Việt Nam phong tục/III.25
XXV.— PHÙ THỦY
Nhà phù thủy, nhà nào cũng có lập một cửa tĩnh, thờ phụng Thái-thượng lão-quân và Thần Độc-cước. Có người lại thờ Quan-âm phật-bà hoặc Chư-vị, v.v...
Phù thủy có phép luyện âm binh âm tướng, thường đêm khuya đến những nơi tha-ma mộ-địa, đốt hương khấn khứa, luyện phù luyện phép, để cầu cho các âm hồn phải theo hiệu lịnh của mình.
Các nhà thường dân có người chết, sợ chết phải giờ xấu bị hung thần tra khảo, phải nhờ thầy phù thủy làm bùa dán trong ngoài quan tài, và yểm bùa ở nhà cùng là chung quanh huyệt để trấn áp ma quỉ.
Người có tật bệnh, cho là ma làm nên ốm, thì mời thầy phù thủy cúng cấp trừ tà. Thầy phù thủy có khi phụ trượng, một người cầm trượng đi khua khắp trong nhà để khua ma; có khi phụ thần bạch xà, họ làm con rắn bằng rơm, trong ruột có máy cho cựa động bò được. Người ta không biết, tưởng là phép tài.
Nhà có người mất thương nhớ, có người mời thầy phù thủy cành phan, một người nhà cầm cành tre ngồi trước đàn, thầy phù thủy phụ đồng cho âm hồn người chết nhập vào người ngồi đồng mà nói. Có người mời thầy phù thủy đánh đồng thiếp để xuống âm phủ đi tìm. Thầy phù thủy lập đàn cúng cấp để người nhà ngồi đồng, tin cảnh trống phách rầm rĩ, ấn quyết tụng niệm, làm cho người ngồi đồng mê mẩn tâm thần.
Tục truyền nhiều khi thầy cao tay làm cho người sống xuống được âm phủ, mà giáp mặt người chết để trò chuyện.
Phù thủy lại hay có phép làm bùa yêu, bùa mê cho người ta. Bùa yêu làm cho hai người ghét nhau đến đâu cũng phải yêu nhau. Bùa mê làm cho người ta mê mẩn hóa rồ hóa dại.
Tục lại truyền các thầy có thể làm ra lắm cách kinh nhân nhĩ mục. Có người sai được âm binh đánh cau đằng trước sân ra đằng sau nhà; có người sai được âm binh ném đá ném gạch vào nhà người ta.
*
* *
Phù thủy là một thuật huyền ảo, xưa nay không có ích gì cho việc đời. Người ta không xét lý cho đến nơi đến chốn, cứ thấy trong các tiểu thuyết nói những chuyện hoang đường thì tin cho là việc thực, thực là hại cho dân trí lắm. Còn như các thầy phù thủy chẳng qua mượn tiếng thần thánh, làm bộ tay ấn tay quyết, trừ quỉ trừ ma, lừa kẻ ngu đần để làm nghề kiếm ăn, đã không ích gì lại làm cổ hoặc cho lòng người!
Có người nói: thuật phù thủy xưa nay cũng nhiều như ở Tàu thì có đám Hoàng-Cân, đám Bạch-Liên-giáo, cắt giấy vặn cỏ làm thành binh mã bay được trên không; ở nước ta khi xưa thì như ông Đại-Điên, ông Từ-đạoi-Hạnh, người thì có phép hóa hình biến tướng, ngườ thì có phép thả gậy sắt trôi ngược dòng sông. Mà những kiểu vẽ bùa, những câu chú niệm của Trương-Thiên-Sư còn rành rành để lại, có lẽ cho là bậy bạ được cả hay sao?
Thưa rằng: những chuyện ấy thì còn chép ở trong sách thực, nhưng đã chắc trong sách làm đủ tin chưa? Mà túng nhiên quả có thuật ấy, thì tưởng cũng như một trò quỉ thuật của Âu-châu mà thôi, chỉ để làm một trò xem chơi là được, chớ không dùng được việc gì cả. Cứ tin như sách thì lại thử xem trong sách, xưa nay như bọn Hoàng-Cân, bọn Bạch-Liên, có đám nào ra gì không?
Mà chẳng nói đâu xa nữa, hãy xem ngay ở nước ta mới rồi, nào Kỳ-Đồng, nào Thiên-Binh, nào đám Phan-xích-Long ở Nam-Kỳ, nào đám tự xưng thần Tản-Viên ở Phú Thọ, đám nào cũng tự thị là có thuật phù thủy đó, có đám nào là đám toàn được không? Vậy đủ biết thuật phù thủy là một thuật giả dối, mà chỉ là câu nói láo để lừa người.
Phép thuật nào cho bằng phép thuật do cách trí mà làm ra. Xem như máy bay trên trời, tàu chạy ngầm dưới nước, điện truyền không phải dây, xe chạy không phải ngựa, v.v... thì phù thủy nào mà tài như thế?