Bước tới nội dung

Trang:DaiVietsukytoanthu1.pdf/150

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
152
NGÔ SĨ LIÊN

quan. Sau khi xong tang cha, được cử là mậu-tài, bổ làm chức Lệnh hạt Vu-Dương, rồi thăng làm Thái-Thú Giao-châu, phong tước Long-Độ đình-hầu. Đóng đô ở ... Lâu — tức Long-Biên. — Sau đời Trần truy-phong là Thiện-Cảm, Gia-Ứng-Linh-vũ-đại-vương.

Đinh-Mão, năm đầu, — năm thứ 4 hiệu Trung-Bình bên H (187) — Vương có ba người em là Nhất, Vỉ, Vũ. Khi ấy Thứ-sử là Chu-Phù[1] bị giặc mường giết chết, các châu, quận rối-loạn. Vương bèn dâng biểu, xin cho Nhất làm Thái-thú Hợp-phố; Vỉ[2] làm Thái-thú Cửu-chân; Vũ làm Thái-thú Nam-Hải. Vương lượng rộng-rãi, tính trung-hậu, nhún-nhường trọng kẻ sĩ. Người trong nước yêu-vì, đều gọi là « vương ». Các danh-sĩ nhà Hán, lánh nạn sang nương-tựa, kể có hàng trăm.

Canh-Thìn, năm thứ mười bốn, — năm thứ 5 hiệu Kiến-An đời Hán Hiến-đế Hiệp (200) — Thứ-sử là Lý-Tiến[3] tâu với vua Hán rằng: « Khắp các bến đất, không ai không phải tôi Nhà-vua »! Nay làm quan ở Triều-đình, đều là người các Trung-châu, chưa từng khuyến-khích các người miền xa... » Lời lẽ thiết-tha, vin-dẫn nhiều chứng cớ. Vua Hán liền hạ chiếu, cho châu ta nếu có hiếu-liêm, mậu-tài[4] thì cho được bổ làm trưởng-lại coi các quận, huyện trong châu. Nhưng không được vào cai-trị Trung-châu.


  1. K. Đ. V. S. chép: « Năm Tân-Tỵ, năm thứ 6 hiệu Kiến-An đời Hán Hiến-đế (201), vua Hán cất Trương-Tân làm thứ sử Giao-chỉ. Nguyên trước Thứ-sử là Chu-Phù phần nhiều dùng người làng làm các chức trưởng-lại, hà-hiếp trăm họ, bắt ép dân đóng nặng thuế. Trăm họ oán giận. dấy quân đánh phá châu, quận. Phù chạy vào biển bị dân giết. Vua Hán bèn sai Trương-Tân sang làm Thứ-sử Giao-chỉ.
  2. Theo Ngô-chí, trong « truyện Sĩ-Nhiếp » thì Vỉ nguyên là Huyện-lệnh Từ-Văn (thuộc Hợp-Phố).
  3. Theo sử chép thì Lý-Tiến làm Thứ sử bắt đầu từ năm thứ 4 hiệu Trung-Bình (187). Đến năm thứ 6 hiệu Kiến-An (201) thì Thứ-sử là Trương-Tân. Trước Trương-Tân lại còn một đội Thứ-sử nữa là Chu-Phù. Vậy năm thứ 5 hiệu Kiến An (200), cứ lý mà suy, là lúc Chu-​Phù đương làm Thứ-sử, chứ Lý-Tiến không còn làm nữa. Việc này chắc chép lầm năm. — Theo Bách-Việt Tiên Hiền chí; « Lý-Tiến người ở Cao-Hưng, quận Giao-Chỉ. Sáng suốt hiểu thông Kinh, Truyện, được bổ làm Công-tào trong quận; thăng mãi đến chức Kỵ-đô-úy. Năm thứ 2 hiệu Vĩnh-Hòa, dân Mán ở Kinh-châu (Hồ Bắc) làm phản. Cho Tiến làm Thái-thú Linh-Lăng, đánh phá được. Trong khoảng Trung-Bình, thay Giả-Mạnh-Kiên làm Thứ sử Giao-chỉ, tâu xin cho Giao-chỉ cũng được theo lệ « cống-sĩ » như các Trung-châu. Sau Nguyễn Cầm (tức Lý-Cầm cũng người Giao-châu) do chân mậu-tài làm quan đến Tư-Lệ Hiệu-Úy. Nhân tài Giao-Chỉ được cùng tuyển với các Trung-châu, thực bắt đầu từ Tiến »...
  4. Về đời Hán, chưa có khoa-cử. Hằng năm các quan địa phương, kén những người trong hạt mình cai-trị, ai có tiếng là hiếu và liêm, thì cho vào hạng hiếu-liêm; ai học hành giỏi giang thì cho vào hạng mậu-tài; biên lấy tên họ, dâng về Triều-đình, gọi là « Cống-sĩ » (dâng nộp các kẻ sĩ). Khi dùng người, Triều-đình cứ theo đó mà lựa dùng. Nếu cống-sĩ không phải người xứng đáng thì các quan địa-phương có lỗi.