Bước tới nội dung

Trang:Nho giáo 4 Trần Trọng Kim.pdf/256

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

254
NHO-GIÁO


thất văn-tập 飲 冰 室 文 集, Ẩm-băng-thất tùng-trứ 飲 冰 室 叢 著, v. v. Sau khi Quốc-dân đã thành-lập rồi, ông về nước làm ra nhiều sách, đại khái như là Trung-quốc học-thuật tư-tưởng biến thiên sử 中 國 學 術 思 想 變 遷 史, Thanh-đại học-thuật khái-luận 清 代 學 術 槪 論, cùng những sách bàn về Sử-học, Mặc-học, Phật-học v. v.

Ông thường chia Khổng-học ra làm hai phái. Một phái của Mạnh-tử truyền cái thuyết đại-đồng, một phái của Tuân-tử truyền cái thuyết tiểu-khang. Khổng-học truyền đến hết đời Mạnh-tử là suy. Còn từ đời Hán về sau mấy nghìn năm là học theo Tuân-tử cả. Bởi vậy ông cùng những người đồng chí như Đàm Tự-Đồng hết sức công-kích Tuân-tử. Về sau ông bỏ cái học cũ, mà theo về đường tư-tưởng tự-do, và thường nói ở sách Thanh-đại học-thuật khái-luận rằng: « Khải-Siêu từ 30 tuổi trở đi, không bàn đến Ngụy-kinh và cũng chẳng nói gì đến Cải-chế, mà khi Khang Hữu-Vi xướng lên việc lập Khổng-giáo-hội, định lập thành quốc-giáo v.v., Khải-Siêu không những là không theo mà lại bác đi.» Ý ông muốn để cái tư-tưởng độc-lập tự-do, chứ không ỷ-thác vào thánh-hiền đời trước mà lập thuyết, thành ra ông cùng với Khang Hữu-Vi, thầy trò phản đối nhau. Ông tự nhận rằng: « Khải-Siêu có một điều