chấm chàm, lôi đi xách lại. Tủi bao nhiêu, thẹn bấy nhiêu! »
Lại thấy như có tiếng nói lại rằng:
« Tao chả oán gì người làm văn; tao chỉ tức cho cái ngòi bút xỏ xiên, cái nước mực đen bạc; vì có nó mà chúng mình mới dơ-duốc đến như thế! »
Nhà làm văn ta mới nghe tiếng than-thở, tưởng như hồn của những người hỏng thi. Nhưng xét ý câu nói thì ra hồn của chữ. Nghĩ không nhẽ chữ lại có hồn. Một hôm khác, đêm cũng hơi khuya, đi qua trước cửa một nhà in, cũng thấy có tiếng lầm-rầm như nhiều người cùng nhau ngồi than thở. Lại lắng tai đứng nghe, phảng-phất được những câu như sau này:
« Tội nghiệp cho chúng ta! Giời bắt sinh làm kiếp chữ in. Để bị những kẻ làm sách ngông, nó phơi mình ra tờ giấy trắng: rồi bìa vàng vỏ xanh, buôn đi bán lại. Thẹn bao nhiêu, tủi bấy nhiêu. »
Lại thấy như có tiếng nói lại rằng:
« Tao chả oán gì người làm sách; tao chỉ giận cho cái máy in bất nhân, cái con chữ vô sỉ; vì có nó mà chúng mình mới nhơ-nhuốc đến như thế. »
Nhà làm văn ta nghe xong, nhân nhớ lại bận đi qua trường thi trước, thời quả-nhiên chữ
