CHƯƠNG THỨ HAI MƯƠI SÁU
Hóa quyên
Đoạn trường chữ thảo, xa xăm gửi cánh chim xanh; bạc mệnh kiếp thừa, đau-đớn chôn tầng đất đỏ. Sau khi Mộng-Hà đọc bức thư ấy, kinh hãi hồi lâu mới định thần, trong bụng lại sinh nghi hoặc. Nghĩ lại cái đêm hôm ấy trăng lạnh đèn mờ, đài-trang họp mặt, tuy trông nàng ngọc-dung thảm-đạm, đầu mày cuối mắt, có chứa chan những nét u sầu; song phong thần ngọc đứng, tâm tích băng trong, trong cơn sầu tủi mà vẫn không giảm vẻ xinh đẹp thiên-nhiên, tuyệt nhiên không có gì là cái trạng thái yếu đau cả. Thế mà đến nay thấm-thoắt chưa bao, sao đã vội đến ốm, ốm sao vội đến chết, vậy thì cái tin tức đó hoặc cũng còn có chỗ nên ngờ: như trong thư nói thì khi ta về, nàng đã bị ma bệnh giầy-vò; ta vì bối-rối lòng quê, thành ra trong lúc lên đường cũng chẳng có một lời hỏi han và cáo biệt. Sơ tình quá đỗi, phụ lòng tri-âm! Nàng dù không trách ta, nhưng ta nghĩ lại mà há chẳng trong lòng tự thẹn! Có một điều lạ là thằng Bằng-lang đáng yêu kia, ngày thường nó vẫn chạy đi chạy lại, thông truyền tin tức cho hai người, phàm mẹ nó khi tắm khi gội, một nói một cười, nó đều kể cho ta biết hết; vậy mà lần này mẹ ốm, sao nó cũng bắt chước người vàng buộc miệng, mà không làm ả ngọc truyền tin? Hoặc-giả Lê-nương dặn nó đừng nói với thầy, tức như trong thư có câu nói sợ lỡ mất kỳ về của ta đó chăng? Than ôi chị Lê! Chị quả ốm ư? Chị quả ốm nặng ư? Chị nói ốm cũng không khổ lắm, có thật thế chăng, hay là nhịn khổ để yên-ủy ta chăng? Lúc mới ốm đã giấu không cho ta biết, nay bỗng báo cái tin dữ này, thì chắc hẳn là bệnh có phần quan-ngại. Than ôi chị Lê! Bệnh chị quả có cơ nguy ư? Tình duyên kiếp này chỉ vài lần gặp mặt mà kết liễu ư? Đạo trời mờ mịt, đến như thế ư? Mộng-Hà bấy giờ mắt nhìn tờ lệ, hồn ruổi buồng hương, than thở một mình, bàn-hoàn với bóng. Muốn thân sang thăm thì nói vì cớ gì cho tiện, hành động đâu đã được tự-do! Bỏ liều thì lòng những bồn-chồn, yên sao cho được! Từ đấy ủ mặt chau mày, quên ăn bỏ ngủ, ngày dài ngơ-ngẩn, đêm vắng bàng-hoàng! Nhân làm bài thơ để tả sầu rằng:
