cây-lô-mét về phía bắc, được ít lâu thì kết-liên được với quân Nga cùng lúc bấy giờ cũng đương đuổi quân Thổ đã sang chiếm đất Ba-tư. Từ đấy đến nay cái tình-thế chưa thay đổi. Quân Nga cùng quân Anh đã chinh-phục chiếm-cứ được những đất rộng như thế thì trước phải kinh-doanh xong đã, rồi mới lại tiến lên được nữa. Nhưng mà cái thế-lực Thổ-nhĩ-kỳ ở Tiểu Á-tế-á trước đã bị dân A-lạp-bá tuyên-bố độc-lập, nay lại bị thất thủ thành Bagdad, thực đã đến ngày bại-hoại to vậy.
Ở địa-giới Ai-cặp (Egypte) thì quân Anh cùng quân Úc-châu đã làm lùi được đường chiến-tuyến của quân Thổ ; hiện nay mấy đạo quân Anh chiếm-cứ thành Gaza chỉ chực đến mùa mát là tràn sang sâm-nhập đất Palestine.
Ở mặt quân Nga thì khí-hậu rét quá nên trong ba tháng đầu năm nay từ bắc chí nam các việc chiến-dịch phải đình lại ; lại thêm việc cách-mệnh Nga mới rồi cùng những việc quân Đức mưu bàn hòa riêng, nên sự chiến-tranh về mặt ất đã bị ngăn-trở nhiều. Song độ tháng hai quân Nga cũng có khởi đánh công-thế mạnh về mặt tây thành Riga, nhưng không thể đánh tiếp theo được mãi.
Những việc chiến-dịch hơi có quan-trọng thì thuộc cả về mặt nam, ở nơi địa-giới Hung-gia lợi với Lỗ-mã-ni. Quân của tướng Nga Letchitski khởi hành công-thế tự tháng giêng vẫn từ-từ tiến lên, chực qua ải-đạo Bargo mà vào đồng-bằng đất Hung-gia-lợi.
Như thế thì đất Hung-gia-lợi có cái nguy phải sâm-nhập đến nơi ; đến ngày quân Lỗ tới ải-đạo Bargo thì địa-thế không có gì hiểm-trở nữa, có thể tiến thẳng vào đến trung-tâm đất Hung-gia-lợi.
Ở mặt quân Lỗ, sự « chiến-tranh vận-động » nay cũng đã đổi ra « chiến-tranh hầm-hố » rồi. Cái tình-thế ở đấy về cuối năm 1916 cũng như tình-thế ở mặt quân Nga trong năm 1915.
Quân Đức-Áo nhờ có pháo-binh tốt nên đánh lối chiến-tranh vận-động dễ được thắng lợi, chiếm-cứ được nhiều đất ; nhưng đến khi không tiến lên được nữa thì hai bên đào hầm-hố mà tương-trì nhau, càng ngày càng thêm cách phòng-bị, thì sự chiến-tranh diên-man ra không biết đến bao giờ là cùng. Cuối tháng giêng thì hàng quân Lỗ đứng theo đường sông Sereth, hữu-đực tựa vào quân của tướng Nga Letchistki sắp sâm-nhập vào đất Hung-gia-lợi. Quân Đức mấy lần vào công-kích lưỡng-dực quân Lỗ mà hỏng cả. Các quân-đội nước Lỗ nay đã khôi-phục lại, chỉ còn đợi nước Nga bao giờ xong việc nội-biến thì cùng khởi-hành công-thế vậy.
Nói rút lại thì kể cho đến đầu tháng 7 này cái tình-thế việc quân về đường lục-chiến đại-khái như thế này : ở mặt Pháp thì quân Đức đã bị thua còn cố chết giữ lấy những nơi trận-địa rất kiên-cố, lại nhờ có việc cách-mệnh Nga mới rồi, quân Nga không thể đánh được riết, nên quân Đức còn có thể chống-cự được ít lâu nữa.
⁂
Việc hải chiến. — Ngày 1 tháng 2, nước Đức công-bố nhời tuyên-cáo như sau này, cả thế-giới lấy làm kinh ngạc, Nhời rằng :
« Tự ngày 1 tháng 2, nước Đức sẽ dùng đủ mọi binh-kế mà ngăn-cấm sự giao-dịch trên mặt bể trong mấy nơi hải-phận liệt ra sau này, ở quanh nước Anh, nước Pháp, nước Ý, cùng trong đông-bộ Địa-trung-hải ».
Kế đến liệt tên các phần bể ấy thì ra gồm hết cả các bể Âu-châu. Rồi nói riêng đến nước Mĩ rằng :
« Các thương-thuyền nước Mĩ chở khách theo lệ thường thì cứ việc đi lại không phải ngại gì, miễn là phải tuân theo mấy điều như sau này : a) những tầu ấy phải lấy cửa Falmouth