Bước tới nội dung

Trang:Nho giáo 4 Trần Trọng Kim.pdf/269

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

267
NHO-GIÁO


của Nho-giáo ở Việt-Nam hiện nay cũng chỉ còn mỏng-mảnh như sợi tơ sợi tóc vậy.

Nhân vật nho-học ở Việt-Nam. — Nước Việt-Nam ta từ đời nhà Lý trở đi, nhờ có nho-học đã sản xuất được bao nhiêu người trung nghĩa hiền lương, và người có tài cán, có tiết tháo, đủ làm vẻ-vang cho nước nhà. Nay ta hãy kể lược qua những người có danh tiếng lớn trong các đời, để chứng rõ cái hiệu-quả sự nho-học ở nước Nam ta.

Trong đời nhà Lý sự học tuy chưa được mở-mang cho lắm, nhưng bởi có nho-học mà có những người như: Lý Đạo-Thành 李 道 成, tôn-thất nhà Lý, chịu cố-mạnh của vua Thánh-tôn, giúp ấu-chúa là Nhân-tôn, sửa-sang việc chính-trị, dự bị binh lương, làm cho nước ta thuở ấy có đủ thế-lực, bắc chống với Tàu, nam đánh được Chiêm-Thành. — Trương Bá-Ngọc 張 伯 玉 là một người nho-học, cầm quyền đi đánh giặc Nùng, giữ cho bờ cõi được yên-trị. Sau ông lại giúp ấu-chúa là Thần-tôn, làm một bậc danh thần trong nước. — Tô Hiến-Thành 蘇 憲 誠, là một nhà chính-trị văn võ kiêm toàn, thường đi đánh dẹp lập được nhiều công. Ông chịu cố-mạnh của vua Thần-tôn gìn giữ tự-quân một cách rất trung thành, khiến kẻ tà nịnh không dám làm bậy. Ngoài