cây lạ mà ở bản-xứ không hề trông thấy bao giờ.
Thứ cây này lấy giống ở xứ thuộc-địa nước Pháp, là xứ Réunion, tức là cây cà-phê. Giồng cà-phê thì phải biết cách, lại phải bón sới rất cẩn-thận; nhất là phải trừ những loài sâu-bọ. Đất giồng cà-phê thì cần phải bón sới, mà xứ Bắc-kỳ này vốn đất xấu, cho nên lại càng phải bón phân. Vì thế các điền-chủ Đại-pháp phải khai phá những đồng cỏ thành ra những cánh đồng để chăn nuôi các loài gia-súc mà lấy phân bón đất. Những nơi thung-lũng bùn lầy ở dưới khe núi thì làm thành ra những ruộng lúa cho người bản-xứ cùng là người Mường. Café là một thứ mà người Âu-châu tiêu-thụ nhiều lắm. Hàng năm, bản-xứ tải ca-fé sang Đại-pháp rất nhiều. Café đem pha với nước sôi, thành ra một vị để uống rất ngon và rất bổ.
Người bản-xứ, nay lắm người đã dùng café. Một ngày kia, người bản-xứ giồng café cũng
