Trang:Tuyet hong le su.pdf/8

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

Mộng-Hà là người si. Lê-Ảnh là người si. Trẩm-Á cũng là người si, tôi chưa chắc đã không si, biết là si mà cứ si, cười người ta si mà cứ muốn cho mình đừng si, thế lại là si nữa, nghĩ cho kỹ, tôi cứ muốn chừa cái si không bằng người ta cứ si lại còn hơn.

Người tài-nhân làm sách, đem máu và nước mắt hòa lẫn mực mà viết ra, không thế thì không hay, xem không thấy vui mà chỉ thấy buồn, nhưng có cái văn tán-tụng công-đức, thì tả ra được bao nhiêu cái tính-tình, mông-mênh trời đất, biết ai là khách tri-âm. chỉ còn ngòi bút là biết nhau đến sự chua cay ngon ngọt mà thôi. Vậy những người tài-nhân không giám hà-tiện những giọt lệ giọt máu mà làm những văn này, quyển Ngọc-lệ-hồn đã tốn biết bao nhiêu huyết lệ, mà quyển Lệ-sử lại tốn biết chừng nào, nhưng cũng không nên tiếc làm gì, không nên thương làm gì, nghìn năm văn vẫn hay còn, thì cái huyết-lệ cũng không bao giờ mất được.

Xưa nay bàn chữ tính-tình. thường hay cho tình đi đằng tình, tính đi đằng tính, nhưng ý kiến riêng của tôi thì cho rằng tính mà chính tức là tình, tình mà bất-chính thì tức là dục như chuyện nào nói cái tình chính đính, tức là tác giả nói chữ tình. Tôi thường đề quyển Ngọc-lệ-hồn rằng:

Chữ tình chữ dục bể xa trời,
Giấc mộng mơ hồ chớ nhận sai;
Văn quyển Ngọc-lê lời chính-giác,
Bể tình chuông đã giọt vang tai.
Trăm năm lòng dục đầy vơi.
Văn-chương gọi tỉnh hồn người trầm-luân.

Xưa đã có câu thơ chê Bạch-thái-phó rằng: « Để dành nước mắt khóc Thương-sinh. » Than ôi! Thương sinh đã bị người cười chán rồi còn khóc gì nữa, nhưng văn của Từ Trẩm-Á, biết đâu không phải là đem cái bụng liên-tài mà gửi vào câu mỹ-nhân phương-thảo chăng?

TRẦN-BỐC-HUÂN.