hoang, thì 2 năm đầu, là chỉ ăn vốn của mình để mà bạt bờ dãy cỏ, từ năm thứ 3 trở đi, mới có lúa, nhưng thường có năm vì ruộng mới mà hay mất mùa, vả lại còn để cho họ gỡ lại cái vốn cũ, và để ăn tiêu, thì tha thuế cho họ cũng là phải.
c/ Cấp vốn. — Nông-dân ứng mộ đi vào, thì cũng chỉ có sức làm mà thôi, chứ không có vốn làm, cho nên cần phải nhờ Chính-phủ cấp vốn cho, hay hoặc là một cơ-quan tài-chính nào — thí dụ như nhà ngân-hàng — cấp cho, mà Chính-phủ đứng bảo-lĩnh, nhưng chỉ nên lấy lợi-tức rõ nhẹ, đồng niên chỉ từ 6 cho đến 10 phân là cùng.
Vốn họ cần-dùng, thì chắc mỗi một xuất ruộng 5 mẫu này, tức là một gia-đình, phải đến 300 đồng bạc, mà hạn từ 3 năm trở đi mới phải trả. Vì ta phải biết cho họ rằng: ngay mùa đầu mà có được mùa ra chăng nữa, thì người nông-dân cũng chẳng có thế gì trả bớt được số vốn đã vay, là bởi mùa đầu có được cũng chẳng có bao nhiêu, bất quá chỉ đủ gạo ăn đến mùa sau và để thóc giống đến mùa sau mà thôi; năm thứ hai trở đi, thì mới là đủ được. Rồi thì số lợi-tức mỗi ngày một khá, thì từ năm thứ ba trở đi, mới trả nỗi được nợ. Vậy Chính-phủ hay là cơ-quan tài-chính nào cho họ vay, thì cũng phải để đến bấy giờ mới đòi được.
Cách trả nợ như thế nào là phải? Tất là phải cho họ trả góp, mà cần nhất là không để cho số lãi nhiều hơn số vốn, như cái lối của mấy ông chủ nợ « cắt cổ » vẫn cho vay, thì nông-dân khổ, chỉ lo trả lãi cũng đủ chết. Tính ra mỗi mẫu ruộng của họ mới vỡ, tốt lắm thì mỗi năm được 80 đồng bạc tiền nhập-khoản bằng lúa, mà phí tổn mất từ độ 15$ hay 20$ vậy còn được lời là 60$, thế thì trong 5 mẫu sẽ được: 60$X5 = 300 $, song ta chỉ bỏ xuống 200$ cho khỏi là quá. Vậy thì từ năm thứ ba, trong số lợi-tức 200$ mỗi năm đó, người cho vay có thể lấy một nửa là 100$, nếu như khoản tiền vay là 300$, mà tính lãi lên nữa là 600$, thì từ cuối năm thứ ba đến cuối năm thứ tám, nghĩa là 6 năm, thì người nông-dân trả hết nợ.
Còn như nói đến cái đồ bảo lĩnh, thì tiếng rằng có hẹn như
