Vấn đề phụ nữ/II

by Phan Bội Châu

II. — Nữ-Quyền

Xưa nay đàn-bà con-gái ta, buồng-the bếp-núc, ngoài ra có biết đâu là trời đất; áo quần, cơm rượu, ngoài ra không biết gì là nước-non. Kìa vợ dân cày, kìa con kẻ khó, lủi-thủi ở chốn bùn-lầy, lao-xao ở nơi chợ-búa, thì-giờ họ quá ít, mà trí-thức họ quá nghèo, vẫn không đáng gì trách đến họ, chỉ trách ở những hạng dựa lưng vào cha mẹ mà sẵn lốt phong-lưu, nương bóng ở ông chồng mà chia nền phú-quí, mà thì-giờ họ chỉ hao-tổn về tứ-sắc, tài-bàn, cuộc chơi nhà hát, trí-thức họ chỉ chăm vào dồi-mài son phấn, trau-chuốt vòng kiềng. Hỏi địa-vị họ ra thế nào, không bao giờ họ nhắc tới. To tăm, rộng tiếng, chẳng qua là nạt-dọa mấy đứa bần-cùng, búng má, trề môi, chẳng qua là kiêu-ngạo mấy người cực-khổ. Cách đàn-bà con-gái nước ta như thế, có gì là nhân-cách nữa đâu! Nhưng có một việc rất quái-gở lạ-lùng, gần đây mới xuất-hiện! Cuối thế-kỷ thứ XIX, đầu thế-kỷ thứ XX, làn sóng văn-minh ở Âu, Mỹ đẩy ít nhiều bọt-bèo vào Đông-Á, thình-lình mà hai chữ « Nữ-Quyền » mới nảy ra ở trên mấy tờ báo, nhân thấp-thoáng ở bên tai các cô, các chị cũng có hai chữ « Nữ-Quyền ». Hỏi nghĩa hai chữ « Nữ-Quyền » là làm sao, thời cũng biết trả lời rằng: « Nghĩa là quyền của đàn-bà con-gái mình ». Hỏi quyền người đàn-bà con-gái là làm sao. Chắc không ai trả lời cho đúng đuợc!

Theo ở trên mặt chữ mà nói, « Nữ-Quyền » nghĩa là quyền người đàn-bà con-gái cũng như « Nam-Quyền » nghĩa là quyền người con trai, nhưng xét cho đến gốc chân-lý, thăm cho đến nguồn triết-học, thời «Nữ-Quyền», với «Nam-Quyền» tất cả thu-nạp vào trong hai chữ « Nhân-Quyền ». « Nhân-Quyền » nghĩa là quyền của người mà cũng là quyền làm người. Rằng quyền của người, tức là cái quyền đó, hễ người thời đáng được. Rằng quyền làm người tức là đã một con người, tất có quyền được làm con người mà không phải là làm trâu làm ngựa. Con trai là người, con gái cũng là người, ở trong chữ quyền-người đã bao-bọc cả trai với gái, không cần phải phân-biệt Nam-Quyền, Nữ-Quyền. Nếu phân-biệt Nam-Quyền, Nữ-Quyền cũng là dư. Nhưng chỉ vì từ tệ hại quân-chủ chuyên-chế phát-sinh ra, mà cái học-thuyết « Tam-cương » làm tai-hại cho một số người rất nhiều, mất trót hết quyền người, xem như hình không khác gì trâu ngựa. Xưa nay ở trong chữ nho thường có hai chữ liền nhau là hai chữ « Quyền-cương » Bây giờ theo như nghĩa tam-cương thời được có quyền người, thứ nhứt là vua, thứ nhì là cha, thứ ba là chồng, còn ngoài nữa tất cả là vô-quyền. Nhưng ở trong những món vô-quyền đó, thời con trai còn được làm cha làm chồng, mà đối với đàn-bà con-gái, họ được có quyền đặc-biệt; quyền vua, quyền cha đã nặng, mà quyền trai cũng chẳng kém gì, vì đó mà tội tình nhất ở trong loài người, tức là đàn-bà con-gái. Kể như câu nói: « Nữ nhân tam tòng », tức là « Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử », thích nghĩa cho kỹ, thời tòng là theo, tòng là phục-tòng, tòng là tùy-tòng. Trót một đời con-gái, khi ở trong nhà thời phải cắm đầu mà theo cha mẹ, khi đã có chồng thời phải co cổ mà theo chồng, tới khi chồng chết phải bưng tai gài mắt theo con, thế thời suốt một đời người từ khi lọt lòng cho đến khi chết chôn, chỉ có một cái « theo », không khác gì con trâu cày cứ theo chủ ruộng, không khác gì con chó săn cứ theo chủ nuôi! Thế thiệt trái đạo, vô lý quá chừng, mà quái-gở cho những món hủ-lậu, những món gian-tà, họ lại tô-vẽ ra những câu sách vở làm-thàm, họ muốn cho con-gái đàn-bà trót một đời ở trong vòng áp-chế! Kỳ-thiệt, chân-chính thánh-hiền có bảo dạy như thế đâu? Chữ « tam cương » không bao giờ ông Khổng-Tử nói ra; ngài chỉ nói rằng: « Phu phu, phụ phụ », nghĩa là: vợ với chồng nghĩa-vụ in như nhau, chồng có nghĩa-vụ làm chồng, vợ có nghĩa-vụ làm vợ, Ngài lại có câu nói rằng: « Phu bất phu, phụ bất phụ », nghĩa là chồng không làm nên chồng, thì vợ cũng không làm nên vợ. Ngài lại có câu nói rằng: « Thê giả tề dã », thê nghĩa là vợ, tề nghĩa là tày, vợ vốn cân-tày với chồng. Lại có câu nói rằng « Phu thê tương kính như tân », nghĩa là hai vợ chồng kính-trọng nhau như hai người khách. Than ôi! những câu nói tự miệng người trai phun ra mà không binh riêng về phe trai! Chỉ có bấy nhiêu lời mà thôi, nên nỗi quyền trai càng ngày càng nặng, mà gái thời không một tý gì quyền. Đạo người đến thế đã cực-điểm bất-bình! Các nhà triết-học ở Âu-Châu, Mỹ-Châu đau-đớn cái nỗi bất-bình nầy, mà hai chữ nữ-quyền mới gần vài trăm năm nay, kêu-rêu hò-thét, cũng chỉ cốt cho những người đàn-bà được khôi-phục cái quyền làm người của họ lại mà thôi. Khôi-phục quyền người thời như thế nào?

Việc gì đáng nghe, tai con trai nghe được thời tai con gái cũng có quyền nghe; việc gì đáng thấy, mắt con trai thấy được thời mắt con gái cũng có quyền thấy; việc gì đáng chống-cự, tay chưn con trai chống-cự được thì tay chưn con gái cũng có quyền chống-cự: việc gì đáng nói phô, miệng con trai nói phô được thì miệng con gái cũng có quyền nói phô; việc gì đáng ngẫm-nghĩ, óc con trai ngẫm-nghĩ được, thời óc con gái cũng có quyền ngẫm-nghĩ. Nói cho đúng lẽ, đã là người tất phải có quyền, mà quyền tất phải có chính-đáng. Quyền vẫn không bạn-chế, nhưng tất phải cần cho chính-đáng, tức là hạn-chế, nghĩa như gánh việc quốc-gia, trả thù đánh giặc, con trai làm được lẽ đâu lại cấm con gái không được làm! Đó chẳng qua là trọn-vẹn cái quyền làm người, mà chính là trọn vẹn cái nghĩa-vụ làm người, vì trọn vẹn cái nghĩa-vụ làm người, nên quyền người càng phát-đạt. Quyền người con gái cũng chỉ ngần ấy mà thôi. Nói tắt lại, những việc gì đáng làm, không có thể ngăn-cấm mình không được làm; những việc không đáng làm, không có thể ép nài mình bắt phải làm, ấy tức là quyền người con gái. Chị em ta thử nghĩ, ở trong câu « việc gì đáng làm » đó có việc gì đáng làm hơn việc xã-hội nữa đâu? Vì xã-hội có người cày thì ta mới có cơm ăn, vì xã-hội có người dệt ta mới có áo mặc, vì xã-hội có công-tác, có giao-thông mà ta mới có chỗ yên ở, chỗ vui chơi. Dầu chung quanh ta, những cha mẹ, những bà con, anh em, cũng là nhờ ơn xã-hội che-chở đùm-bọc mà còn đó. Ta hết lòng gánh việc xã-hội tức là hết nghĩa-vụ làm người mà quyền người mới có thể khôi-phục được. Quyền người đã khôi-phục thời quyền gái chẳng cần nói nữa.

Vì vậy, các chị em muốn hái quả ở tương-lai tất phải lo trồng cây ở hiện-tại, muốn gặp mùa xuân mà gặt bông, tất phải trước mùa thu mà gieo giống. Ngày tháng bây giờ là ngày tháng gì? Chính là một cơ-hội tốt cho chị em ta lên đường vận-động đó vậy.

⁂