Hạnh Thục ca/10
Không có con nuôi cháu làm con
Thừa hoan dưới gối không ai,
Cớ sao riêng chịu thiệt-thòi nối sau.
Nhân Cao nghĩa Tống (?) khác đâu,
Gót lân vắng trổ luống sâu ưu phiền.
Minh-linh[1] sớm phải chọn hiền,
Hoàng-trừ ba vị[2] nuôi khuyên bù-trì.
Sinh, nuôi nào có khác chi,
Tác thành đều đội rộng suy ơn dày.
Lượng trên há có riêng tây,
Chỉn lo tông-xã sau này vững yên.
Vậy bèn chọn kén đấng hiền,
Song mà thơ ấu chưa nên kế trì[3].
Trưởng quân vốn đã có vì,
Điều ưng vậy phải tùy nghi trao cùng.
Một thiên di-chiếu tỏ lòng,
Giữ sau răn trước đủ trong mấy lời.
Nên, hư là hệ bởi trời,
Ở sao cho vẹn đạo người ấy vay.
Lại vì lựa kẻ chân tay,
Đặt quan Phụ-chính để nay giúp phò.
Mọi điều trước dặn biểu cho,
Di-lưu[4] chẳng sót hãy lo việc đời.
Cớ sao riêng chịu thiệt-thòi nối sau.
Nhân Cao nghĩa Tống (?) khác đâu,
Gót lân vắng trổ luống sâu ưu phiền.
Minh-linh[1] sớm phải chọn hiền,
Hoàng-trừ ba vị[2] nuôi khuyên bù-trì.
Sinh, nuôi nào có khác chi,
Tác thành đều đội rộng suy ơn dày.
Lượng trên há có riêng tây,
Chỉn lo tông-xã sau này vững yên.
Vậy bèn chọn kén đấng hiền,
Song mà thơ ấu chưa nên kế trì[3].
Trưởng quân vốn đã có vì,
Điều ưng vậy phải tùy nghi trao cùng.
Một thiên di-chiếu tỏ lòng,
Giữ sau răn trước đủ trong mấy lời.
Nên, hư là hệ bởi trời,
Ở sao cho vẹn đạo người ấy vay.
Lại vì lựa kẻ chân tay,
Đặt quan Phụ-chính để nay giúp phò.
Mọi điều trước dặn biểu cho,
Di-lưu[4] chẳng sót hãy lo việc đời.
- ▲ Minh-linh 螟蛉 là một thứ sâu, con tò vò hay bắt đem về ổ để nuôi trứng của nó. Người ta không biết, nói rằng tò-vò nuôi sâu và gọi minh-linh là con nuôi.
- ▲ Vua Dực-tông không có con, nuôi ba người cháu là con nuôi : trưởng là ông Dục-đức, phong Thụy-quốc-công, bị Tường và Thuyết truất không cho làm vua; thứ là ông Chính-mông, phong Kiên-giang quận-công, sau là vua Đồng-khánh; ba là ông Dưỡng-thiện, sau là vua Kiến-phúc.
- ▲ Ý nói vua Dực-tông muốn lập ông Dưỡng-thiện, nhưng vì còn trẻ tuổi, cho nên không thay đổi.
- ▲ Di-lưu 彌留 là nói bệnh nặng sắp chết, mà vua Dực-tông vẫn lo nghĩ đủ mọi việc.