Thời sự trong tuần lễ/Kỳ 10
CUỘC XÍCH HÓA Y-PHA-NHO
Theo báo Echo de Paris thì hiện giờ nước Y-pha-nho có bảy chánh phủ xã hội và cọng sản sau đây: 1/ Chánh phủ Xã hội cọng sản Madrid; 2/ Chánh phủ cọng sản vô chánh phủ Barcelonne; 3/ Chánh phủ Nông gia vô chánh phủ Aragond; 4/ Chánh phủ Xã hội vô chánh phủ Santander; 5/ Chánh phủ xã hội vô chánh phủ Valence; 6/ Chánh phủ cọng sản vô chánh phủ Bilbao; 7/ Chánh phủ cọng sản Malaga.
BẦU CỬ TỔNG THỐNG HOA KỲ
Ngày 5-11-1936 vừa rồi, ở Hoa Kỳ có cuộc bầu Tổng thống. Những người ra tranh cử là nguyên tổng thống Roosevelt và Landon. Kết quả ông Roosevelt đại thắng. Ông được 519 thăm tín nhiệm; trái lại, người địch của ông chỉ lượm được 12 thăm vỏn vẹn. Ông Landon sau khi hay tin mình thất bại, lập tức đánh điện tín mừng Tổng thống Roosevelt về cuộc thắng rõ ràng của ông.
NHẬT HOÀNH HÀNH Ở BẮC BÌNH
Vừa rồi, quân Nhật công nhiên thao diễn ở Bắc Bình và giả đánh lấy thành phố ấy. Nhân dân tỏ lòng bất bình về việc này. Chánh phủ Nam kinh cũng cương quyết phản đối. Một cuộc xung đột đã xảy ra giữa quân Tàu và Nhật trong lúc quân nầy thao diễn.
ĐOÀN KỲ THỤY TẠ THẾ
Đoàn Kỳ Thụy, Tổng lý nội các chánh phủ lâm thời của Trung Hoa Dân quốc khi còn đóng ở Bắc Bình, đã tạ thế ở Thượng Hải ngày 2-11, thọ 73 tuổi. Đoàn vốn là một yếu nhân trong chánh giới Tàu và thuộc về phái thân Nhật.
BA ÔNG THÂU, NINH, TẠO ĐÃ ĐƯỢC TẠI NGOẠI HẬU TRA
Trong tuần vừa rồi, ở Sài Gòn người ta xôn xao, sôi nổi, lo ngại, phập phồng, vì sự tuyệt thực của ba ông Thâu, Ninh, Tạo. Đến hôm 3-11, kể vừa đúng chín ngày trời các ông đã nhịn đói. Ba ông đều yếu làm cho quan thầy sợ rủi ro đến tánh mạng. Ngày 4-11, người ta định đem lại cho các ông đôi chút sinh lực bằng cách thụt thức ăn vào hậu môn, nhưng các ông một mặt kháng cự. Ngày 5-11, ba ông bắt đầu nhịn luôn uống. Tin ấy làm cho nhân tâm rất sôi nổi, vì từ sự nhịn uống đến cái chết chỉ còn một bước ngắn mà thôi. Nhưng, chiều lại, một tin mừng truyền ra: ba ông Thâu, Ninh, Tạo đã được lệnh trên cho tại ngoại hậu tra, sau một tháng trường bị giam cầm. Ba ông ra khỏi nhà thương Chợ Quán lúc 6 giờ rưỡi. Cả ba đều kiệt lực, lên xe xuống xe phải có người khiêng. Được tin, công chúng đến tụ trước nhà ông Thâu, đường Lagrandière đông lắm. Có lính cảnh sát canh phòng nghiêm nhặt.
NHỮNG BỨC ĐIỆN TÍN
Trong lúc ba ông Thâu, Ninh, Tạo tuyệt thực, vì thấy tình hình nghiêm trọng, hầu hết các giới trong Nam đều can thiệp. Ngày 3-11, ông Nguyễn Phan Long, hội đồng quản hạt, đánh một bức điện tín sang quan Tổng trưởng Moutet đại ý nói ba ông yếu lắm, xin ngài can thiệp. Một người Pháp, có chân trong Mặt trận xã hội, cũng có đánh điện tín cho quan Tổng trưởng, cùng một mục đích ấy. Một bức điện tín khác do các ông De Lachevrotière, Chéne, Darrigade, Camille Aymard, Breton, Trần Văn Thạc, nhóm La Lutte, Nguyễn Phan Long ký tên, ngày 5-11, lại gởi sang cho quan Thủ tướng, Tổng trưởng thuộc địa, cho các nghị viên Taillinger, Campinchi, Peri, Paul Raynauld, cho liên đoàn báo giới Paris, cho bà Andrée Viollis, Piot, Louis Roubaud, v.v… yêu cầu can thiệp. Anh em báo giới Quốc văn ở Sài Gòn cũng có gởi điện văn sang quan Tổng trưởng Francis Jourdain, Dương Bạch Mai, Andrée Viollis, do ông Nguyễn Văn Sâm, hội trưởng, ký tên.
NHỮNG CUỘC ĐÌNH CÔNG
Ngày 5 Novembre, tại Sài Gòn và các miệt lân cận, có nổi lên một cuộc tổng đình công để phản đối việc giam cầm ba ông lãnh tụ lao động. Hết thảy xe ngựa, lò nhuộm, trại cưa đều ngừng việc làm. Đàn bà bán hàng xén, rau, trầu ở chợ cũng không đến chợ như mọi ngày. Nhiều hiệu buôn Việt Nam và Huê kiều đóng cửa để tỏ tình đoàn kết. Cuộc tổng đình công qua ngày 6 thì hết vì chiều ngày 5 ba ông Thâu, Ninh, Tạo đã được thả.
NHỮNG TỜ TRUYỀN ĐƠN
Báo Việt Nam đăng tin rằng đêm hôm 3-11 khắp các đường Sài Gòn, Chợ Lớn và Gia Định thấy có rải rất nhiều truyền đơn cọng sản phản đối việc giam cầm ba ông Thâu, Ninh, Tạo. Nhà đương cuộc đã mở cuộc điều tra.
TẠI HỘI ĐỒNG QUẢN HẠT
Trong một phiên nhóm của Hội đồng quản hạt tuần rồi, ông De Lachevrotière có đứng lên yêu cầu chánh phủ thả ba ông Thâu, Ninh, Tạo. Ông Nguyễn Phan Long hưởng ứng theo. Và tưởng tất cả hội đồng An Nam sẽ cũng hưởng ứng theo nữa. Không ngờ bốn ông Lê Quang Liêm, Trần Văn Khá, Huỳnh Văn Chín và Bùi Quang Chiêu nhất định phản đối và xin dẹp vấn đề đó lại một bên…
HỘI CHỢ NAM VANG
Hội chợ Nam Vang đã khai mạc hôm 29-10-1936 có quan quyền Toàn quyền đến dự. Những gian hàng chưng bày rất có mỹ thuật, được công chúng chú ý lắm. Hội chợ to, nhưng kém vui vì thiếu những trò chơi. Nhơn dịp, có nhiều cuộc gặp gỡ của làng túc cầu Trung, Nam, Bắc và Cao Miên. Bắc bị Nam đè bẹp dưới tỷ số chua cay 1-10. Và đội ban Cao Miên đã thắng đội ban Trung Kỳ bằng một cái tỷ số chua cay không kém: 11-0.
LỄ VẠN THỌ
Ngày 6-11 là ngày lễ sinh nhựt đức Bảo Đại. Buổi sáng có lễ bái khánh tại điện Thái Hòa; tại Phủ Thừa có cuộc phát chẩn; tại Phu Văn Lâu có nhiều trò chơi, như đánh đu, hát bội, đá gà, v.v… Chiều có đá ban, đánh cờ. Và tối có rước đèn thết dạ yến tại cung An Định. Các trường học và công sở nhân dịp nầy đều nghỉ.
VỤ 32 PHỐ HÀNG DA
Vụ bắt bớ mấy hội viên chi nhánh Đông Dương đại hội nghị, số nhà 32 phố Hàng Da, Hà Nội, bị hoãn đến 29-10, trước đây bản báo đã có đăng. Ngày 29-10, Tòa đem xử lại và tuyên án phạt mỗi người một quan tiền tây.
CUỘC BẦU ĐẠI BIỂU BẮC KỲ TẠI THƯỢNG HỘI ĐỒNG THUỘC ĐỊA
Về cuộc bầu cử nầy, có ba ông ra tranh cử. Varenne, nguyên toàn quyền Đông Dương, Calfa và Baffeleuf. Vì lần đầu chưa ai đủ phiếu nên ngày 1er Novembre vừa rồi có cuộc bầu lại. Kết quả, ông Varenne được 905 phiếu, trúng cử. Ông Calfan được 736 phiếu. Sau cuộc bầu, nhóm ông Varenne liền đánh điện tín sang Paris báo cho ông nầy biết tin mừng.
TIN CUỐI CÙNG VỀ BA ÔNG THÂU, NINH, TẠO
Ba ông hiện nằm tịnh dưỡng tại nhà riêng ông Thâu, số 99 đường Lagrandière, và cũng là báo quán báo La Lutte. Suốt ngày 6-11, ba ông nằm tiếp chuyện đại biểu các giới, từ anh em lao động, thợ thuyền, đến các nhà viết báo Pháp, Nam. Ba ông tỏ lời cảm ơn tất cả những người đã can thiệp để ba ông được thả.
LỄ ĐÌNH CHIẾN
Năm nay ở Huế, lễ Đình Chiến cử hành long trọng cũng như mọi năm. Sáng ngày 11 Novembre có điểm binh, các cuộc vui, chiều có đua xe đạp.