Bước tới nội dung

Trang:Vuong Duong Minh.pdf/392

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

tịnh gặp nhau. (Trả lời Lục Trừng. Truyền Tập Lục, thượng.)

Tới cái mức động tịnh gặp nhau ấy, thời lý với tính hỗn đồng. Chỉ về lý ngưng tụ, thời gọi rằng tính 以 其 理 凝 聚 而 言 則 謂 之 性 (Thơ trả lời La Khâm Thuận. Truyền Tập Lục, trung)

Cho nên cái lý ở trong cái tính mà ra. Trong thiên hạ không có cái lý gì ngoài cái tính, 天 下 無 性 外 之 理 (Cùng thơ cho La Khâm Thuận) Vì thế mà sách Mạnh Tử, chương « Tận Tâm » nói: « Hết cái tâm thời biết cái tính. Biết cái tính ắt là biết trời. » (Vương Dương Minh dẫn ra trong thơ trả lời Vương Hổ Cốc 王 虎 谷: Văn Lục.)

Bởi lý là tính, cho nên phàm sinh ra, trời phú cho cái tính, thời tự nhiên biết lý. Sách Luận Ngữ nói: « Sinh ra mà biết, là nói về sự biết cái nghĩa, cái lý. Còn đến như lễ, nhạc, danh, vật, cổ kim sự biến, tất phải chờ có học mà rồi sau mới biết, mới nghiệm được sự thật trong hành sự. »

393