dã man theo đường dan lậu chính trị đã không ra gì, còn nói gì đến giáo-dục nữa. Gọi rằng giáo dục chẳng qua là một đường khoa cử văn tự đó thôi; Không có thương học nên thương-nghiệp hư, không có công học nên công nghiệp hỏng, không có y-học nên nhân dân không biết đường vệ-sinh, không có nông-lâm học nên nhân dân không biết đường khai khẩn, mở mang, không có pháp luật học nên nhân dân không biết dử quyền lợi, đến phải vì ngu thành yếu, vì nhát thành nghèo, đã yếu lại nghèo nước mới không nên nước. Đọc đến lịch sử hai nghìn năm mới biết rằng một cái lịch sử không chính trị không giáo-dục.
Từ nước Đại-pháp bảo hộ cho đến nay xét sự nhân dân nước ta có 25 triệu, thật đủ làm một dân tộc ở Đông-phương; xét cái cớ suy nhược đến thế nầy là vì giáo dục hủ bại nào phải dân tộc bất lương đâu. Nếu giáo-dục có ngày hoàn toàn thời dân tộc chắc là hay tự chấn. Chính-phủ bảo-hộ lúc bấy giờ muốn tỏ rỏ cái tình thần chơn văn minh, khiến cho cái thức đáng với cái đại-danh, chắc là phải sẳn lòng lo tính, vì dân tộc nước ta gầy nên một nước việt-Nam mới. Nên phải bắt tay mở mang đường giáo dục lần lần cải lương cái học chính hủ bại ngày xưa, nghỉ đễ nhắc cao cái trình độ quốc-dân ta cho vừa hợp với sự nhu cầu trong thế-kỹ thứ 20 nầy. Bắc đầu thời dựng ra sơ đẵng học đường, sau lại có trung đẵng học đường, kế thời cao đẵng học đường, toan cho trình độ dân mổi ngày một cao thêm, cứ như thế thời chắc nay mai cũng có Đại-học đường xuất hiện; là tưởng rằng thâm ý chính-phủ muốn tạo thành quốc-dân ưu đẳng cho nước ta, rồi sẽ lấy nhân tàị nước ta mà chỉnh đốn sự nghiệp nước ta,
